Ægir - 01.04.2003, Blaðsíða 43

43
Á L A R A N N S Ó K N I R
Á ársfundi Veiðimálastofnunar
nýverið gerði Bjarni stuttlega
grein fyrir rannsóknum sínum,
sem hafa verið unnar í samstarfi
við vísindamenn í Japan, Kanada
og Belgíu. Fram kom í máli hans
að þekking á lífsháttum ála hér
við land hafi til þessa að mestu
verið byggð á erlendum rann-
sóknum. Hins vegar sé ljóst að
margt sé ólíkt með lífsháttum ála
á Íslandi og annars staðar þar sem
hann er að finna. Í því sambandi
skipti máli staðsetning landsins
og sérstaða íslenskrar náttúru
með sínum fjölbreyttu búsvæðum
en tegundafæð. Þá segir Bjarni að
Ísland sé eina landið þar sem
bæði sé að finna svokallaðan evr-
ópuál og amerískan ál og nýjar
erfðafræðirannsóknir staðfesti að
hér á landi sé einnig að finna
blendinga á milli þessara tveggja
tegunda.
Glerálar veiðst á fjórtán
stöðum á landinu
Bjarni Jónsson segir að álar á Ís-
landi nýti sér fjölbreytt búsvæði í
ám og vötnum og þá sé jafnvel að
finna í svo ólíkum búsvæðum
sem heitum lækjum, köldum og
dimmum hraunsprungum eða
fullsöltum sjó við ströndina.
Rannsóknir Bjarna hafa ekki síst
beinst að göngum glerála til
landsins, útbreiðslu, vistfræði og
tegundasamsetningu ála á Íslandi.
Frá því rannsóknirnar hófust hafa
glerálar veiðst á fjórtán stöðum á
landinu. Rannsökuð hafa verið
áhrif sjávarfalla, vatnshita, birtu
og fleiri þátta á atferli glerálanna.
Einnig hafa daghringir í kvörn-
um glerálanna verið notaðir til að
tímasetja hin ýmsu myndbreyt-
ingaskeið hjá álalirfunum, hve
lengi þær eru á leið til landsins
og tegundirnar bornar saman.
Eitt ár í stað þriggja
Aðalgöngutími glerálanna er frá
maí og fram í byrjun júlí en
þeirra fyrstu verður vart í endaðan
mars og apríl. Gangan er að
mestu yfirstaðin um miðjan júlí
ár hvert. Samkvæmt rannsóknum
Bjarna eru sjávarföll og vatnshiti
þeir þættir sem ráða hvað mestu
um göngurnar hérlendis. Rann-
sóknir á daghringjum í kvörnum
glerála sýna að þeir eru um eitt ár
á leiðinni yfir hafið frá Þanghaf-
inu til Íslands, en áður var talið
að ferðin tæki þá þrjú ár.
Rannsóknir á gulál og bjartál
hafa beinst að útbreiðslu ála á Ís-
landi, búsvæðavali og lífsháttum.
Þessar rannsóknir hafa leitt í ljós
að ála er að finna í öllum lands-
hlutum í fjölbreyttum búsvæðum
og með ólíka lífshætti. Hluti ála
virðist ala allan aldur sinn í sjó án
þess að fara í ferskvatn eða ísalt
vatn. Niðurstöður benda einnig
til þess að munur sé á tegunda-
samsetningu eftir búsvæðum og
jafnvel landshlutum.
Fullvaxinn áll
um einn metri að lengd
Fullvaxinn áll getur orðið um
einn metri að lengd og um fjögur
Ný sannindi
um álinn!
Bjarni Jónsson.
Álar veiddir með rafmagni við Bár á Snæfellsnesi.
Ála sem ala allan aldur sinn í sjó er að finna í hrauninu við
Grindavík.
Glerálar rafveiddir á fjöru við ósa Vogslækjar á Mýrum.
Bjarni Jónsson á Norðurlandsdeild Veiðimálastofnunar á Hólum í
Hjaltadal hefur frá árinu 1999 unnið að viðamiklum rannsóknum
á álum við Ísland. Í gegnum tíðina hefur sjónum vísindamanna í
litlum mæli verið beint að álnum, en rannsóknir Bjarna hafa þegar
leitt í ljós ýmis ný og áður óþekkt sannindi um álinn.