Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 43

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
153
um hneigzt til slíks í stjórnmáladeilum liðinna ára. Aftur á móti
lágu til þess almenn sálfræðileg rök, þótt sorglegt væri, að danska
þjóðin hlaut oft að gjalda þess, að við höfðum lengi átt sakir á
hendur þeim aðilja, sem taldist höfuð hennar og fulltrúi. Danska
konungshúsið sem stofnun var um aldaraðir óvinur íslands „númer
eitt“, eins og komizt er að orði nú á dögum, og svo hart gekk hinn
útlendi óvinur að þessari fjölskyldu, sem bar þjóðarheiti hér vestur
í hafi, að þess eru naumast dæmi, að sigursæl stríðsþjóð hafi þjarm-
að af meiri harðýðgi að sigruðum erfðafjanda eftir langt og biturt
stríð en danska konungsvaldið þjarmaði að þessum fáu varnarlausu
hræðum hér. Telja vitrir menn, meðal þeirra dr. Vilhjálmur Stefáns-
son, að engin þjóð af hvítum kynstofni muni hafa þolað harðari
búsifjar, og lifað þó af, en Islendingar undir kúgun Aldinborgara.
En stríðsöxin var sem sagt grafin um leið og samningurinn var
gerður 1918. íslendingar og Danir voru vinir. Mörgum íslendingi
fannst, að meðan Danakonungur er þjóð sinni hugfólgin, táknræn
persóna, væri það óvinsamlegt gagnvart vinum okkar að hefja æs-
ingar á móti þessu þjóðtákni þeirra, sem söguleg hefð hafði um
leið gert að lafatrússi á okkur íslendingum. Vér liöfðum enga
ástæðu til að fara að ergja hina nýju vinþjóð okkar og sambands-
ríki með afhrópunarstefnu. Og þótt konungshúsið danska hefði á
liðnum öldum verið stofnun, sem við áttum svo margt illt upp að
inna, að það er ekki hægt að ætlast til að stolt og langminnug sögu-
þjóð geti gleymt slíku, fór því fjarri að við ættum persónulega
sökótt við núverandi höfuð þessarar ættar á konungsstóli í Dan-
mörku, Kristján Friðriksson, né kæmi í hug að láta hann gjalda
ættar sinnar. Kristján konungur rækti embætti sitt sem íslenzkur
ríkishöfðingi sómasamlega. Að vísu var stundum kvartað undan
því hér, að honum „yrði á í messunni“ einstöku sinnum, eins og
þegar hann kom fram íslandskonungur á hátíð íslendinga að Þing-
völlum 1930 klæddur dönskum aðmírálsbúningi, en í því falli sem
öðrum mun siðameistara íslenzku stjórnarinnar, chef de protocol,
ekki síður hafa verið um að kenna, að láta undir höfðu leggjast
að gera konungi skiljanlegt í tíma, hvað sæmilegt væri við þetta
tækifæri eða lík. Hinu fór fjarri,.að Kristjáni X. yrði nokkurntíma
nokkuð það á, sem talin er gild ástæða fyrir afhrópun konunga.