Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Side 41

Parísarkommúnan
ÞjóSverjum. Þjóðvarðliðið sótti þá sínar fallbyssur og kom þeim fyrir í
verkamannahverfunum. Og þegar þýzku herdeildirnar samstigu um götur
Parísar tók miðnefnd Þjóðvarðliðsins að sér að halda uppi reglu og afstýra
uppþotum lýðsins vegna hergöngunnar.
Nokkru áður hafði verið kosið til Þjóðfundar, sem kom saman í Bordeaux.
Kosið var til þessa þings raunar um eitt mál: hvort halda skyldi stríðinu
áfram eða semja frið. Meirihluti þingmanna var konungssinnar. Fjölmenn-
asta stétt landsins, bændurnir, var orðin þreytt á styrj öldinni, þeir voru
mæddir og beiskir, haldnir gamalli bændaóvild á París og hennar innbyggj-
urum. Frá París og nokkrum öðrum stórborgum komu lýðveldissinnar og
sósíalistar. Þjóðfundurinn sýndi höfuðborginni einnig mikla andúð og kaus
að halda fundi sína í Versölum, konungsborginni. Það mátti fljótt greina
veðuráttina þegar Þjóðfundurinn samþykkti að leysa rúmlega 20 þúsundir
Þjóðvarðliðsmanna frá þjónustu og gefa þá atvinnuleysinu að bráð, sem
var þó nóg fyrir. Þó var önnur ráðstöfun Þjóðfundarins sýnu harkalegri. í
nóv. 1870 hafði verið samþykktur greiðslufrestur skulda og mildaðar greiðsl-
ur á húsaleigu. Nú voru þessar kjarabætur afnumdar með öllu. Þúsundir
smáborgara og verkamanna sáu ekkert annað fyrir sér en gjaldþrotið. Þessar
ráðstafanir Þjóðfundarins urðu til þess að samfylking varð með báðum þess-
um stéttum, sem síðar stóðu að Parísarkommúnunni. Og franska réttvísin lét
heldur ekki á sér standa: farið var að banna byltingarsinnuð blöð og margir
þeirra, sem tekið höfðu þátt í uppþotum Blankista voru dæmdir til dauða. En
önnur tíðindi og meiri stóðu fyrir dyrum. Hinn 18. marz 1871 snemmendis
tóku herdeildir stjórnarinnar hernámi fallbyssur þær, er Þjóðvarðliðið
geymdi á Montmartre og öðrum stöðum í borginni. Meðan hermennirnir biðu
eftir hestum til að draga fallbyssurnar þusti að múgur og margmenni, Þjóð-
varðliðar og óbreyttir borgarar. Stjórnarhermennirnir neituðu að skjóta á
fólkið og hurfu á brott. Foringi stjórnarhermannanna var tekinn höndum og
skotinn, og enn annar hershöfðingi Clement Thomas, illræmdur meðal verka-
manna fyrir hlut hans í júnívígunum 1848. Á einstaka stað kom til átaka
með fólkinu og stjórnarliðinu, en heragi þessara manna var í upplausn og
margir sameinuðust Þjóðvarðliðsmönnum. Thiers freistaði þess að kveðja
saman Þjóðvarðliða frá auðmannahverfunum en árangur var lítill og nokkru
eftir nón þennan dag flýði hann af skyndingu frá París og teymdi síðar á
eftir sér ríkisstjórnina, herdeildir þær sem hann hafði á að skipa og embættis-
menn ríkisins til Versala. Thiers var þeirri stundu fegnastur þegar hann gat
hreiðrað um sig í Versölum. Hann gat nú andspænis uppreisn í París svín-
31