Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Side 56

Sara Lidman
... það er ekki manns eðli
að hann dreymi aldri
Ræða við veitingu bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs í Reykjavík 1980.
Þeir koma morgnar að maður vaknar draumstola. Þau eru kvöld að
maður er hugstola. Enn eru kvöld að maður þjáist vitstola. Þá er lífsbjörg
að grípa gott rit.
Slíka stund þegar allt var vesalt leitaði ég til Astúríasar, verndara míns
fyrir handan. Eg fletti upp í Helgisögum hans frá Gvatemala af handahófi,
að hætti ömmu, og þar stóð það:
Handan fiskanna er einsemd hafsins.
Ollu hjarnaði á svipstundu, tilverurétturinn sagði til sín. Skógurinn
utan gluggans þurfti á því að halda að ég horfði á hann. Þörf er á undrun
og þátttöku allra — í hafinu og einnig á fastalandinu, já meira að segja í
Missentrásk.
Vera má að um þessar mundir sé best ritað í Rómönsku Ameríku.
Miklir rithöfundar hafa borist frá þessu meginlandi auk Astúríasar.
Sköpunarsögur dynja í hvunndagshörmum. Nauðungarflutningar í
borgir eru algilt jaðarfyrirbæri. Mold og mönnum sárnar ef þau verða
arðránstilefni ein og haft með þeim auga. Indíánanum litla Gaspari Ilom,
maísmanninum, sem hefur héra að dýrlingi — en reisnin sem Astúrías
færir honum: eins og sjálfur Júpíter þurfi rauðan Gaspar Ilom til þess að
geta sindrað!
Héraðið þar sem ég fæddist heitir á stofnanamáli fólksfcekkunarhérad.
Líkt og maður segði við sjávarvík: víst er sjórinn fagur, en uppræta verður
fiskinn sem lifir þar.
Fólksfækkunarhérað! Enda þótt fornfræðingar hafi sannað að fólk bjó
í byggðum hér fyrir átta þúsundum ára. En heimsmynd þess er horfin.
46