Ægir - 01.03.2015, Blaðsíða 27

27
sem eru yngri eru í útgerðinni
að nýta tæknina meira og eru
nýungagjarnari. Framþróunin
hefur orðið mjög mikil í tækni
smábáta, líkt og í annarri út-
gerð og ég þarf ekki að fara
lengra en aftur til ársins 1986
þegar ég var að byrja á sjó. Þá
voru menn að nota pappírs-
dýptarmæla, toguðu eftir út-
krotuðum sjókortum og stað-
settu sig með Loran C strand-
stöðvum og þannig má áfram
telja. Þetta er gjörbreytt nú á
tölvuöld.“
Einyrkjaútgerðunum fækkar
- Hvernig sérðu fyrir þér þróun
smábátaútgerðar? Munu ein-
yrkjaútgerðirnar hverfa og fyrir-
tæki með jafnvel fleiri en einn
og fleiri en tvo smábáta koma í
staðinn?
„Það er nú þegar mikil sam-
þjöppun í smábátaútgerðinni
og einyrkjaútgerðum sem gera
út á heilsársgrunni hefur fækk-
að mjög mikið. Rekstrarum-
hverfi í einyrkjaútgerðinni hefur
verið óhagstætt og mikill að-
stöðumunur er eftir því hvort
útgerðin tengist eigin vinnslu
eða ekki. Þetta snýr að endur-
vigtun afla og uppgjörsverði á
fiskinum gagnvart áhöfn. Þegar
útgerðir tengjast vinnslu geta
þær gert upp á svokölluðu
verðlagsráðsverð sem er að
jafnaði um 30% lægra en mark-
aðsverð. Þetta skapar töluverð-
an aðstöðumun sem hefur veitt
útgerðum með vinnslu betri af-
komu og tök á að kaupa upp
veiðiheimildirnar. Í dag erum
við að sjá öflugstu smábátana
leika sér að því að veiða yfir
2000 tonna afla á ári. Það svarar
til afla 10-30 smábáta eins og
þeir voru fyrir nokkrum árum.
Eðlilega breytist landslagið tals-
vert með þessari þróun og ég
sé ekkert sem bendir til þess að
hún sé að snúa við. Skýringin er
öðru fremur þessi gríðarlega
mismunun í aðstöðu sem reglu-
verkið skapar og krafa þjóð-
félagsins um aukna hagræð-
ingu. Hvort mönnum þykir
þetta góð eða slæm þróun er
svo aftur spurning um hvaða
afstöðu menn hafa til sjávarút-
vegs. Sumir horfa þannig á að
sjávarútvegur eigi bara að skila
þjóðinni sem mestum arði í
formi veiðigjalda á meðan aðrir
hafa þá sýn að sjávarútvegur
eigi að stuðla að fjölbreytni og
styðja að hluta til við byggða-
þróun í landinu og auka at-
vinnufrelsi manna í bland við
arðsemi. Spurningunni um
hvort þetta er af hinu góða eða
ekki svarar því hver fyrir sig.“
Stjórnmálamenn að vinna gegn
sjálfum sér
Óttar Már segir að almennt hafi
stjórnmálamenn og pólitíkin
tekið þá afstöðu að sjávarút-
vegur eigi að hluta að styðja við
byggðaþróun. Sú skoðun krist-
allast í þeirri staðreynd að ríkið
hefur úthlutað töluverðu magni
eða um 5,3% af aflaheimildum í
formi byggðakvóta og til sér-
tækra aðgerða. „Það er þess
vegna illskiljanlegt að á sama
tíma skuli stjórnmálamenn hafa
í gildi regluverk sem stuðlar að
jafn miklum aðstöðumun og
harkalegri samþjöppun sem í
raun vinnur í hina áttina, þ.e.
virkar til veikingar í byggðum.
Að mínu mati er til muna
heppilegri leið að sporna við
samþjöppuninni þannig að
þörfin fyrir sértækar byggðaað-
gerðir verði lágmörkuð eða
hverfi alveg. Eins og staðan er í
dag er þörfin til byggðatengdra
aðgerða alltaf að aukast og það
er áfellisdómur.“
- En var ekki strandveiðikerf-
ið liður í að styrkja byggðirnar?
„Ég er mjög jákvæður út í
strandveiðikerfið en það verður
seint sagt að það sé arðbært
fyrir þá sem þær veiðar stunda
en þær geta hins vegar verið að
einhverju leiti þjóðhagslega
arðbærar, stutt byggðirnar, eflt
grunn í byggðunum fyrir heils-
árþjónustu á mörgum sviðum,
stutt við ferðaþjónustuna og
mannlíf almennt. Og ásamt
öðru lagt sitt að mörkum að
Óttar Már um kvóta­
setingu á makríl:
„Einstaka bátar fá þar
árlegan aflakvóta sem
eru langt umfram það
sem þeir hafa nokkru
sinni veitt meðan
möguleikar annarra til að
stunda þessar veiðar eru
þurrkaðir út. Það er hrein
móðun við greinina að
ráðherra komi fram með
svona sérhagsmunabull.“
Afraksturinn eftir túrinn var um þrjú tonn af góðri grásleppu. Vertíðin hefur að sögn Óttars Más gengið vel en veturinn hins vegar í heild verið mjög
erfiður.