Frjáls verslun - 01.08.2014, Qupperneq 42

42 FRJÁLS VERSLUN 8-9 tbl. 2014
R
agnar Árnason segir
að eftirlit með því að
farið sé eftir reglum
samfélagsins sé
mikil vægt. „Þetta eftirlitshlut ­
verk hefur almennt verið falið
lög reglu og dómskerfi en í seinni
tíð hefur sprottið upp talsverður
fjöldi sérhæfðra stofnana sem
sinna eftirliti á tilteknum sviðum.
Margar þeirra eru byggðar á
fyrirmyndum sem hannaðar hafa
verið í Evrópusambandinu og
nemur rekstrarkostnaður þeirra
nú tugum milljóna á ári. Þetta er
hinn svokallaði eftirlitsiðnaður og
hafa fáar eða engar iðngreinar
á Íslandi vaxið jafnhratt undan­
farinn áratug.“
Ragnar bendir á að eftirlitsstofn­
unum sé falið mikið vald og að
miklu skipti að með þetta vald
sé farið af ábyrgð og skilningi.
„Umfram allt annað þurfa stjórn ­
endur þessara stofnana að gæta
þess að eftirlitsstarfið valdi ekki
meira tjóni fyrir samfélagið en
þau reglubrot sem eftirlitinu er
ætlað að stöðva. Þetta merkir
nánar tiltekið að ávinningurinn
af eftirlitsstarfinu þarf að vera
umfram það tjón sem eftirlitið
veldur að viðbættum kostnaðin ­
um við rekstur eftirlitsstofnunar ­
innar. Þetta eru þær grunntölur
sem reikna þarf þegar meta
á þjóðhagslegan ávinning af
starfsemi þeirra. Þetta eru jafn­
framt þær lykilupplýsingar sem
stjórn endur stofnananna ættu að
setja fram í sínum fínu litprent ­
uðu ársskýrslum.“
Ragnar segir að þjóðhagslega
skynsamlegt eftirlit, þ.e. eftirlit
sem hámarkar framlag viðkom ­
andi stofnunar til þjóðarhags, sé
vandasamt. „Hvað það snertir
er takmarkað hald í vélrænni
túlkun einstakra lagagreina.
Skyn samleg dómgreind er nauð ­
synleg. Meta þarf hvert tilfelli
út frá til gangi eftirlitslaganna,
sem ætíð er að bæta þjóðarhag.
Þetta skyn samlega mat krefst
djúps skilnings á þjóðhagslegu
sam hengi þeirrar starfsemi sem
eftirlitið beinist að og kostnaði og
ábata við tiltekna eftirlitsþætti.“
TexTi: svava jónsdóTTir
RAGNAR ÁRNASON
– prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands
EFNAHAGSMÁL
Mikið vald eftirlitsstofnana
„Umfram allt annað þurfa
stjórn endur þess ara stofn ­
ana að gæta þess að eftir­
litsstarfið valdi ekki meira
tjóni fyrir samfélagið en
þau reglubrot sem eftirlit­
inu er ætlað að stöðva.“
Álitsgjafar