Fréttatíminn - 21.08.2015, Blaðsíða 28

Sumir halda
áfram að drekka
eins og þeir séu
barnlausir þrátt
fyrir að hafa
eignast fjöl-
skyldu og það
getur verið stórt
vandamál.
Flókið líf nútímafólks
veldur hjónaskilnuðum
Hlutfall hjónaskilnaða á Íslandi er svipað og í nágrannalönd-
unum. Þegar ástæður skilnaða eru greindar vekur athygli
að hér á landi reynist mörgum erfitt að forgangsraða tíma
milli heimilis, vinnu og frístunda. Nútímafólk er of upptekið
að eignast dýr tæki og keppast um að klífa fjöll og hlaupa
maraþon – en gleymir að hlúa að hjónabandinu.
U m 40 prósent hjónabanda enda með skilnaði á Íslandi, sem er svipað hlutfall og í
nágrannalöndunum. Helsta ástæða
skilnaða er sú sama hér og annars
staðar, fólk á ekki langur samleið,
vex hvort í sína áttina og finnur til
ástleysis. Ágreiningur um forgangs-
röðun tíma milli heimilis, vinnu
og frístunda er þekkt vandamál
hjá pörum en Edda Hannesdóttir
sálfræðingur, sem gerði fyrstu ís-
lensku rannsóknina á ástæðum
skilnaða hér á landi árið 2013, segir
það koma á óvart hversu hátt það
hlutfall sé á Íslandi þegar spurt
er um ástæðu skilnaðar. Næstum
helmingur kvenna nefnir það sem
helstu ástæðu skilnaðar og um 30
prósent karla.
Edda, líkt og aðrir viðmælendur
Fréttatímans, telur mikið álag vera
á ungu fólki á Íslandi, jafnvel meira
en annars staðar. Sú upplifun er í
samræmi við niðurstöður alþjóð-
legrar kynhlutverkakönnunar frá
árinu 2013 þar sem fram kom að ís-
lenskir foreldrar vinna meira en for-
eldrar á Norðurlöndunum og upplifa
sig oftar undir álagi. Þóra Kristín
Þórsdóttir félagsfræðingur sagði í
samtali við Fréttatímann fyrr í vetur
að margir samverkandi þættir yllu
foreldrum kvíða og álagi á Íslandi
og nefndi lág laun, vetrarfrí barna,
lélegar almenningssamgöngur og
starfsdaga leikskóla sem dæmi.
Einnig benti hún á að hér væri
fæðingarorlofið styttra en á hinum
Norðurlöndunum og að Ísland væri
eina landið á Norðurlöndunum þar
sem það væri á ábyrgð foreldranna
að brúa bilið milli fæðingarorlofs
og leikskóla. Þetta valdi foreldrum
miklu álagi og að því þurfi stjórn-
völd að huga.
Sóley Dröfn Davíðsdóttir sál-
fræðingur bendir á að það sé ekki
aðeins erfitt að láta vinnu og heimili
ganga smurt fyrir sig, pressan komi
úr fleiri áttum. Auk þess að vinna
mikið þá séu Íslendingar mjög upp-
teknir af efnislegum gæðum og að
koma vel fyrir út á við, en það kosti
okkur bæði tíma og peninga, sem
við kannski eigum ekki til.
Fólk gerir of miklar kröfur til
sín
Sóley Dröfn Davíðsdóttir, sálfræð-
ingur hjá Kvíðameðferðarstofunni,
veitir fólki aðstoð við að takast á við
kvíða og streitu sem oft er komin
til vegna of mikils álags, erfiðleika
með að standa undir eigin kröfum
og annarra og samþætta hin ýmsu
hlutverk í lífinu.
„Íslendingar vinna meira en aðrir
Norðurlandabúar,“ segir Sóley. „Það
veldur álagi og gerir það að verkum
að barnafólk hefur minni tíma með
börnunum. Lífið er orðið svo flókið
í dag því það eru gerðar miklar kröf-
ur til okkar á svo mörgum sviðum.
Við eigum að vera í formi, mennta
okkur, vinna úti, helst eiga starfs-
frama og hugsa um ung börn, allt á
sama tíma. Við vitum að við ættum
að vinna minna og eyða meiri tíma
með fjölskyldunni en það er hægara
sagt en gert að fylgja því eftir, enda
eiga margir þess ekki kost fjárhags-
lega.“
Sóley segir pressuna koma úr
fleiri áttum en vinnunni. „Íslend-
ingar leggja að mínu mati of ríka
áherslu á efnisleg gæði, eru uppteknir af
nýjustu tækjum og tækni, góðum húsa-
kynnum. Það fer mikill tími og orka í að
vinna fyrir þessu öllu. Þá held ég að lík-
amsræktaræði Íslendinga á undanförnum
árum sé farið að snúast upp í andstæðu
sína, þegar enginn er maður með mönn-
um nema hafa klifið tiltekinn fjölda fjalla
á árinu eða hlaupið maraþon. Þó vil ég
auðvitað taka fram að hófleg líkamsrækt
er aðeins af hinu góða og vinnur gegn
streitu. Það er auðvitað sammannlegt að
eltast við það sem telst eftirsóknarvert
hverju sinni en stundum þurfum við að
staldra við og spyrja okkur að því hvers
vegna við séum að gera þessa hluti. Í
sumum tilvikum er þetta aðeins gert til
að vekja aðdáun annarra eða forðast að-
finnslur.“
Sóley segir streituna sjálfa ekki endi-
lega vera skaðlega, heldur fari fólk oft að
gera óheppilega hluti undir miklu álagi
sem geti haft slæm áhrif. Hluti eins og
að fresta verkefnum út í hið óendanlega,
vinna lengur fram eftir, borða óhollt og
óreglulega eða drekka áfengi á kvöldin
til að ná sér niður.“
„Við reynum að komast að því hvað það
er sem veldur álaginu, hvort það séu ytri
þættir eins og of mörg verkefni í vinnunni
eða hvort það séu innri streituþættir, eins
og að krefjast of mikils af sjálfum sér. Að
halda barnaafmæli með prinsessuþema
sama dag og þú hleypur maraþon, þó það
sé líka mikið að gera í vinnunni, gæti ver-
ið eitt dæmi um það. Fólk á það til að gera
allt of miklar kröfur til sjálfs síns og það
getur verið mjög streituvaldandi.
Hluti af meðferð gegn streitu getur ver-
ið að eflast í að setja vinnu og öðrum ut-
anaðkomandi verkefnum mörk, sætta sig
betur við það sem erfitt er að hafa áhrif á,
endurskoða hugarfar og kortleggja hvað
skipti fólk máli í lífinu. Við höldum að lífið
snúist um að gera sem mest en gleymum
oft í hraðanum að njóta lífsins og bara
vera, frekar en að gera. Fólk þarf að spyrja
sig hvort stundaskrá þess endurspegli
þau gildi sem það vill lifa í samræmi við.“
Erfiðleikar byggja á skorti á sam-
skiptum
Benedikt Jóhannsson sálfræðingur hefur
starfað um árabil fyrir fjölskylduþjónustu
kirkjunnar. Hann vinnur mikið með ungu
fjölskyldufólki sem er undir álagi við að
samræma atvinnu og fjölskyldulíf.
„Við erum með fjölskylduráðgjöf fyrir
alla sem hana vilja en það leita mest til okk-
ar pör með ung börn og unglinga. Algeng-
ast er að þetta séu pör á aldrinum 25 til 45
ára, þessi tími þegar álagið á fjölskylduna
er sem mest. Þetta fólk vill fá aðstoð við að
stilla sambandið inn á að vera með börn
því álagið er oft miklu meira en fólk gerir
sér grein fyrir, ég tala nú ekki um þegar
það koma tvö eða þrjú börn á skömmum
tíma. Þá reynir sérstaklega mikið á verka-
skiptingu því í flestum tilfellum eru báðir
foreldrar á vinnumarkaði.“
Benedikt segir viðtalstímana aðallega
snúast um að hjálpa fólki við að tala sam-
an. „Við trúum á samtalið. Erfiðleikar í
fjölskyldum byggjast í langflestum tilfell-
um á skorti á samskiptum. Fólk er ekki
nógu vel samstillt, hvort sem það eru pör
eða foreldrar og unglingar, og við vinnum
eins og nokkurs konar umræðustjórar við
að hjálpa fólki að stilla sig saman. Oft á
tíðum er það reiði sem kemur í veg fyrir
að fólk geti talað saman sem gerir það að
verkum að það fýkur upp um leið og sam-
talið hefst.“
Annað stórt vandamál hjá ungum fjöl-
skyldum segir Benedikt vera áfengis-
drykkju. „Sumir halda áfram að drekka
eins og þeir séu barnlausir þrátt fyrir að
hafa eignast fjölskyldu og það getur verið
stórt vandamál. En samtalið er alltaf lyk-
ilatriðið hvert sem vandamálið er.“
Erfitt að samræma vinnu og fjöl-
skyldulíf
Edda Hannesdóttir, sálfræðingur hjá Sál-
fræðingum Höfðabakka, gerði fyrstu ís-
lensku rannsóknina á ástæðum skilnaða.
Hún segir mikið álag vera á ungu fólki
í dag.
„Margar rannsóknir hafa verið gerðar
á samræmingu vinnu, fjölskyldu og heim-
ilisstarfa en sú samræming reynist oft og
iðulega erfið meðal hjóna og sambúðar-
fólks. Þetta snýst um hið daglega líf; hver
sækir börnin, hver fer í ræktina, hver sér
um heimilisinnkaupin og uppvaskið.
Þetta veldur ágreiningi ef ekki er hugað
að þessum málum fljótt í sambandi.“
Hún segir vandamál fólks í flestum til-
fellum tengjast hegðun og tilfinningum
og því geti aðkoma sérfræðinga verið
mjög árangursrík.
„Það kemur mjög mikið af fólki til mín
um fertugt sem finnst það ekki lengur
eiga neitt sameiginlegt. Þetta er í lang-
flestum tilfellum vegna þess að parið
hefur ekki ræktað sambandið sökum
tímaleysis og finnst það því ekki lengur
eiga samleið. Öll orkan hefur farið í að
stofna fjölskyldu og koma upp heimili og
á sama tíma er verið að koma sér áfram á
vinnumarkaði. Í flestum tilfellum vinna
báðir aðilar fullan vinnudag og þetta er
of mikið álag. Fólk hreinlega gleymir
hvort öðru en staldrar svo við um fertugt
þegar hlutirnir byrja aðeins að róast og
áttar sig á því að nándin er farin. Og þá
veltir það oft upp spurningunni; „Vil ég
hafa þetta svona til frambúðar? Er ég á
réttum stað?““
Halla Harðardóttir
halla@fréttatíminn.is
Einföld lausn
á hvimleiðu
vandamáli.
Vertu með
fallegar neglur,
alltaf !
Nailner
penninn
við svepp í nögl.
Dreifing: Ýmus ehf
Fæst í apótekum
Það tekur á að fela sig
– við erum tilbúin að hlusta
Ókeypis Trúnaður Alltaf opinn
1717
.isHJÁLPARSÍMI OG NETSPJALL RAUÐA KROSSINS
Áfengisvandi:
Margir nefna áfengis-
og vímuefnanotkun
sem orsök skilnaðar,
konur í 40% tilfella
og karlar í um 20%
tilfella. Benedikt
Jóhannsson sál-
fræðingur segir
áfengisnotkun vera
algengt vandamál
hjá ungum pörum
sem séu að koma upp
heimili. Fólk átti sig
ekki á ábyrgðinni sem
fylgi fjölskyldu og
haldi áfram að stunda
barina, oft í óþökk
makans.
Edda Hannesdóttir, sál-
fræðingur hjá Sálfræð-
ingum Höfðabakka.
Benedikt Jóhannsson sál-
fræðingur hjá fjölskyldu-
þjónustu kirkjunar
Sóley Dröfn Davíðsdóttir
sálfræðingur hjá Kvíða-
meðferðarstofunni.
„Fólk hreinlega gleymir hvort öðru en staldrar svo við um fertugt þegar hlutirnir byrja aðeins að
róast og áttar sig á því að nándin er farin.“
28 úttekt Helgin 21.-23. ágúst 2015