Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 133

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
243
hetjudáðir til að verja rétt sinn til að lifa frjálsu lífi. Enn sitja ránsmenn og
kóngsböðlar yfir rétti alþýðunnar. En reikningsskilin standa yfir, hlekkir
kúgunarvaldsins molna einn af öðrum, kóngsböðlarnir týna tölunni. Réttlætis-
vitundin spyr: Drap ég hann? Eða drap ég hann ekki? Eg vona minn skap-
ari gefi ég hafi drepið hann.
Kr. E. A.
Eggert Stefánsson: ÍSLANDS FATA MORGANA
Víkingsútgáfan • Reykjavík 1943
Eggert Stefánsson, söngvari, hefur gefið út bók í 200 eintaka upplagi, er
hann nefnir íslands jata morgana — ísland í hillingum, safn af ritgerðum, er
hann hefur samið, og hafa flestar birzt áður ýmist hér á landi eða erlendis.
Það mun stafa frá barnalærdómi, að ég set jata morgana einlægt í samband
við ferðalag manns á eyðimörku, er þyrstur og örmagna af þreytu sér í hill-
ingum rétt fram undan sér græna lundi með tæru uppsprettuvatni: sanna
paradís ferðamannsins. En hann gengur og gengur og græni lundurinn er alltaf
jafn fjarri. Hann var aðeins fata morgana — hilling. Hann eru vissulega til,
en í löngum fjarska.
Islands fata morgana, ísland í hillingum. Sannur titill að því leyti, að hér
er ísland séð í draumsýn eins af sonum þess, er þráir það í fegurð, eins og
þyrstur maður og örmagna þráir græna lundinn og uppsprettuvatnið tæra í
eyðimörkinni. Eggert heyrir þeirri kynslóð íslendinga, sem dreymdi og dreymir
um ísland stórt og glæst með mikla menningu. Iiann er af hugarfari Einars
Benediktssonar og Helga Péturss, er vilja láta anda Islands ráða heiminum
og sveima yfir hverju vatni. Oft hefur Eggert staðið sem íslenzkur söngvari
í erlendum stórborgum og fundizt á ákveðnum augnablikum, að hann væri
að leggja heintinn undir fsland. En hvaða ísland? Áreiðanlega ekki hið raun-
verulega ísland, heldur fsland drauma hans sjálfs, ísland hillinganna. Þegar
hann er hér á landi, finnst honum allt smátt nema náttúra landsins, finnst
hann sjálfur misskilinn og einmana. ísland veruleikans svarar á mjög ófull-
kominn hátt til Islands draumsýnar hans.
Því að fegurst og kærst og að eilífu stærst
ertu í ást og í framtíðar vordraumum harnanna þinna.
Og nú hefur söngvarinn ritað bók.
Trú og bjartsýni á framtíð íslands er sálin í greinum Eggerts. „Þegar við
Islendingar vöknuðum morgun 20. aldarinnar og þurrkuðum stírurnar úr aug-
unum, uppgötvuðum við, að allt lífið var fram undan, það þýddi ekkert að
líta til baka.“ ... .„Svo rótgróin var trúin á, að þjóðin sjálf, sem byggði landið,
gœti orðið rík, að hún bjó til annað fólk, sem lifði samtímis og þeir kölluðu
huldufólk og var það allt ríkt, átti gull og purpura og alls konar gersemar
eins og útlendingarnir, sem hurfu. Huldufólkið hvarf líka inn í björg, hóla og
hæðir þessa hrikalega lands. — En mennirnir sem vöknuðu morgun tuttugustu