Morgunblaðið - 27.12.2014, Page 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. DESEMBER 2014
DREIFARAR • SNJÓTENNUR • SNJÓBLÁSARAR • SLITBLÖÐ
A. Wendel ehf | Tangarhöfða 1 | 110 Reykjavík | Sími 551 5464 | wendel.is
Tæki til
vetrarþjónustu
Stofnað 1957
Komnar aftur
Sími: 528 8800
drangey.is
Smáralind
Stofnsett 1934
Töskur
Hanskar
Seðlaveski
Ferðatöskur
Tölvutöskur
Belti
Skart og skartgripaskrín
Góðar vörur
Sanngjarnt verð
Persónuleg þjónusta
Kíktu inn á drangey.is
Ítarlegar upplýsingar
á www.drangey.is
Ég las það að nú er
biðtími á bráða-
móttöku Landspítala
styttri en áður. Það
finnst mér hið besta
mál því það er ekki
svo skemmtilegt að
bíða þarna í nokkra
klukkutíma eftir af-
greiðslu.
Reykvíkingur.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Gott
mál
Bráðamóttaka Biðin styttist með nýrri forgangsröðun.
Það er skemmtilegt
að aka og ganga um
Þingvallasvæðið í fal-
legu veðri og frost-
stillu á aðventu og
innleiða hjá sér boð-
skap jólanna. Það
minnast margir slíkra
ferða og að hafa fund-
ið góðan ilm liðast um
svæðið af hangikjöti
og urriða í reyk hjá
bændum á svæðinu upplýstu að
kvöldi í boði himintunglanna og ið-
andi norðurljósa.
Þegar vatnið lagði heyrðust
stundum þungir ísbrestir í lagn-
aðarís vatnsins sem röskuðu kvöld-
kyrrðinni á þessum magnþrungna
og stórbrotna stað.
Fyrrum var oft farið á skautum
eftir rennisléttum ísnum á fögrum
vetrarkvöldum þegar tungl var
fullt til að taka í spil og í spjall á
næsta bæ, en fara varð varlega og
þá með staðkunnugum heimamönn-
um sem þekktu til hvar vakir og
sprungur gátu verið í ísnum.
Hin síðari ár hafa aðstæður
breyst á svæðinu og ætti enginn að
fara um vatnið á ís nema undir leið-
sögn heimamanna.
Skemmtilegir tímar segja allir
sem minnast þessara ferða á að-
ventu og að þær hafi skerpt hjá
þeim hugann um kærleik jólanna
og eftir gott spjall við víðfróða
bændur á svæðinu um jólahald í
sveitinni o.fl.
Þingvallaferð fyrir og um jól er
enn fastur liður í jólahaldi margra
ef færð og veður leyfir til að skerpa
hugann og berja augum sköp-
unarverk náttúrunnar í vetrarbún-
ingi sem flestir ættu að reyna að
njóta sem víðast á okkar marg-
brotna og fagra landi í stað gling-
urs sem litlu skilar og gleymist
fljótt.
Það hafa margir tekið undir
ábendingar um að vernda þurfi
gamlar hefðir/heimildir af svæðinu
umhverfis vatnið og að þarft sé að
koma þar upp sögusetri/urriðasetri
og merkja betur merka og áhuga-
verða staði.
Þjóðlegt væri að byggja á völl-
unum á Þingvöllum kvistlaga veit-
ingastað/móttöku í stíl byggingar
sem átti að reisa forðum sem HÍ í
Reykjavík og innleiða þar vissa at-
burði tengda Alþingi t.d. þingsetn-
ingu í byrjun hvers kjörtímabils.
Skemmtilegar sögur eru til af
svæðinu umhverfis vatnið t.d. af
Jóru gömlu og útilegumönnum sem
sagt er að hafi veitt sér til matar á
vissum stöðum við bakka vatnsins
og jafnvel léttreykt urriða við glóð
á aðventu.
Margir hafa spurt um bjarta og
stóra Þingvallaurriðann og hugs-
anleg afdrif hans. Það er ekkert
launungarmál að hrygningarsvæði
hans hafa raskast ofan á fyrri áföll,
en nú með hækkaðri hitaleiðni á
hrygningarslóðum hans og það svo
að sérfræðingar telja að klak kom-
ist þar vart á legg.
Í þessum stofni voru inni á milli
feiknastórir urriðar sem svömluðu
um vatnið silfurbjartir og öflugir
og tóku stundum á færi veiðimanna
og slitu þau og tættu. Net með
þungum steinsökkum tættu þeir í
sundur og drógu jafnvel langt út í
vatn.
Bændur töluðu um að það hefði
verið eins og að sjá á silfraða járn-
plötu í vatninu þegar fiskarnir
veltu sér úr netunum. Sumir sem
komust í návígi við
þessa fiska, t.d. skosk-
ir og enskir veiðimenn
töldu að um geddur
væri að ræða, en
bændur við vatnið
vissu betur sem og
frændurnir Ólafur Jó-
hann og Axel Jónsson
eftir snarpa og langa
viðureign við slíkan
stórfisk.
Þeir sáu þann stóra
svamla við yfirborð
vatnsins áður en sterk krækjan
réttist upp á agninu og losnaði við
það úr skolti fisksins sem hvarf við
svo búið með sporðakasti og látum
niður í heldýpi vatnsins. Eftir sátu
þeir frændur agndofa yfir stærð
fisksins og höfðu þó séð þá stóra
áður.
Það rifjaðist upp fyrir þeim sag-
an af stórfiskinum sem veiddist á
hoppung forðum við Arnarfell og
það svo stór að bændahöfðingjar í
nærsveitum vanir stórlaxaveiði
lögðu á reiðhesta sína þótt hávetur
væri og gerðu sér langa ferð til að
berja fiskinn augum.
Þeir Ólafur og Axel minntust
þessarar stundar í vöku og draumi,
en ensku og skosku veiðimennirnir
hrukku oft upp með andfælum af
værum svefni eftir heimkomuna við
draum um ægiskepnuna miklu sem
þeir höfðu komist í kast við við
vatnið djúpa og dulúðlega.
Spurningin er með framtíð þessa
stofns, mun hann fjara út á svæð-
inu og jafnvel aðrir stofnar laskast
vegna ágangs í urriðann með hin-
um ýmsu veiðitólum?
Dapurlegt ef sú uppbygging, sem
margir hafa lagt mikla vinnu og
framlag í þ.e. heiðursbændur á
svæðinu, Landsvirkjun, Veiði-
málastofnun o.fl., laskast vegna
græðgi vissra veiðimanna og fleiri
þátta.
Það er nú einu sinni svo að það
geta komið upp mögur ár í hrygn-
ingarstofninn og aðstæður á hrygn-
ingarsvæðum raskast frekar sem
og í köldu árferði og þá getur illa
farið fyrir heildarstofninum á ný.
Jafnframt þarf að gæta þess að
sýkingar berist ekki í vatnið vegna
ásóknar af ýmsu tagi t.d. með bún-
aði sem notaður hefur verið í vötn-
um/sjó víða um heim og að farið
verði um vatnið með aðgát vegna
slysahættu og til að vernda lífríki
þess og fuglalíf á svæðinu.
Höldum svæðinu í byggð og í
gömul gildi/hefðir sem þar hafa gilt
um aldir sem ella munu falla í
gleymsku fyrir komandi kynslóðir.
Svæðið umhverfis Þingvallavatn,
Úlfljótsvatn og Sog hefur mikla
sögu að geyma fyrir utan að sjálf-
sögðu hinn helga og forna stað
Þingvelli. Þessa sögu þurfum við að
vernda t.d. með nefndu sögusetri
og frekari samantektum/heimildum
af svæðinu.
Þökk sé þeim sem búa með sóma
á bújörðum við vatnið og tryggja
þar með viss gildi og öryggi á
svæðinu. Það fer Þingvallasvæðinu
vel á aðventu sem oftar.
Þingvellir á aðventu,
ægistóri Þingvalla-
urriðinn o.fl.
Eftir Ómar G.
Jónsson
Ómar G. Jónsson
»Net með þungum
steinsökkum tættu
þeir í sundur og drógu
jafnvel langt út í vatn.
Höfundur er fulltrúi og formaður
áhugamannafélags um verndun á
svæðinu umhverfis Þingvallavatn og
sögu þess.