Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Blaðsíða 113

Lenínisminn og verkalýðshreyfing vesturlanda
borgaralegra byltinga á afstöðu Marx
frá því 1848. Sögulega séð er borgara-
bylting í kapítalískt vanþróuðu landi
einnig framför frá sjónarhóli verka-
manna, þar sem það er fyrst með til-
komu þróaðs auðvaldsskipulags, sem
sósíalisminn verður að möguleika. En
hér snýst málið um söguleg tímaskeið
en ekki um fáeina mánuði eða, ná-
kvæmlega til tekið, um tímann frá fe-
brúar til október 1917. Eins og þegar
hefur komið fram, leit Lenín þó svo á,
að á skeiði heimsvaldastefnunnar,
„hæsta stigi auðvaldsins", myndi borg-
arabyltingin beinlínis umsnúast í öreiga-
byltingu, ef byltingar af báðum gerð-
um yrðu á sama tíma í mismunandi
löndum. Það skipti því engu máli, í
hvaða löndum — þróuðum eða vanþró-
uðum — byltingin brytist út. Henni yrði
að halda áfram í nafni sósíalískrar
heimsbyltingar. Þar sem meirihluti íbú-
anna í vanþróuðum löndum væru víg-
reifir bændur, en smár minnihlutahóp-
ur nútíma öreiga þó fyrir hendi, þá
ætti að vera hægt að græða saman bylt-
ingu borgara og öreiga með atbeina
byltingarsinnaðra flokka, sem stæðu svo
að segja ofar stéttum. Eða með öðrum
orðum: það ætti að notfæra sér þá
möguleika sem heimsvaldastefnan byði
upp á til þess að beina hinni venjulegu
efnahagsþróun auðvaldsskipulagsins í
farveg almennra framfara í átt til sósíal-
isma.
Staðreyndin er sú, að borgaralegar
byltingar geta ekki lengur orðið eins og
áður fyrr, þ. e. byltingar frjálslyndrar
borgarastéttar og bænda gegn lénsku
yfirvaldi. Það vald sem einokunarauð-
valdið hefur á heimsmarkaðnum ásamt
áframhaldandi samþjöppun auðmagns-
ins innan þjóðríkja, sem og alþjóðlega,
kemur í veg fyrir að vanþróaðri lönd
þrói auðvaldsskipulag sitt á sjálfstæðan
og þjóðlegan hátt. Það gæti aðeins gerst
ef þau losnuðu undan heimsmarkaðs-
kerfi auðskipulagsins og jafnframt póli-
tískt undan oki heimsvaldastefnunnar.
Fyrri þrautin verður ekki leyst með að-
ferð samkeppninnar og hægfara þróun
kapítalískrar einkaeignar, eins og þau
mál þróuðust á sínum tíma í þeim auð-
valdsríkjum sem nú drottna. Lausn
seinni þrautarinnar krefst þjóðlegs og
byltingarsinnaðs frelsisstríðs sem beinast
yrði gegn hvoru tveggja: drottnandi
stétt í eigin landi, enda er hún fóstruð
af alþjóðlegri borgarastétt og háð henni
á allan hátt, og ennfremur gegn heims-
valdasinnuðu auðvaldi. Þar sem barátta
undirokaðra þjóða beinist gegn erlendu
auðmagni og verður að hafa stuðning
alþýðufjöldans getur hún ekki haft kapí-
talíska hugmyndafræði að leiðarljósi,
heldur verður hún hugmyndafræðilega
séð að vera sett fram á and-kapítalískan
eða sósíalískan hátt. Málsvarar hennar
eru millistétt menntamanna, rænd þró-
unarmöguleikum sínum, en þjóðleg
bylting og yfirtaka ríkisbáknsins mun
gera hana að nýrri ráðastétt.
Samþjöppun einkauðmagnsins verður
að lúta í lægra haldi fyrir auðmagns-
samþjöppun ríkisvaldsins. Iðnvæðingin,
sem hefur dregist of lengi og orðin er
knýjandi nauðsyn, krefst nú síaukins
hluta af þjóðarframleiðslunni, til upp-
hleðslu auðmagnsins. Bændabyltingin
leiðir til annarrar „byltingar" sem er
skipulögð af ríkinu og beinist gegn
bændum. Hún felst í að knýja fram
aukna umframframleiðslu í landbúnaði,
eftir leiðum samyrkjubúskaparins. Iðn-
aðaröreigunum f jölgar eftir því sem iðn-
væðingunni vindur fram, en það munu
enn líða áratugir, þar til þeir verða af-
gerandi félagsleg stétt. Með þessum
99