Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Blaðsíða 39

TÍMARIT MÁLS OG MENNINCAR
149
gerði okkur aðnjótandi. Enginn meistari tónanna á betur viS ís-
lenzkan anda en Bach, einmitt vegna þess hve stór hann er í hinu
hlutlæga — eins og sögurnar okkar, sem eru og verSa mælikvarSinn
á sannislenzkan anda. MenntuSum Islendingi í dag finnst einkenni-
legt aS hugsa til þess, aS viS skulum hafa lifaS án þess aS þekkja
Bach — fram til 5. marz 1916.
Páll dvaldist nær áratug viS nám, lengst af í tónlistarborginni
Leipzig, og lagSi sérstaka stund á orgelslátt, lærisveinn eins fræg-
asta orgelmeistara sem þá var uppi, Straubes, umleikinn þeirri tón-
menningu sem lifaS hefur og dafnaS kynslóS fram af kynslóS kring-
um tónlistarstofnanir þessa söngna staSar, músikkonservatóríiS
fræga, dísarhöllina Gewandhaus og Tómasarkirkjuna þar sem sjálf-
ur Bach var kantor, en Straube á námsdögum Páls; hinn ungi ís-
lendingur, sem hafSi lifaS fyrstu tónskynjanir bernskunnar viS
máttuga hrynjandi Stokkseyrarbrimsins, gagnsýrSist hér æSstu tón-
menningu álfunnar; síSar nam hann einnig í París hjá franska
orgelsnillingnum Bonnet.
Páll efndi þegar á ungum aldri til hljómleika víSsvegar um Ev-
rópu, og þaS er lítill vafi á því, aS hefSi hann kosiS, mundu hon-
um hafa staSiS opnar dyr til alþjóSlegs frama fyrir orgelleik sinn.
Hlutverk umferSasnillingsins er ungum tónlistamanni í fyrstu mjög
hugleikiS, hann sér sig í hillingum fara land úr landi og sigra
hjörtu, leggja undir sig heiminn einn saman meS töfrum. Heims-
frægir umferSasnillingur tónanna eru þó sjaldan ánægSir meS hlut-
skipti sitt, finnst þeir vera landlausir konungar, en hitt dragi þá
drýgst, sem þeir hafi þegiS og gefiS heima, og ef þeir verSa sigur-
vegarar hjartna þá sé þaS fyrst og fremst fyrir fulltingi þjóSar sinn-
ar og lands. Páll ísólfsson kaus aS leita heim hingaS og heita starfs-
kröftum sínum og gáfum, og þeirri menntun sem hann hafSi aflaS
sér, til þess ef kostur væri aS lyfta hinu fásöngna þjóSfélagi sínu
til æSri tóngleSi. Hann tók upp merki hinna ágætu brautrySjenda
þar sem þeirra starfi sleppti, og hefur átt meiri þátt en nokkur annar
í því aS beina íslenzkri tónhyggju frá fátæklegum viSvaningshætti
til alvarlegra markmiSa. Hann lét æskuást sína, orgeliS, víkja úr
öndvegi fyrir hinni þjóSfélagslegu hliS starfsins, hinni uppeldis-
legu nauSsyn. Starf hans meSal okkar hefur þannig ekki orSiS fyrst