Læknablaðið - 01.04.2015, Síða 38

222 LÆKNAblaðið 2015/101
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
Árni segir að þessa þróun finni hann
glöggt á eigin starfsemi þar sem fjöldi
þeirra sem leita til hans fari sívaxandi. „Ég
tek á móti nærri tvöfalt fleiri sjúklingum
núna en fyrir 20 árum og vinn mun lengri
vinnudag nú en þá. Með réttu ætti ég á
gamals aldri auðvitað að hafa minnkað við
mig vinnu, en ég á erfitt með að vísa fólki
frá.“
Hann segir jafnframt að þessi þróun í
gigtlækningum hafi átt sér stað þegjandi
og hljóðalaust og að því er virðist án mark-
vissrar stefnumörkunar af hálfu lækna eða
stjórnvalda.
„Þótt gigtlæknum hafi vissulega fjölgað
nokkuð og þeir vinni mikið og gott starf
fyrir gigtsjúklinga með liðbólgusjúkdóma
er hitt ljóst að hinum margfalt fleiri gigt-
sjúklingum með aðra og jafn alvarlega
kvilla mun lítt standa til boða sér-
fræðiþjónusta gigtlækna, aðallega vegna
áherslubreytinga í læknakennslu á ýmsum
stigum hennar, sem eru í læknadeild, við
störf unglækna á spítölum og í sérfræði-
námi. Á öllum þessum stigum virðist mér
áherslan vera lögð á fræðin og vísindin,
en minna á sjúklingana með algengustu
vandamálin. Hvað gigtina varðar er þetta
hugsanlega í fyrsta sinn í sögu læknis-
fræðinnar sem heil sérgrein hættir að
sinna stærsta hópi skjólstæðinga sinna án
þess að aðrir læknar komi til með að fylla
skörð þeirra.“
Vandinn lendir á heilsugæslunni
Árni Tómas er ekki einn um að hafa
nokkrar áhyggjur af þessari þróun en
stjórn Félags íslenskra gigtarlækna átti í
haust fund með nokkrum heilsugæslu-
læknum til að ræða stöðu þessara mála.
„Engin góð lausn virðist í sjónmáli og
eina leiðin til úrbóta virðist vera að auka
menntun heilsugæslulækna á sviði algeng-
ustu stoðkerfiskvillanna, sem gigtlæknar
eru að hætta að sinna. Án þess að kasta
rýrð á menntun og störf heilsugæslulækna
mætti ætla að þeir hefðu enn þörf fyrir
sérfræðinga í almennum stoðkerfislækn-
ingum – gömlu gigtlækningunum – sér
til ráðgjafar eins og tíðkast hefur í langan
tíma.“
Árni Tómas varpar fram þeirri spurn-
ingu hver hafi tekið ákvörðun um að
breyta eðli náms og viðfangs gigtlækna?
„Hver ber ábyrgðina á því að skilja
stærsta hluta gigtveikra eftir útundan?
Gerðist það eins og á svo mörgum öðrum
sviðum læknisfræðinnar vegna skakkrar
viðmiðunar læknakennslu, sem á sér
nær eingöngu stað á spítölunum? Eins og
margir vita endurspegla spítalasjúkdómar
aðeins hluta heilsufarsvandamála. Í námi
sínu fá nemar í læknisfræði tiltölulega
mikla hvatningu til að læra um fágæta
sjúkdóma og vísindarannsóknir undir
handleiðslu sérfræðinga á spítölum, sem
áður höfðu einmitt menntað sig til hlítar
í þeim sjúkdómum og leggja því mesta
áherslu á þá í kennslu sinni. Sérfræðingar
með doktorsgráðu í bólguliðagigt eru
margir og eru þeir nær einu kennararnir í
faginu. Algengari og minna „spennandi“
sjúkdómar sem leiða lítt til innlagna á
spítala, en valda þó samanlagt miklu meiri
skaða en bólguliðagigtin, eru lítt kenndir
læknanemum. Þeir fá því takmarkaða
fræðslu um meðferð þeirra og skortir því
áhuga á að sérmennta sig á því sviði.“
Það er þó ekki einvörðungu á Íslandi
sem þessi þróun hefur átt sér stað en Árni
Tómas segir vandann alþjóðlegan og eigi
eflaust einnig við um fleiri svið lækninga.
„Áherslur í læknakennslu hafa alls
staðar orðið æ meira á vísindin og fágætari
sjúkdóma á kostnað lækninga algengra
sjúkdóma. Sérhæfing í læknisfræði er auð-
vitað nauðsynleg, en hún má ekki verða til
þess að stórir hópar sjúklinga verði van-
ræktir. Stjórnvöld og þeir aðilar sem stýra
kennslu í í læknisfræði ættu nú þegar
að gera ráðstafanir til að fræða og hvetja
lækna og læknanema til að sinna hinum
stóra hópi einstaklinga með algenga gigt-
sjúkdóma, sem annars munu fá æ minni
þjónustu sérfræðilækna,“ segir Árni
Tómas Ragnarsson gigtlæknir að lokum.