Fréttatíminn - 21.08.2015, Blaðsíða 10

Þegar þú teflir í klukkutíma notarðu
jafn mikla orku og skákklukka þarf
til að ganga í næstum 100 ár
Opið 10-17 alla daga.
Leiðarlýsingar á landsvirkjun.is/heimsoknir
Það er kraftur í þér. Gagnvirk orkusýning Landsvirkjunar
við Ljósafoss varpar ljósi á orkuna sem býr í öllum hlutum.
Ljósafossstöð er í um 45 mínútna akstursfjarlægð
frá Reykjavík. Verið velkomin.
Stefnuleysi í
kynfræðslu fyrir
grunnskólanema
Engar upplýsingar liggja fyrir um hvernig kynfræðslu er háttað
milli íslenskra grunnskóla og í grunnskólalögum er ekki sagt til
um hversu miklum tíma skuli verja í kynfræðslukennslu. Sóley
Bender, forstöðumaður fræðasviðs um kynheilbrigði, segir
það myndi festa kynfræðslu betur í sessi ef henni væri gefinn
ákveðinn tími í stundaskrá. Það er undir skólastjórnendum í
hverjum skóla komið hvaða tækifæri kennarar fá til að sinna
kynfræðslu og þróa sig í því starfi.
Í slenskir grunnskólar hafa eng-an ramma yfir hversu miklum kennslutíma á að verja í kyn-
fræðslu. Því er afar mismunandi
eftir skólum hvernig kynjafræði-
kennslu er háttað,“ segir Sóley
Bender, prófessor við hjúkrunar-
fræðideild Háskóla Íslands og for-
stöðumaður fræðasviðs um kyn-
heilbrigði. Hún segir mikið til af
fjölbreytilegu kennsluefni í kyn-
fræðslu en þjálfa þurfi betur þá
kennara sem sinna kynfræðslu.
„Þetta er viðkvæmt efni og því
veigra margir sér við að kenna
það. Það er ekki nóg að hafa kyn-
fræðsluefni ef það vantar kennara
sem getur kennt það,“ segir hún.
Engin könnun hefur verið gerð á
kynfræðslu í íslenskum grunnskól-
um og liggja því engar upplýsingar
fyrr um mun á milli skóla. „Það væri
afar þýðingarmikið ef þessar upp-
lýsingar væru til,“ segir Sóley.
Það vakti nokkra athygli á dög-
unum þegar Anna Lotta Micha-
elsdóttir, 22ja ára sálfræðinemi í
Hollandi, gagnrýndi kynfræðslu í
íslenskum skólum eftir að hún fór í
þriggja vikna kynningaráfanga um
kynlíf og sagðist hafa lært meira þar
en samanlagt á öllum sínum náms-
ferli í grunn- og menntaskóla á Ís-
landi. Hún gerði þar til að mynda
athugasemdir við að enginn sér-
stakur kynfræðslutími sé heldur
sé þessi fræðsla felld undir líffræði
eða lífsleikni. Píratar hafa það á
stefnuskránni að kynfræðsla verði
lögbundin sem sérstök námsgrein í
grunnskóla og samið verði efni við
hæfi mismunandi aldurshópa.
Mannréttindi að fá grunnupp-
lýsingar
Sóley tekur undir að það væri til
bóta að gera kynfræðslu að sér-
stakri námsgrein. „Allir eiga rétt
á því að fá grundvallar kynfræðslu.
Það er hreinlega í alþjóðlegum sam-
þykktu til að mynda samþykktum
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar,
að það séu grundvallar mannrétt-
indi að fá þessar upplýsingar. Í lög-
um um íslenska grunnskóla stend-
ur hins vegar ekkert um ákveðinn
fjölda kennslustunda og ég tel að
það væri til bóta að afmarka þenn-
an ramma. Það myndi festa kyn-
fræðslu betur í sessi,“ segir hún.
Á Menntavísindasviði Háskóla
Íslands fá kennaranemar kennslu
í kynfræðslu á náttúrufræðikjör-
sviði í grunnskólakennaranámi,
samkvæmt upplýsingum frá Krist-
ínu Norðdahl lektor. „Það er fjallað
um þetta sem hluta af lífeðlisfræð-
inni og mín reynsla er sú að kenn-
aranemum þyki þetta mikilvægt
umfjöllunarefni og þeir hafa ekki
talað um að þeim þyki þetta erfitt.
Við höfum verið að skoða þetta út
frá líffræðinni og heilsuvernd og
þá er komið inn á getnaðarvarnir
og varnir gegn kynsjúkdómum og
einnig um mikilvægi þess að virða
Ég veit
að margir
kennara-
nemar eru
afar áhuga-
samir
eigin og annara vilja og líkama
í tengslum við kynlíf,“ segir hún.
Þar til grundvallar liggur erlend
bók um lífeðlisfræði mannsins en
einnig ýmis konar efni á netinu, til
að mynda Kynfræðslutorg Náms-
gagnastofnunar sem öllum er að-
gengilegt. Kristín segist síðan telja
víst að kynfræðsla sé einnig tekin
fyrir í lífsleikni og jafnvel siðfræði.
Kinnroðalausir kennarar
Þar sem kennarar eru í námi ekki
sérmenntaðir í kynfræðslu er allur
gangur á því hvaða kennarar sinna
kynfræðslu en einnig sjá skóla-
hjúkrunarfræðingar um þessa
fræðslu og jafnvel koma gesta-
fyrirlesarar í skólana. Sigríður
Dögg Arnardóttir kynfræðingur er
meðal þeirra sem hafa komið inn í
grunnskólatíma með kynfræðslu.
„Ég veit að margir kennaranem-
ar eru afar áhugasamir um þetta
námsefni en þegar þeir koma inn
í skólana veltur það á skólastjórn-
endum hvaða svigrúm þeir fá til að
kenna kynfræðslu. Ég þekki kenn-
ara sem fékk að vera vikulega yfir
heila önn með kynfræðslu, viðkom-
andi kennari fékk sjálfur að sækja
námskeið til að kynna sér efnið
betur, en svo eru aðrir sem fá eng-
in tækifæri og enga þjálfun,“ segir
hún. Sóley tekur undir að kenn-
arar þyrftu að geta fengið frekari
þjálfun því án hennar eru margir
kennarar sem ekki treysta sér í
kynfræðslu. „Kennari þarf að geta
tekið á móti athugasemdum kinn-
roðalaust, hann þarf að vera víð-
sýnn og setja hlutina í samhengi.
Unglingar gera ýmsar tilraunir
í tímum, ekki bara í kynfræðslu,
og kennarinn þarf því að standa á
báðum fótum ef nemendur finna hjá
honum einhvern Akkilesarhæl,“
segir Sóley.
Sóley bendir á að ýmsir hafi þær
hugmyndir um kynfræðslu að hún
fjalli aðallega um kynsjúkdóma og
getnaðarvarnir, sem sé fjarri lagi.
„Kynfræðsla kemur inn á hvernig
við upplifum okkur sem kynveru,
sjálfsímynd, líkamsímynd, félags-
færni og að kunna að setja mörk,“
segir hún en Sóley hefur síðustu
ár unnið að gerð námsefnis í kyn-
fræðslu sem ber vinnuheitið Kyn-
veruleiki í ljósi kynheilbrigðis.
Námsefnið er í þróun í einum skóla
á höfuðborgarsvæðinu en hún segir
að hún eigi enn eftir að gera fjölda
rannsókna áður en námsefnið verði
tilbúið. „Námsefni er alltaf í þróun
og þarf að taka mið af samfélaginu,“
segir hún.
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
Sigríður Dögg Arnardóttir kynfræðingur
hefur komið sem gestafyrirlesari í skóla
og segir stöðu kynfræðslu afar mis-
munandi milli skóla.
Sóley Bender prófessor við Háskóla Ís-
lands og forstöðumaður fræðasviðs um
kynheilbrigði segir að enginn skortur
sé á kennsluefni fyrir kynfræðslu í
grunnskólum en kennarar og skólastjór-
nendur þurfi að nýta það betur.
10 fréttaskýring Helgin 21.-23. ágúst 2015