Tímarit Máls og menningar - 01.03.1981, Page 55

Vésteinn Lúðvíksson
„Hamar með nýjum munni“
Þótt ég standi á því fastar en fótunum að ég sé ekki fordómafyllri en
gengur og gerist og telji auk þess fordómaleysi ómögulegt við ríkjandi
menningaraðstæður, finn ég fyrir skömmustu í hvert sinn sem mér
verður ljóst að ég hef í huga mér læst náungann inni einhverju eymdar-
hólfinu þar sem svo kemur á daginn að hann á alls ekki heima. Eftilvill
hefur á undan slíkri afgreiðslu farið nokkur og jafnvel dýrkeypt reynsla.
Fordómarnir spretta þá ekki endilega af vanþekkingu á því sem er og
hefur verið heldur fyrst og fremst hugsun sem er svo statísk, að hún gerir
ekki ráð fyrir þeirri þróun hjá öðrum sem ég ætla sjálfum mér. Þetta
sannaðist átakanlega þegar ég las síðustu ljóðabók Hannesar Péturssonar,
Heimkynni við sjó (1980).
Fyrstu ljóðabækur Hannesar urðu mér unglingi kærar um skeið þótt
ekki fyndi ég í þeim þá töfra sem drógu mig að Steini og Jóhannesi úr
Kötlum. En um það leyti sem ég sá í hendi mér að öll íslensk nútíma-
ljóðlist væri ekki annað en próvins-barningur og þarmeð einskis virði,
fannst mér ljóð Hannesar orðin áreynslukennd og tilgerðarleg. Þótt mér
hafi fyrir allnokkru tekist að vinna bug á þessum gömlu hleypidómum
um íslenska nútímaljóðlist, hafa skoðanir mínar á fyrstu bókum
Hannesar ekki breyst til muna. Þegar ég les þær núna — og endur-
skoðanir Hannesar (í Kvceðasafni, 1977) breyta þar ekki miklu — kvikna
hjá mér spurningar af þessu tagi: Hvað er maðurinn að rembast? Og
hverju er hann að leyna? Hvað vill hann eiginlega að við höldum að hann
sé?
Seinni ljóðabækur Hannesar, Innlönd (1968), Rímblöð (1971), Óður um
Island (1974) og lcvæðin í Úr hugskoti (1976) bættu engu við stærð hans
sem skálds nema síður væri; þar var hann sumsstaðar kominn með mann
inní þessi skelfilegu hugþrengsl þar sem svo mörg eftirstríðsskáld íslensk
hafa kafnað fjörgömul á besta aldri.
41