Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Page 17

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
127
þess verks væri þegar af hendi leystur og höfundurinn teldi, að í
því verki væri fólgið meginstarf ævi hans.
Þetta allt hefði átt að virðast ofureðlilegur hlutur og þá ekki
síður mikið fagnaðarefni hverjum þeim, er bar menningu þjóðar-
innar fyrir brjósti og þyrsti í lifandi og greinargóða fræðslu um
líf og sögu hennar. Hvað var sjálfsagðara en að bókmenntafélag
alþýðunnar á íslandi legði áherzlu á að geta komið út þessu riti,
sem stóð flestu öðru í nánari tengslum við bókmennta- og menn-
ingarþorsta félagsmanna? Og hvað var sjálfsagðara en að mennta-
frömuðurinn tæki því fegins hendi að geta náð samstarfi við félags-
samtök bókelskrar alþýðu, sem gaf tryggingu fyrir því, að höfuð-
verk ævi hans næði þegar í stað útbreiðslu í þúsundum eintaka um
allt land? Samstarf þessara tveggja aðila virðist svo eðlilegt og
sjálfsagt sem hugsazt getur út frá öllum þeim meginreglum, sem
gilda um viðskipti tveggja menningaraðila.
En þá kemur það allt í einu í ljós á hinn smekklausasta hátt, hve
hið almenna og eðlilega menningarsjónarmið getur verið í æpandi
mótsögn við sjónarmið ráðandi afla í stéttarþjóðfélagi. „Menn-
ingarfrömuðir“ auðstéttarinnar ráku upp eitt angistartryllt öskur,
sem bergmálaði landshornanna milli frá hljóðaklettum menningar-
legs sníkjulifnaðar. Ofsóknirnar og áróðurinn gegn Máli og menn-
ingu jókst nú um allan helming og færðist í aukana af grimmdar-
móði. Tveim nýjum útgáfufélögum var hrundið af stokkunum til
að ráða aldurtila þess, fé var mokað úr ríkissjóði í herkostnað gegn
þessu félagi, og hvert einasta verkalýðsfélag á latidinu var skattlagt
til þessa stríðsreksturs. Hver svívirðingargreinin af annarri flæddi
yfir, félagið var stimplað sem landráðafyrirtæki, forgöngumenn
þess sem föðurlandssvikarar, rithöfundar þess sem ættjarðarníð-
ingar og klámskáld og allir þess stuðningsmenn sem óaldarlýður
og útlendingar á ættjörð sinni. Ekkert af þessu var áður óþekkt í
herbúðum alþýðufjenda þeirra, sem á sínum tíma gerðu hernaðar-
bandalag gegn lýðræði og menningu undir þjóðstjórnarnafninu og
frægast er orðið að endemum og lifa mun í sögu þjóðarinnar meðan
íslenzk tunga er töluð, við hlið írafellsmóra, Þorgeirsbola og ann-
arra forynja fortíðarinnar. En þegar fregnin barst um Arf íslend-
inga, þá var gripið til nýrra hernaðartækja og ósvífnari en áður