Morgunblaðið - 30.01.2015, Qupperneq 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JANÚAR 2015
Það var sumarið
2013 að hann var
staddur í yndislegu
sumarleyfi á grísku
eyjunni Krít. Í dýrð-
legu yfirlæti í tilefni af
þakkarverðum tíma-
mótum ásamt ást-
arenglinum sínum
fagra og heittelskaða
sem honum ungum var
sendur til að fylgja
honum eftir og vaka yfir, vernda og
leiða. Fylla lífið innihaldi og var-
anlegum tilgangi.
Hamingja hans yfirgnæfði alla
fjallstoppa og skyggði jafnvel á
sjálfa sólina. Eftir að hafa dvalið á
hinni fögru sögufrægu eyju í um
viku tíma fékk hann upphringingu
sem hann ákvað einhverra hluta
vegna að svara.
Þann sama morgunn hafði hann
vaknað snemma, óvenju hress og
byrjað að söngla: „Eitthvað gott á
eftir að gerast í dag …“
Eftir að hafa átt gullna unaðs-
stund í morgunsárið, sem var svo
einlæg, djúp og falleg, í fyllsta
trausti, hafði hann á orði að sér
þætti lífið fullkomnað og hversu
þakklátur hann væri Guði fyrir hve
góður hann væri og fyrir að hann
hefði ætíð, nánast áþreifanlega verið
sér við hlið í gegnum gleði og raunir.
Svo gerðist hið óvænta. Símtalið
barst. Á línunni var læknirinn ágæti
sem hann hafði hitt í nokkur skipti
frá því um vorið. Hann tilkynnti hon-
um að óæskilegar frumubreytingar
hefðu fundist í blöðruhálskirtlinum í
honum. Með öðrum orðum að hann
væri með krabbamein!
Á þessum fréttum átti hann satt
að segja alls ekki von á. Skýin
hrönnuðust upp. Það var eins og það
slokknaði á sólinni um hábjartan
daginn í þrjátíu stiga hita.
Litir tilverunnar fölnuðu
Tíminn eins og staðnæmdist eitt
augnablik. Honum fannst fuglarnir
hætta að syngja. Engispretturnar
sem höfðu verið svo háværar þögn-
uðu og uglan sem svo góðlega og
vinalega lét reglulega í sér heyra
þagnaði eins og í samúð og lotningu
fyrir lífinu. Honum fannst eins og
grasið visnaði, blómin, laufin á trján-
um og litir tilverunnar fölnuðu.
Hann var sem lamaður. Minning-
arnar skutust upp í hugann. Myndir
úr fortíð, óljós framtíð og draumar
sem hugsanlega aldrei myndu fram-
kallast og rætast. Væntanlegir brúð-
kaupsdagar barnanna hans. Ófædd
barnabörn o.s.frv.
Þau hjónin ástfangin upp fyrir
haus eftir um 30 ára samveru, stödd
í fjarlægu landi. Vitandi ekki sitt
rjúkandi ráð en þó svo óendanlega
hamingjusöm og þakklát.
Lífsneistanum fataðist flugið. Upp
hrönnuðust dökk ský. Veruleikinn
varð ótrúverðugur og yfirþyrmandi.
Það var eins og veröldin hryndi á
einu augabragði, eins
og hendi væri veifað.
Þetta hlaut að vera ein-
hver misskilningur.
Ekki ég, hugsaði hann.
Þeir hljóta að hafa tek-
ið feil á sýnum.
Hann fór út á svalir
en engillinn á snyrt-
inguna. Þau tóku
harminn við tíðind-
unum út með sjálfum
sér í fyrstu áður en þau
sameinuðust svo á
miðri leið grátandi í
einlægu faðmlagi ástríðufullra elsk-
enda til þrjátíu ára.
Minningarnar þyrluðust upp
Síðan var haldið út í sólina og
lagst á bekk. Hann liggjandi með
ipod í eyrum. Hlustandi á stórkost-
lega útgáfu af „Yesterday“ leikið af
strengjasveit og „Gabriels Oboe“ úr
kvikmyndinni „The Mission“.
Minningarnar þyrluðust upp.
Hann brast í grát. Honum fannst
gott að gráta á sólbekk á víðavangi
þar sem enginn þekkti hann og hon-
um var sama um hvað fólki fannst.
Ótrúlegt hvað eitt símtal getur á
einu augabragði breytt stöðunni á
taflborði tilverunnar og sýninni á
framtíðina.
Áleitnar hugsanir og spurningar
brutust fram. Hann leitaði skýringa
og svara. Hafði hann gert eitthvað
vitlaust? Hann barðist við sjálfan sig
og Guð.
„Hvað verður? Hvað ef? Á ég
aldrei eftir að … Ég sem ætlaði …
Skilaðu kveðju minni til okkar
ófæddu barnabarna … Viltu segja
þeim frá mér … Að ég hafi … myndi
og hefði …“
Eitt símtal og veröldin hrundi.
Skilinn eftir eins og hangandi í lausu
lofti. En þó ekki. Með engilinn sinn,
ást lífsins, sér við hlið. Lífsförunaut
sem fær hann til að langa til að lifa.
Og almáttugan Guð, höfund og full-
komnara lífsins. Friðarhöfðingjann
sjálfan, frelsara sinn og eilífan líf-
gjafa sem vakir yfir og umlykur
hann á bak og brjóst hverja stund.
Hann sem er yfir og allt um kring og
hefur heitið því að yfirgefa hann
ekki. Heldur vera með alla daga. Og
hefur lofað að vel fyrir sjá. Hvernig
sem allt myndi velkjast í henni ver-
öld. Höndlaði vinurinn tíðindin eða
aðstæðurnar? Eða kannski bara alls
ekki?
Nánar um það í næstu grein.
Símtalið
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson
» Það var eins og
slokknaði á sólinni
og fuglarnir hættu að
syngja. Honum fannst
grasið visna, blómin,
laufin á trjánum og litir
tilverunnar fölna.
Sigurbjörn Þorkelsson
Höfundur er ljóðskáld og rithöfundur
og áhugamaður um lífið.
Sú hugmynd er
komin fram á Alþingi,
að færa fjögur vatns-
orkuver í nýting-
arflokk rammaáætl-
unar, en virkjanir sem
þann flokk skipa eru
flestar knúnar jarð-
varma.
Það er vel ráðið við
núverandi aðstæður
að auka úrval vatns-
orkukosta í nýting-
arflokki. Til þess liggja meðal ann-
ars þau rök að vatnsorkuver eru
talin öruggari fjárfesting og skila
verðmætari afurð en jarð-
varmastöðvar.
Nýlega birtist frétt á forsíðu
Morgunblaðsins um að orkan í ís-
lenska raforkukerfinu væri upp-
urin. Svo virðist, þegar tölur um
orkuvinnslu og -sölu eru skoðaðar,
að vinnslufyrirtæki sem byggja
mest á jarðvarma hafi þurft að
auka framleiðslu sína til stóriðju,
þó svo að stöðvar þeirra séu sem
næst fullnýttar. Landsvirkjun hefur
orðið að hlaupa undir bagga og
auka verulega afhendingu inn á al-
menna markaðinn. Sú mikla aukn-
ing virðist hafa komið á óvart, ef
tekið er mið af málflutningi Lands-
virkjunar undanfarin ár um alla þá
orku sem er vannýtt í kerfinu og
bíður sæstrengs til Bretlands.
Virkjun jarðhitasvæða hefur
löngum verið talin hafa meiri
áhættu í för með sér en virkjun
vatnsfalla vegna þess að orkuauð-
lindin er langt undir yfirborði jarð-
ar og erfið til rannsóknar. Reynsl-
an hefur líka kennt mönnum að
fara sér hægt í fjárfestingum, þar
til tilvist nægrar orku á hverju
svæði er staðfest. Undirbúningur
og borun margra rán-
dýrra rannsóknarhola
vill verða dýr og
áhættusöm í sam-
anburði við vatnsafl,
en á móti er rekstrar-
áhætta jarðvarmans
talin minni. Á síðustu
árum hafa þó komið
upp hlutir sem kunna
að breyta skoðunum
manna hvað rekstr-
aráhættuna varðar.
Jarðvarmi er stað-
bundin varmaorka
sem er staðsett djúpt í jörðu á
jarðvarmasvæðum landsins. Þar
sem berg er gljúpt og nægt vatn
fyrir hendi getum við borað holur
og myndað þannig orkustraum sem
hægt er að breyta í rafmagn.
Hvert jarðvarmasvæði er takmark-
að að stærð og því þarf straum-
urinn sem við tökum frá hverju
svæði að takmarkast svo það endist
hæfilega lengi. Streymið er ákveðið
með fjölda og stærð hola sem bor-
aðar eru. Við vitum hins vegar ekki
alltaf hvað gerist með jarð-
varmasvæði þegar vinnslan er
komin í fullan gang og ýmis vand-
kvæði tengd nýtingu þeirra eru
smátt og smátt að koma í ljós. Má
þar nefna loftmengun og jarð-
skjálfta ásamt því að innstreymi
orku inn á svæðið frá dýpri jarð-
lögum reynist ef til vill minna en
talið var.
Leiðslur sem gufa fer um þola
illa hraðar hitabreytingar.
Jarðvarmavirkjanir geta því ekki
fylgt eftir breytingum á eftirspurn
rafmagns eins og á við um vatns-
orkuver. Þess vegna er afurðin
verðminni. Venjan er að miða upp-
gefna orkugetu og einingarverð
orku við það að vinnsla jarð-
varmavera sé stöðug og í hámarki
allt árið, en sveiflur hafa neikvæð
áhrif. Jarðvarmavirkjun sem þarf
að draga tímabundið úr framleiðslu
hefur ekki afl til að bæta sér það
upp síðar. Því þarf ákveðið vatnsafl
á móti jarðvarmanum, svipað og
gildir um vindorku, þó af öðrum
ástæðum sé.
Vatnsorka er fallorka og um-
breyting yfir í raforku nýtir nátt-
úruorkuna vel og er afar hagkvæm
við heppilegar aðstæður. Vatnsafls-
virkjun samanstendur af vatns-
miðlun og vatnsveitu, sem breytir
legu vatnsorkustraumsins ásamt
aflstöð sem breytir straumnum í
raforku. Miðlunin stjórnar streymi
vatnsins, en hún er eini lagerinn í
hreinu vatnsaflskerfi. Góður lager
gerir orkukerfin, eins og öll önnur
flutnings- og dreifikerfi vöru, veru-
lega mikið hagkvæmari en ella
væri. Vatnsorkan er í raun orku-
streymi, sem við getum tengt okk-
ur inn á og nýtt til annars en að
hola steininn. Sá hluti vatnsork-
unnar sem við tengjum okkur ekki
inn á heldur áfram að streyma og
starfa við sína iðju, að bera efni frá
landi til sjávar.
Höldum áfram að virkja íslenskt
vatnsafl jafnhliða jarðvarma innan
marka eðlilegra umhverfissjón-
armiða hvað báðar þessum auðlind-
ir varðar.
Eftir Elías Elíasson » Sú mikla aukning
virðist hafa komið á
óvart, ef tekið er mið af
málflutningi Lands-
virkjunar undanfarin ár
Elías Elíasson
Höfundur er fyrrverandi sérfræð-
ingur í orkumálum hjá Landsvirkjun.
Vatnsorka og rammaáætlun
Nánari upplýsingar á www.heilsa.is
Fæst í apótekum og heilsuvöruverslunum
Oft er talað umMagnesíum sem„anti –stress“ steinefni
því það róar taugarnar og hjálpar okkur að slaka á. Magnesíum stjórnar og virkir um
300 ensím sem gegna mikilvægum hlutverkum í eðlilegri virkni líkamans. Það er
nauðsynlegt fyrir frumumyndun, efnaskipti og til að koma á jafnvægi á kalkmyndun
líkamans og fyrir heilbrigða hjartastarfsemi. Magnesíum er líka afar hjálplegt við
fótaóeirð út af vöðvaslakandi eiginleikum þess. Mjög gott er að taka magnesíum í
vökvaformi fyrir svefn til að ná góðri slökun og vakna úthvíldur.
Magnesium vökvi
• Til að auka gæði svefns
• Til slökunar og afstressunar
• Hröð upptaka í líkamanum
• Gott til að halda
vöðvunummjúkum
Virkar strax
20. febrúar vinnur heppinn
áskrifandi Morgunblaðsins
Volkswagen e-Golf.
Móttaka aðsendra
greina
Morgunblaðið er vettvangur lif-
andi umræðu í landinu og birtir
aðsendar greinar alla útgáfu-
daga.
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsam-
lega beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í
notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morg-
unblaðsins og höfunda.
Að senda grein
Í fyrsta skipti sem inn-
sendikerfið er notað þarf not-
andinn að nýskrá sig inn í kerfið.
Ítarlegar leiðbeiningar fylgja
hverju þrepi í skráningarferlinu.
Eftir að viðkomandi hefur skráð
sig sem notanda í kerfið er nóg
að slá inn kennitölu notanda og
lykilorð til að opna svæðið.
Hægt er að senda greinar allan
sólarhringinn.