Bæjarins besta - 22.12.2010, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 2010
Lifir og hrærist í tónlistinni
Beata Joó, píanókennari og
kórstjóri, fékk atvinnutilboð í
partíi í Búdapest árið 1986. Hún
yfirgaf í kjölfarið heimaland sitt,
Ungverjaland, og hélt til Ísafjarð-
ar, þar sem hún hefur dvalist
síðan. Beata hefur verið öflugur
kraftur í tónlistarstarfi á Vest-
fjörðum síðan. Hún kennir nú
við Tónlistarskóla Ísafjarðar og
von er á jólaplötu með Karla-
kórnum Erni, sem hún stýrir
styrkri hendi.
Beata, sem er kölluð Bea af
vinum og vandamönnum, er
fædd í borginni Szeged, sunnan
við Búdapest, árið 1963. Hún
ólst því upp í Ungverjalandi
kommúnismans. „Þegar ég kom
hingað árið 1986 voru kommú-
nistar ennþá við völd og voru
það alveg til 1989. Ég þurfti að
fá skriflegt leyfi til þess að koma
til Íslands. Ég mátti ekki leita að
vinnu nema í gegnum sérstaka
skrifstofu og ég þurfti að greiða
sérstakt gjald af laununum mín-
um heim,“ útskýrir Bea, sem seg-
ir það hafa verið gott að alast
upp í Ungverjalandi þrátt fyrir
kommúnistastjórnina.
„Stjórnin hjá okkur var sem
betur fer ekki jafn ströng og ann-
ars staðar. Við vorum með meira
frelsi en önnur ríki í kringum
okkur. En þetta var náttúrulega
ekki jafn frjálst og í hinum svo-
kölluðu Vesturlöndum – þeir
stjórnuðu mjög miklu, kommú-
nistarnar. Í raun bara öllu,“ segir
Bea og brosir.
Gat sungið flugna-
skít á blaði
Að menntaskólagöngu lokinni
hóf Bea nám í píanóleik og kór-
stjórn við Franz Liszt Tónlistar-
akademíuna í Búdapest. Hún
hafði verið í tónlistarnámi frá
fjögurra ára aldri, lært á píanó
frá sex ára aldri og sungið í kór
svo til alla ævi.
„Ég var í grunnskólakór og
lék líka undir á píanó fyrir þann
kór. Þegar ég var á menntaskóla-
aldri, svona 14 til 18 ára, var ég í
„conservatory“, sem er nokkurs
konar tónlistarmenntaskóli. Þar
lærði ég áfram á píanó og var
líka í þremur kórum. Skólinn var
með stúlknakór sem var mjög
góður og virtur og vann margar
alþjóðakeppnir. Hann var álíkur
Hamrahlíðarkórnum hérna heima,“
útskýrir Bea.
Hún söng þó með fleiri kórum
á sama tíma. „Ég var í tveimur
verkamannakórum. Á þessum
tíma höfðu fyrirtæki nægilegt fjár-
magn til að hjálpa verkafólki að
mennta sig. Þeir sem unnu við
orkuveituna í borginni höfðu til
dæmis stofnað kór. Það var kór
áhugafólks og þeir fengu stund-
um menntað fólk til að syngja
með sér. Ég fór í þann kór, af því
að það var sami kórstjóri og
stjórnaði stúlknakórnum og hann
hvatti okkur til að taka þátt,“
útskýrir Bea. „Við lærðum svo
sem ekkert mikið þar, en við
fengum að ferðast með þeim til
útlanda sem hafði sitt aðdráttar-
afl! Það lýsir því líka að Ung-
verjaland var opnara en Rúss-
land, til dæmis, þar sem við feng-
um að fara oftar til svokallaðra
Vesturlanda, af því að við vorum
í menningarstarfi,“ bætir hún við.
Í Tónlistarakademíunni í Búda-
pest söng hún svo með kammer-
kór sem þótti einn besti háskóla-
kór í Evrópu. „Það var ekkert
sem sá kór gat ekki sungið! Hann
söng þess vegna í sextán röddum.
Ef það var flugnaskítur á nótna-
blaði gat hann sungið það,“ segir
Bea og skellir upp úr. „Helming-
urinn af þessum kór voru algjörir
snillingar, en sumir kórfélagarnir
voru líka stórskrýtnir. Ég lærði
mjög mikið í kórnum, enda var
ég í honum í fimm ár,“ bætir Bea
við. Með kórnum ferðaðist hún
meðal annars til Bandaríkjanna
og vítt og breitt um heiminn.
Mikil tónlistarhefð
Í Ungverjalandi er mikil og rík
tónlistarhefð og er landið þekkt
fyrir öfluga tónlistarkennslu.
„Tónlistarakademían er einn af
frægustu skólum í Evrópu og
hefðin er mjög sterk í landinu.
Ungverjaland er frægt fyrir
Kodály-aðferðina, sem er tón-
fræðikennsla. Hún er kennd í öll-
um grunnskólum, alveg ótengt
námi á hljóðfæri. Eftir grunn-
skólanám eiga öll ungversk börn
að geta lesið nótur, þó þau séu
hvorki að læra á hljóðfæri né í
kór. Þau læra nótnalestur og tón-
listarsögu og allt sem tengist tón-
list. Það er mjög sérstakt,“ út-
skýrir Bea. Kodály-aðferðin er
kennd víðar en í Ungverjalandi,
meira að segja í nokkrum skólum
á Íslandi.
Hefðin er sömuleiðis rík innan
fjölskyldu hennar. „Pabbi minn,
sem var kórstjóri og þekktur tón-
listarmaður í heimaborg minni,
er úr fjögurra systkina hópi. Af
þeim fjórum er ein óperusöng-
kona, einn píanókennari og einn
jazzpíanisti. Afi var arkitekt og
spilaði á fiðlu. Þau stofnuðu sam-
an fjölskylduhljómsveit og spil-
uðu á dansleikjum. Ég á eina
systur, sem býr í Reykjavík í dag
og er kórstjóri Kvennakórs Reyk-
javíkur. Við spiluðum mikið
saman, en við vorum ekki nógu
mörg til að geta verið hljóm-
sveit,“ segir Bea og hlær. Hún
stofnaði sjálf hljómsveit með
börnunum sínum, Hönnu, Aroni
og Hilmari sem hefur komið fram
undir nafninu Jojoo band þó að
það sé ekki aðamarkmið hennar
hennar. „Ég legg samt áherslu á
að við spilum saman hérna
heima,“ segir Bea.
Þrátt fyrir að tónlistarhefðin
væri svo sterk innan föðurfjöl-
skyldu Beu, var það frekar móðir
hennar, sem er lögfræðingur, sem
hvatti hana til áframhaldandi
tónlistarnáms. Raunin varð að
hún nam píanóleik og kórstjórn
við Tónlistarakademíuna í Búda-
pest í fimm ár.
Atvinnutilboð í partíi
Það var í Tónlistarakademí-
unni sem hún kynntist manninum
sem bauð henni svo starf á Ís-
landi. „Hann var Íslendingur,
Gunnsteinn Ólafsson, sem var í
námi úti. Við urðum ágætis vinir.
Við vorum í partíi eftir burtfarar-
tónleikana mína og þar bauð hann
mér vinnu. Ég var nú reyndar
alveg viss um að það væri bara
einhver partíbrandari. Hann sagði
– komdu til Íslands að vinna! Ég
sagði bara, já, elskan mín, ég
geri það bara! Svo hélt ég að það
væri búið,“ segir Bea og hlær að
minningunni.
„Tveimur vikum seinna fékk