Tímarit Máls og menningar - 01.03.1981, Síða 59

,,Hamar með nýjum munni“
lengur til hugar að hún geti verið til prýði í hnappagati þjóðríkjanna.
Þegar allar sýnilegar hömlur eru horfnar, þegar allt er mögulegt að því er
virðist, þegar mönnum getur meiraðsegja dottið t hug að yrkja „opin
ljóð“, þá reynist súbjektið orðið svo mjóslegið, tilfmningalíf skáldanna
sem annarra orðið svo korpið að það er af litlu sem engu að taka; hyljirnir
eru annaðhvort óverulegir eða aðgangur að þeim stranglega bannaður.
Arangurinn verður ljóðlist svo fátæk af mannlegri skírskotun að hún
nálgast að vera ornament, skraut til að hengja utaná persónuleikann
lokaðan í von um að einhver trúi því að innifyrir hrærist eitthvað
markvert.
Frammað Heimkynnum við sjó er mestallur skáldskapur Hannesar þessu’
marki brenndur (þótt auðvitað sé hægt að finna mörg skáld önnur sem
heppilegri dæmi um þetta ástand). Þrátt fyrir mikla smekkvísi, leikni og
fáguð vinnubrögð ná ljóð hans ekki þeim styrk í tilfinningu að þau
smeygi sér innfyrir hörund lesandans, þau koma ekki einusinni á móti
honum heldur standa þau þarna einsog „dimm, köld hús“ og bíða eftir
því að barið sé að dyrum. Geri lesandinn það, komi hann til móts við
ljóðin, getur hann verið viss um að honum verður ekki hleypt inn; hann
uppsker í mesta lagi kitlandi grun um hvernig umhorfs er í gættinni.
Samt er erfitt að neita því að þetta séu tignarleg hús og vel smíðuð.
Klassísk viðmiðun höfundarins leynir sér ekki. En á meðan lesandinn sér
ekki nema framhliðina er ekki aðeins ógerningur að þreifa á innviðunum
heldur líka að verjast þeirri hugsun að þetta sé alltsaman eintómt
yfirborð, ekki lífræn ljóðlist og þaðanafsíður klassík, aðeins tilbúin
klassík, klassisismi; ástæðan eftilvill sú að skáldið leiti ljóðgilda fremur í
skáldskap annarra en eigin reynslu.
Nú er þetta breytt. Og breytinguna og undrun sína yfir henni fangar
Hannes í þetta ljóð:
Ummyndazt hafa loftin
í Akrópólis úr geislum!
En aftanrauð ströndin þegir
og þegir hugur minn
innan þessa kjörna
yrkisefnis sem var.
45