Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Blaðsíða 48

Tímarit Máls og menningar
hersveita Versala og hinn 21. maí héldu þær um St. CloudhliSiS inn í sjálfa
París. Kommúnan hélt þann dag síðasta fund sinn. Velferðarnefndin lét enn
um stund dreifa ávörpum og flugmiðum um borgina, en hún hvarf einnig
af sviðinu. Og þá upphófust síðustu meiriháttar götubardagar í sögu Parísar-
borgar. Þeir stóðu frá 21.—28. maí og Frakkar hafa kallað þessa daga blóð-
vikuna.
Það er talið fullvíst, að Versalaherinn hefði getað hernumið Parísarhorg
án mikilla blóðsúthellinga með því að sniðganga götuvígin. En Thiers vildi
ná borginni hægt og bítandi. Því urðu þessir götubardagar svo æðisgengnir.
Það verður ekki annað séð en að herinn hafi vitandi vits ætlað að taka
París blóð. Kommúnumennirnir hörðust af dæmafáum hetjuskap, vörðu
hverja götu, hvert hús gegn ofureflinu. Herinn slátraði fólkinu eins og hú-
fénaði, en kommúnumenn hefndu sín með því að kveikja í opinberum bygg-
ingum og skjóta gísla. Hinn 25. maí voru allar varnir þrotnar sunnan Signu,
en bardögunum hélt áfram í verkamannahverfunum í norðaustri, og þann
27. var lokahríðin háð í Pére Lachaise-kirkjugarðinum, þar sem barizt var
um hverja gröf. Það var á sunnudaginn 28. maí að síðustu varnir kommúnu-
manna voru brotnar á bak aftur, en aftökunum hélt áfram, stundum án dóms,
stundum eftir réttarúrskurð herdómstóla.
Samkvæmt opinberum skýrslum voru 17 þúsundir manna teknar af lífi í
þessum átökum, aðrar heimildir telja hina drepnu nær 30 þúsundum. Hand-
teknar voru 38 þúsundir manna, um 15 þúsundir voru dæmdar til útlegðar
í fanganýlendur, nauðungarvinnu eða til fangelsisvistar. Samkvæmt skýrslum
heryfirvaldanna, mjög ófullkomnum, voru hinir dauðadæmdu flestir verka-
menn, skrifstofumenn og verzlunarþjónar, mest bar á múrurum og smiðum,
en þar mátti einnig finna 207 saumakonur. Um margra ára skeið skorti
Parísarborg faglærða verkamenn í handiðn og iðju.
í fjölmiðlunartækjum þeim, sem 19. öldinni stóð til boða var mönnum
Parísarkommúnunnar lýst sem óbreyttum morðingjum, glæpamönnum og
brennivörgum. Versalastjórnin notaði blöð og ritsíma til að níða þessa menn,
sem fyrstir allra höfðu leitazt við að stofna stjórn almúgamannsins, af van-
efnum og við erfiðari söguleg skilyrði en dæmi voru til. Hryðjuverk komm-
únunnar og hermdarverk voru þó barnaleikur í samanburði við afrek þau,
er Versalaherinn vann í þeim efnum í þjónustu franskrar yfirstéttar.
En verkalýður Evrópu, sem horfði á hildarleikinn í París, skynjaði af
eðlisávísun, að Parísarkommúnan var sögulegt fyrirbæri í náinni frændsemi
við sjálfan hann. Hinn ungi verkalýðsforingi Þýzkalands, Ágúst Bebel, varði
38