Læknablaðið - 01.04.2015, Blaðsíða 37

LÆKNAblaðið 2015/101 221
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
komum hennar til lækna, heldur er hún
einnig helsta orsök skerðingar á starfsgetu
og örorku. Þessa gigt mætti því með réttu
kalla þjóðarmein.
Um aldir hefur það fallið í hlut lækna
að reyna að lina þrautir gigtsjúkra.
Þegar sérhæfing lækna hófst á síðustu öld
kölluðust sérfræðingar í gigt ýmist nudd-
læknar, orkulæknar eða gigtlæknar. Þeir
læknar spurðu ekki um nákvæma sjúk-
dómsgreiningu heldur sinntu öllum þeim
sem kvörtuðu undan gigt.“
Árni Tómas lauk sérnámi sínu í gigt-
lækningum frá Karolinska-sjúkrahúsinu
í Stokkhólmi árið 1982 og fluttist þá aftur
heim. Hann segir stöðuna hér þá hafa
verið talsvert ólíka því sem nú er.
Gigt hrjáir meira en helming þjóðarinnar
„Nútíma gigtlækningar hófust á Íslandi
á áttunda áratugnum og kölluðust þá
gigtlæknar á útlensku „reumatologar“,
en þar var skírskotað til þess að þeir
hefðu sérhæft sig í lækningum á liðbólgu-
sjúkdómum þar sem áherslan var á hina
nýju grein, ónæmisfræðina. Þessir læknar
héldu þó enn áfram að læra um og sinna
fólki með alla hina gigtarkvillana, sem
voru mörgum sinnum algengari og ollu
því samanlagt margfalt meiri vanlíðan
og örorku en liðbólgusjúkdómarnir. Um
1990 breyttist staðan. Gigtlæknar hættu að
mestu að læra um algengustu gigtarkvill-
ana en fóru í staðinn að læra enn meira
um ónæmisfræði og sjaldgæfu liðbólgu-
sjúkdómana og nú er svo komið að þeir
sinna þeim nú nær eingöngu. Nú eru það
aðeins fáir og gamlir gigtlæknar, sem
sinna fólki með algengustu gigtina og útlit
er fyrir að yfirgnæfandi meirihluti gigt-
veikra verði án sérfræðilæknisþjónustu
þegar gömlu gigtlæknarnir leggja upp
laupana á næstu 10 árum. Þess má geta að
gróflega áætlað eru um 5000-10.000 Íslend-
ingar haldnir liðbólgusjúkdómi, en aðeins
um tíundi hluti þeirra hefur alvarlega gerð
slíks sjúkdóms. Hinir gigtarkvillarnir hrjá
meira en helming þjóðarinnar einhvern
tíma á ævinni, þeir eru 10-20 sinnum fleiri,
og mörg þúsund þeirra einstaklinga eru
svo illa haldnir að það leiðir til skertrar
starfsgetu eða örorku.“
„Útlit er fyrir að yfirgnæfandi meirihluti gigtveikra verði án sérfræðilæknisþjónustu þegar gömlu gigtlæknarnir leggja upp laupana á næstu 10 árum,“
segir Árni Tómas Ragnarsson.