Iðnaðarmál - 01.06.1958, Síða 24

3. TAFLA
Skýrsla yfir rekstur deildar
Aðalvéladeild A. Jónsson verkstjóri Tímabil sem Vélanýting .. Afköst endar 25. febrúar 19.. 90% 98%
Bein efnisnotkun Raunverul. Áætlun kostn. Mis- munur Mismunur Verð Magn Athugasemdir
M. S. plötur . 65 72 -f- 7 -f- 9 +2 Keyptar birgðir þeg-
M. S. stengur . 119 136 -f 17 -f- 17 ar notaðar. Hærra
Látúnssteinar . 57 58 -f- 1 -f 1 verð fyrir efni, en
Efni samtals .... 241 266 -f- 25 -f-9 -=- 16 enginn úrgangur. Efni fyrir hendi út-
Bein vinna Ófaglærð .... 64 70 -f- 6 Vinnu- taxtar + 5 Árangur -f- 11 húið í mátulegar stærðir. Nemar aðstoða við
Ilálffaglærð .... .... 156 190 -f- 34 -f- 34 framleiðsluna.
Faglærð .... 192 150 + 42 + 42 Minni afköst vegna
Vinna samtals .... .... 412 410 + 2 + 5 -f- 3 lakara vinnuafls. Lengri vinnutími
við starf „X“ skap-
ar skilyrði til hærri
kaupuppbóta.
Sameiginlegur kostnaður
Yfirstjórn 40 50 -f- 10 Skrifstofumaður ráðinn hluta úr degi til að aðstoða verkstjóra.
Verkstæðisvinna .... 44 38 + 6 Verkamaður fjarverandi í eina viku.
Glataður vinnutími .. 15 23 -f- 8 Tapaður tími einkum vegna stöðvunar véla á línu nr. 1. Eigin drifmótorar bil- aðir.
Urgangsefni 10 8 + 2 Minna afgangsjárn vegna stöðugrar
Iljálparefni 12 14 f- 2 vinnu á verki „x“.
Viðg. á verksmiðju .. 16 39 -f 23 Einkum vegna viðgerða á yfirbrunn-
Smáverkfæri 8 6 + 2 uni mótorum á línu nr. 1.
Sameiginl. kostn. samtals 145 178 -f- 33
Heildarkostnaður 798 854 -f- 56
Algeng tajla, sem sýnir sundurliðun kostnaðar, sem stafar aj efni, vinnu og sameiginlegum
þáttum framleiðslunnar. Venjulegast útbúin af verkstjóra viku- eða mánaðarlega, eftir því
sem kringumstœður leyfa.
(Ur Measurement of Productivity — Application and Limitations, gefið út sameiginlega
af Institute of Cost and Works Accountants og Institution of Production Engineers).
Eftir því sem reksturinn er vélrænni, því
hærri er jafnvægispunkturinn og reksturinn
þá áhættumeiri, þrátt fyrir það að meðal-
kostnaður á einingu sé miklu lægri en hjá
keppinaut, sem framleiðir með meira vinnu-
afli (aukinn breytilegur kostnaður).
Stjórnendur verksmiðju, sem er búin
miklum vélakosti og mörgum tækjum, verða
stundum að taka að sér verk fyrir minna
útsöluverð heldur en heildarkostnaði nem-
ur (fastur og breytilegur). Ef söluverðið er
hærra en breytilegur kostnaður, fæst nokk-
uð upp í fastakostnaðinn, sem hvort eð er
er fyrir hendi, á meðan verksmiðjan er í
gangi, eða ef litið er á málið frá annarri
hlið, þá má leita viðbótarviðskipta á lægra
söluverði til þess að ýta sölulínunni hærra
upp og auka með því heildarágóðann.
Raunverulegt dæmi
Járnsteypusmiðja
Það er augljóst, hversu mikilvægur staðl-
aður kostnaður er fyrirtækjum, sem fram-
leiða í fjöldaframleiðslu fáar svipaðar vöru-
tegundir. Járnsteypusmiðja í Birmingham
hefur með rekstrarárangri sínum sannað, að
sama máli gegnir um framleiðsluaukningu
hjá fyrirtæki, sem framleiðir mikinn fjölda
vörutegunda og sumar þeirra í litlu magni.
Frá því er fyrirtækið tók upp staðlaða
kostnaðarútreikninga og kostnaðareftirlit,
hefur framleiðni þess tvöfaldazt.
Fyrirtækið Phosphor Bronze Co. Ltd. í
Birmingham framleiðir málmblöndustengur,
málmhluti alls konar og steypta vélahluta.
Kostnaðareftirlit er viðhaft við framleiðslu
allra þeirra hluta, sem fyrirtækið framleið-
ir, jafnvel þegar um er að ræða framleiðslu
einstakra smámálmhluta.
Verkmiðar, sem fylgja sérhverri pöntun í
málmsmiðjuna, segja til um það á sérstöku
táknmáli, hversu mikið magn efnis þarf fyr-
ir sérhverja framleiðsluathöfn, þar með
taldir boltar, skrúfur o. þ. h., staðlað verð-
mæti sérhverrar athafnar og sá tími, sem
gert er ráð fyrir að athöfnin taki. Stöðluðu
tímarnir eru síðan bornir saman við raun-
verulegan tímafjölda við framleiðsluna, og
mismunurinn segir til um, hvert afkasta-
stigið er.
Ný tækni og nýjar vélar, sem teknar hafa
verið í notkun, hafa nýtzt fullkomlega,vegna
þess að fyrirtækið hefur fyrir tilstuðlan
stöðluðu kostnaðarútreikninganna og kostn-
aðareftirlitsins getað sagt fyrir um, hver
kostnaður framkvæmdanna yrði vegna sér-
hverrar nýjungar.
Stutt yfirlit yfir þann árangur, sem fékkst
við það, að staðlaðir kostnaðarútreikningar
og kostnaðareftirlit var tekið upp, leiðir í
1 jós:
Að framleiðsluafköstin jukust um helm-
ing.
Urgangsjárn minnkaði úr 6% í rúmlega
3%.
Magn umframbræðslu minnkaði frá 20.5
% í 8,81% í málmsteypunni.
Meðaltekjur verkamanna voru 40% fyrir
ofan umsaminn taxta.
Auk þess láta útreikningar staðlakostnað-
ar söludeildinni í té góðan grundvöll fyrir
verðákvarðanir og stjórnendum nákvæma
sundurliðun yfir alla starfsemi fyrirtækis-
ins. Þá má geta þess, að af þessu leiðir, að
verkamenn hafa gefið kostnaðinum meiri
gaum.
Fyrirtækið tók árið 1936 upp tímaathug-
anir, ákvæðisvinnutaxta og staðlakostnaðar-
útreikninga. Verkamenn voru í upphafi að
sjálfsögðu nokkuð tortryggnir um fram-
kvæmd þessara atriða, en fyrir góðan ásetn-
ing og gott samstarf milli þeirra og vinnu-
veitandans hafa þeir viðurkennt nauðsyn
tímaathugana.
Innan tveggja ára jukust framleiðsluaf-
köstin um 100%, og þessu afkastastigi hefur
verið haldið þrátt fyrir gjörbreytingar á
þeim vörutegundum, sem framleiddar hafa
verið.
Tími, sem þarf til framkvæmdar á
Framh. ó 118. bls.
108
IÐNAÐARMÁL