Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Blaðsíða 74

Tímarit Máls og menningar
vegna söfnuninni sé haldið áfram. Svör við fyrri spurningunni hafa veriS
aS berast í mörg ár. ÁriS 1963 hófu Helga Jóhannsdóttir og Jón Samsonar-
son söfnun þjóSfræSa meS nýtízkulegum aSferSum á eigin vegum og héldu
henni áfram til 1967, en því miSur aSeins fáa mánuSi á ári. Þau Helga og
Jón hafa safnaS á vegum Ríkisútvarpsins og Handritastofnunar íslandssumrin
1969 og 1970. Ári síSar en þau Jón hófu söfnun sína var gerSur út söfnunar-
leiSangur á vegum Handritastofnunar íslands og ÞjóSminjasafns íslands.
Hann bar svo góSan árangur, aS sumariS 1965 voru þeir HallfreSur Örn
Eiríksson og DavíS Erlingsson sendir sinn á hvort landshorn til aS safna
sem ósleitilegast. Þá þótti sýnt, aS ekki dugSi aS nota aSeins sumrin til þjóS-
fræSasöfnunar, og haustiS 1966 var Handritastofnun íslands faliS þaS verk-
efni aS skipuleggja söfnun þjóSsagna, ævintýra, þjóSkvæSa og þjóSlaga,
höfuSgreina íslenzkra þjóSfræSa, og hefur veriS unniS aS því allt áriS upp
frá því.
Öll þessi söfnun hefur boriS mikinn og góSan árangur. Fjölmargar þjóS-
sögur og allmörg ævintýri hafa nú komiS í leitirnar auk ýmiss annars merki-
legs efnis í bundnu máli og óbundnu. Þetta eru auSvitaS aSeins innansleikj-
urnar úr hinum víSa aski menningar íslenzkra bænda og útvegsbænda, en
þær verSa drjúgar enn um sinn. Samkvæmt hagskýrslum frá síSastliSnu ári
voru þá á lífi nærri þrjú þúsund karlar og nærri fjögur þúsund konur eldri
en 75 ára. AS öllum líkindum mun verulegur hluti þessa fólks vera alinn
upp í sveitum landsins og mótaSur af menningarlífi þeirra, og hef ég sterkan
grun um þaS, aS margt af þessu fólki kunni frá mörgu skemmtilegu og fróS-
legu aS segja. ÞaS má heldur ekki gleyma því, aS sagnir eru sífellt aS mynd-
ast, og er þá ekki bráSónýtt aS vita, hvaS gengur í munnmælum á hverjum
tíma.
Þá er bezt aS víkja aS seinni spurningunni. Hvers vegna er haldiS áfram
aS safna þjóSsögum og ævintýrum? ÁstæSan til þess er meSal annars sú,
aS til skamms tíma hafa menn ekki vitaS alltof nákvæmlega, hvernig þjóS-
sögur voru sagSar á íslandi. BæSi var þaS, aS sumir safnararnir voru ekki
ýkja nákvæmir og svo var hitt, aS engin leiS er aS skrá sögur nákvæmlega
orSrétt nema aS nota hraSritun. ÞaS var ekki fyrr en fariS var aS nota segul-
band, aS unnt var aS safna á svo nákvæman hátt, aS vísindamenn gátu ekki
á betra kosiS nema vera skyldi myndsegulbandstæki. ÞaS væri í rauninni
enn heppilegra, því aS þá varSveittist látbragS heimildarmannanna einnig.
Hérlendir þjóSfræSingar hafa þó ekki notaS myndsegulbandstæki enn svo
vitaS sé.
64