Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 69

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
179
jafnframt því það óbærilega óstand að greiða háar fjárupphæðir
með afurðunum til þess að geta selt þær á erlendum markaði.
Það veit hver maður í landinu, að bændur liggj a ekki á liði sínu,
heldur leggja flestir hart að sér. Ennfremur sýna skýrslur greinilega,
að afköst bændastéttarinnar hafa stórum vaxið síðustu áratugina.
En engu að síður talar framleiðslukostnaðurinn skýru máli um það,
að búskaparhættirnir svara ekki kröfum nútímans og starfsorka
sveitafólksins gæti notazt margfalt betur. Einkenni auðvaldsskipu-
lagsins koma hér fram í kaldri nekt: með þeim framleiðsluháttum,
sem eru í landbúnaði hér á landi, er hann ekki framar samkeppnis-
fær, ekki fremur en handiðnaður í bæjum í samkeppni við véla-
iðnað. Þetta er þróunarinnar lögmál, og því verður ekki með nein-
um brögðum snúið við, og það er tilgangslaust að grípa þar til
„andlegra“ sjónarmiða. Það getur hver sém er fundið upp á því
að réttlæta einstaklingshokur í strjálbýli frá sjónarmiði andlegs
þroska, en slíkt hokur er engu að síður jafn dauðadæmt og jafn
mikil fásinna, og hefur reyndar aldrei haft annað en fátækt og
þröngsýni í för með sér. Bændur geta tekið gagnrýni á búnaðarhátt-
um þeirra eins illa upp og þeir vilja, en þeir reka sig á það sjálfir
fyrr en seinna, og hafa reyndar margir komið auga á það, að þeir
verða að taka upp samstarf og verkaskiptingu og fullkomnari vél-
yrkju í þessari atvinnugrein eins og hverri annarri, sem standast
vill nútímakröfur. Það er brýnasta hagsmunamál þeirra sjálfra, að
svo verði gert.
Sennilega hefur aldrei komið skýrar í ljós en einmitt nú, hve
hagsmunir alþýðu í sveitum og bæjum eru nátengdir. Fátækt þeirra
fylgist að, velmegun einnig. Bændur eiga allt markaðsöryggi fyrir
afurðir sínar í bæjunum, og því meira sem betri er afkoma bæjar-
búa. Jafnframt hefur alþýða í bæjum beinan hag af því, að bú-
skapur sveitanna sé rekinn með sem fullkomnustu sniði, svo að
framleiðslan geti bæði orðið fjölbreytt og ódýr. Það er því eðli-
legt, að annar liður í stefnuskránni að framan fjalli um eflingu
landbúnaðarins og umbætur á kjörum sveitafólks. Verklýðshreyf-
ingin hefur sýnt það í verki, að hún vill stuðla að því, eftir því
sem það er á hennar valdi, að tryggja bændum sambærileg kjör við
aðrar vinnandi stéttir. Það sýndi m. a. samkomulagið í sexmanna-