Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Síða 105

Stafur Prosperós
ungur er ekki sofnaður enn. Morðið hefur ekki enn verið reynt. Gonsaló fer að
segja sögu af farsælli þjóð. Hann hlýtur að hafa lesið nýlega hinn fræga kafla um
mannætur í Hugunum Montaignes. Hann hefur upp orð Montaignes. Á þessu
farsælda-landi þekkist hvorki vinna né verzlun; þar eru hvorki embætti né völd:
Gonsaló (lýkur máli sínu)■.... alls ekkert vald.
Antóníó. Þegar stjórnarskránni lýkur, er upphaf hennar gleymt.
Gonsaló. Ollum skal heimill auður jarðarinnar
án sveita og strits. En lögbrot öll og landráð,
sverð, spjót og byssur, hnífa og hverskyns vél
skyldi ég banna. Orlát iðgnótt jarðar
skal allar þarfir bæta og viðgang veita
vammlausri þjóð. (11,1)
Manneskjur, fagrar og skynsamar, lifa náttúrlegu lífi, án erfðasyndar og óspilltar
af siðmennsku. Náttúran er góð og mennirnir eru góðir. Þannig eru sælu-
eyjarnar í þeim draumheimum, sem skópust öndverðir lénsskipulaginu. Það
voru einfaldir munkar af reglu heilags Frans, sem fundu þær í Suðurhöfum og
hittu þar fyrir góða og göfuga villimenn, löngu á undan Rousseau. Um þessa
„göfugu villimenn" hafði Montaigne ritað. En Shakespeare trúði ekki á „góða
villimenn" fremur en hann trúði á „góða kónga“. Þegar hann fór að svipast eftir
draumlendu, þá fann hann henni stað í Ardenskógi, þar sem Hrói höttur hafði
reikað með flokk sinn. En einnig sú draumlenda var meini slungin; jafnvel þar
gat Jakob ekki fest yndi. Shakespeare trúði ekki á sælueyjar. Þær væru of
nálægar kunnum meginlöndum.
Draumurá Jónsmessunótt er gleðileikur. Ofviðrið var líka talið gleðileikur á tið
höfundar. Draumurinn er fyrirrennari Ofviðrisins, en saminn í léttari tón. Her-
toginn er hjartagóður og velviljaður. Faðir Hermíu fýrirgefur henni. Himen
hnýtir þrjú hamingju-bönd. Þannig er málum komið í eftirmálanum. En i
forleiknum krefst faðirinn dauðarefsingar til handa dóttur sinni, sem hefur valið
sér elskhuga gegn vilja hans; elskendurnir flýja til skógar. Hermía elskar
Lisander. Demetríus leggur hamslausa ást á Hermíu, en Helena á Demetríus.
Veröldin ergrimm og óskynsöm í senn; hún dregur dár að öllum tilfinningum.
En ástin sjálf er óskynsöm líka.
Og náttúran? Náttúruna táknar skógurinn hjá Aþenu, sem í rauninni er
Ardenskógur. Óberon og Títanía eiga þar heima, en í raun og veru er hann ríki
Bokka. Bokki er skógar-álfur. Hann er líka Harlekín úr commedia dell’arte. En
hinn raunverulegi Harlekín er djöfullinn. I augum Shakespeares er náttúran
95