Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 132

242
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
með eingil við portin á fríðasti kavalér staðarins, Peðer Peðersen, sem hefur
hafnirnar á Bátsendum og í Keflavík, ....
Síðast bar þá að aldingarði miklum umkríngdum háum múr. Þeir gægðust
innum auga á múrnunt. Isíngin hafði frosið á trjánum og skógarsvörðtirinn
var hélaður. Túnglið stafaði á allan þennan glerúng og sló gullbirtu á kyrrar
tjarnir aldingarðsins. Tveir skínandi svanir liðu yfir vatnið og reigðu hálsana
tígulega í næturkyrðinni.
í garðinttm miðjum gnæfði höll ein há og glæst í hlé við bústnar laufkrónur
eikanna, nýreist, með brött þök og útflúruð gaflöð, útskot úr rauðum sand-
steini og innskot þarsem líkneskjum var tildrað á palla. Höllin hafði fjóra
turna með svalir hækkandi upp af svölum, en spíra uppmjókkandi á hverjum
turni efst, og var rétt ólokið verki á hinum síðasta. Túnglið skein á grænan
koparinn í þökum og turnum.
Jón Marteinsson hélt áfram:
Þessi höll hefur verið gerð sem veglegust svo hún miklaðist útlendum legát-
um og furstum enda víða leitað tilfánga áður en hún var reist og ekkert til
sparað. Það bygði ltana hollenskur meistari; ítalskur myndhöggvari flúraði
hana að utan; en innan voru salirnir skreyttir af frönskum málurum og bíld-
skerurn. Jón Hreggviðsson ætlaði ekki að geta slitið atigun frá þessari sýn:
postulínsskóginum hvíta, hinurn grænu koparþökum hallarinnar í tunglsljós-
inu, vatninu og álftunum, sem héldu áfram að líða unt vatnið og reigja háls-
inn eins og í draumi. Þessa höll, þuldi Jón Marteinsson með fasleysi heima-
mannsins, — þessa höll á Kristján Gullinló kóngsfrændi, herra til greifaskap-
arins Sámseyjar, fríherra til Marselíuborgar, riddari generalaðntíráll, general-
lautinant og generalpóstmeistari útí Norvegi, höfuðsmaður íslands og skatt-
taki, einn sérdeilis frómur og góður herra.
Þá vaknaði Jón Hreggviðsson altíeinu af leiðslu, hætti að kíkja innum
vindaugað, greip handfylli sína í hárlubbann undir hattinum og klóraði sér.
Ha, sagði hann uppúr þessum andfælum: Drap ég hann? Eða drap ég hann
ekki?
Þú ert fullur, sagði Jón Marteinsson.
Eg vona minn skapari gefi ég hafi drepið hann, sagði Jón Hreggviðsson.“
Islendingar eru ekki einir tint það, að hafa verið kúguð þjóð. Réttlætis-
kenndin lifir í brjósti allra undirokaðra. Höfuðeinkenni Jóns Hreggviðsson-
ar er að vilja standa á rétti sínum fastara en fótunum og telja ekki eftir sér að
ganga veröldina og eilífðina á enda til þess að geta kannski einhvers staðar
og einhvern tíma rekið réttar síns. Fyrir utan þennan réttarrekstur er hann svo
sem ekki neitt, einmana fátæklingur, blindur á aðstöðu sína og öll úrræði.
Stríð þessa fulltrúa almennings er að því leyti óskylt baráttu hinnar sjáandi,
markvísu verklýðshreyfingar nútímans við arðræningja og kúgara þjóðanna,
en ósigrandi þrekið er hið sama. Manni verður því hugsað frá Jón Hregg-
viðssyni til allra þeirra milljóna, sem á okkar tímum drýgja ævintýralegar