Morgunblaðið - 24.02.2015, Blaðsíða 10

10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 2015
Malín Brand
malin@mbl.is
S
ú þróun sem orðið hefur á
undanförnum árum þar
sem talmál er notað í sam-
skiptum við tölvubúnað
hefur verið ótrúlega hröð.
Oftast er tungumálið þó enska og
önnur erlend mál. Íslenskuna tala
vissulega fáir og það sem menn hafa
bent á í sambandi við tæknilausnir
þar sem talmál vegur þungt er að ís-
lenskan geti hreinlega orðið útundan
í þessari tækniþróun og þar með gæti
samkeppnisfærni íslenskra fyrir-
tækja hæglega minnkað. Jón Guðna-
son, lektor við Tækni- og verk-
fræðideild Háskólans í Reykjavík, er
einn þeirra sem hafa látið sig málið
varða og leitað lausna innan mál-
tækninnar.
„Innan máltækninnar er ýmis-
legt skoðað, til dæmis vélrænar þýð-
ingar og munur á tungumálum og
annað. Ritmálsgreining hefur þróast
mjög hratt innan tölvunarfræðinnar
þar sem hægt hefur verið að yfirfæra
tækni sem notuð er við greiningu
formlegra mála eða forrita á það
verkefni. Það er orðinn stór iðnaður í
dag,“ segir Jón og nefnir íslenska
fyrirtækið Clara sem dæmi en það
hefur rýnt í umfjöllun um fyrirtæki á
veraldarvefnum með textagreiningu.
„Textragreining er líka mikilvæg í
vélrænum þýðingum þar sem setn-
ingum er stillt upp til að sjá hvort
þær hafi sömu merkingu milli tungu-
mála,“ segir Jón. Þessi dæmi lúta að
ritmálsgreiningu en hvernig er þessu
farið með talmálið?
Þó að Jón hafi innsýn í ritmáls-
greiningu er talmálsgreiningin það
svið sem hann er best heima í. „Segja
má að mitt svið sé bæði talmálið sem
hefur að gera með máltækni og svo
stærra svið sem nær út fyrir mál-
tækni, því máltæknin fjallar aðallega
um tungumálið og hvernig við kom-
um upplýsingum hvert frá öðru. Það
eru alls kyns upplýsingar í röddinni,
eins og áherslur, hvernig okkur líður,
hvers kyns við erum, hvort röddin er
rám eða ekki og fleira í þeim dúr,“
segir Jón. Hann vinnur bæði með
fólki í MIT og Harvard í Boston sem
orðið hefur fyrir hnjaski á radd-
böndum og er unnið í samstarfi við
talmeinafræðinga til þess að kanna
möguleika á að láta fólk vita áður en
farið er í stórar aðgerðir á radd-
böndum, t.d. með breyttri hegðun.
Breidd fagsins er mikil og verkefnin
af ólíkum toga.
Ýtt á eftir Google
Jón hefur einbeitt sér að því sem
snertir raddgreiningu en hluti radd-
greiningar er notaður við talgrein-
ingu. Hann hefur verið í samstarfi við
annan Íslending að nafni Trausti
Kristjánsson. Trausti vann hjá Goog-
le á þeim tíma sem þeir Jón hófu
samstarf. „Við ýttum á eftir því að
Google hjálpaði okkur að safna gögn-
um til þess að búa til íslenskan tal-
greini. Það var ekkert auðsótt. Jafn-
vel þótt við værum búnir að safna
gögnunum var enn langsótt að við
kæmumst inn í framleiðsluferlið en
Almannarómur
í þágu fjöldans
Máltækni er eitt af því sem hefur breytt heiminum til muna. Hún hefur að gera
með tungumálið og samskipti fólks, bæði talað mál og ritmál. Almannarómur
heitir sjálfseignarstofnun sem vinnur að máltæknilausnum fyrir íslensku og hefur
meðal annars það markmið að tryggja að íslenska standi jafnfætis öðrum tungu-
málum í tækniheiminum, meðal annars með þróun íslensks talgreinis.
Morgunblaðið/Ernir
Samtal Með hjálp talgreina má hæglega leita á veraldarvefnum í snjall-
símum með því að gefa munnlega skipun. Þá þarf ekki að slá inn orðin.
Í viðtali hér til hliðar er rætt um þró-
un íslensks talgreinis. Þar er minnst
á Máltæknisetur og ekki úr vegi að
kynna það aðeins betur. Máltækni-
setur var stofnað sumarið 2005 og er
samstarfsvettvangur Málvísinda-
stofnunar Háskóla Íslands, tölvunar-
fræðideildar Háskólans í Reykjavík
og orðfræðisviðs Stofnunar Árna
Magnússonar í íslenskum fræðum. Á
vefsíðu setursins má nálgast opinn
hugbúnað sem þróaður hefur verið
sem og gagnasöfn. Gagnlegar og
hnitmiðaðar upplýsingar er að finna
á síðunni um það þverfaglega rann-
sóknarsvið sem máltækni er. Ítarleg-
ar upplýsingar er einnig að finna um
núverandi rannsóknarverkefni sem
Máltæknisetur tekur þátt í sem og
umfjallanir um eldri verkefni. Það er
um að gera að líta á vef Máltækniset-
urs, rannsóknarseturs í máltækni, og
kynna sér málið.
Vefsíðan www.maltaeknisetur.is
Morgunblaðið/ÞÖK
Máltækni Eiríkur Rögnvaldsson og Sigrún Helgadóttir eiga sæti í stjórninni.
Þar sem máltækni er rannsökuð
Í hádeginu í dag á milli klukkan 12
og 13 mun Einar Guðbjartsson, dós-
ent, flytur erindi á málstofu Við-
skiptafræðideildar. Þar verður fjallað
um hugtök sem oft er ruglað sam-
an: Kostnaðarstjórnun og kostn-
aðargreining. Hugtökin hafa mikið
að segja um hvernig rekstri fyrir-
tækis er háttað frá degi til dags. Í
kynningu á vef HÍ segir að í raun sé
innihald hugtakanna svart og hvítt
og verður fjallað um þann mun sem
á þeim er í stofu HT-101 á Háskóla-
torgi og er aðgangur ókeypis og allir
velkomnir.
Endilega ...
... skyggnstu
inn í fræðin
Morgunblaðið/Kristinn
Hugtök Oft víxlast merking hugtaka.
Júlíana – hátíð sögu og bóka verð-
ur haldin í Stykkishólmi dagana 26.
febrúar til 1. mars. Minningar, hvort
heldur þær eru sannar, ósannar
héðan eða þaðan verða viðfangs-
efni hátíðarinnar í ár. Dagskráin
hefst formlega með opnun í Vatna-
safninu á fimmtudeginum. Daginn
eftir verður dagskrá á ýmsum stöð-
um í bænum og má þar nefna sýn-
ingu grunnskólanemenda á Amts-
bókasafninu þar sem þeir fást við
minningar. Upplestur verður í Bóka-
verzlun Breiðafjarðar og boðið
verður upp á sögustund í tveimur
heimahúsum um kvöldið. Dagskrá
föstudagsins endar svo með sögu-
gerð á Hótel Egilsen. Fjöldi rithöf-
unda heimsækir bæinn í tilefni há-
tíðarinnar. Á laugardagskvöldið
verður dagskrá í Norska húsinu þar
sem lesin verða ljóð Júlíönu Jóns-
dóttur sem var fyrst íslenskra
kvenna til að gefa út skáldrit á Ís-
landi.
Dagskrá hátíðarinnar má nálgast
á Facebook undir leitarstrengnum
Júlíana hátíð sögu og bóka.
Júlíana hefst á fimmtudaginn
Hátíð sögu og bóka haldin
í þriðja sinn í Stykkishólmi
Morgunblaðið/Malin Brand
Stykkishólmur Séð yfir bæinn frá Vatnasafninu þar sem hátíðin hefst í ár.
Skannaðu kóðann
til að fara inn á
vefsíðuna.
Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • www.tonastodin.is
gerðu tónlist á makkann þinn
Duet 2
stúdíógæði í lófastærð
One
fyrir einfaldar upptökur
MiC
hágæða upptökur
Jam
alvöru gítarsánd