Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.02.2015, Blaðsíða 51

Magnea Magnúsdóttir landgræðslu-
stjóri hjá Orku náttúrunnar segir
áhuga á endurheimtingu gróðurs eftir
framkvæmdir fara vaxandi.
Morgunblaðið/Golli
Lagnarskurður lofthreinsistöðvar 2013. Gróðurtorfur voru teknar upp og lagðar á skurðbarma. Sami skurður 2014, 9 mánuðum eftir að gróðurtorfur af lagnarstæðinu voru lagðar yfir aftur.
8.2. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 51
Íslenskar jurtir eru í sérstöku uppáhaldi hjá Magneu, ekki
síst mosinn en hann er mjög áberandi í íslenskri náttúru.
„Mér hefur alltaf fundist mosi mjög fallegur enda er hann
grænn allt árið um kring. Garðurinn minn í Hafnarfirði er til
dæmis mosavaxið hraun,“ segir Magnea og bætir við að ekki
hafi áhuginn minnkað eftir að hún fór að stúdera þessi fræði.
Mastersritgerð Magneu í landgræðslufræðum heitir
Mosaþembur – Áhrif rasks og leiðir til endurheimtar. Aðal-
leiðbeinandi var Ása L. Aradóttir og meðleiðbeinandi Sig-
urður H. Magnússon.
Töluvert rask verður á mosaþembum vegna ýmissa fram-
kvæmda. Því er mikilvægt að auka þekkingu á mosa-
skemmdum og leiðum til að endurheimta mosaþekju þar
sem hún hefur raskast. Markmið verkefnisins var að skoða
getu skemmdra hraungambraþemba við háhitaborteiga til
að mynda endurvöxt og að prófa aðferðir við að örva land-
nám mosa.
Verkefnið var unnið í fjórum hlutum:
1Skemmdir á hraungambraþembum við borteiga áHellisheiði og geta þeirra til endurvaxtar var könnuð
með því að mæla tíðni skemmdra og virkra sprota í tvö ár.
2Áhrif þess að klippa 1,2, 3 og 5 cm af greinum í hraun-gambraþembu voru prófuð til að líkja eftir skemmdum
og tíðni endurvaxtar mæld.
3Áhrif stærðar, uppruna af greinum og undirlags á fjölg-unareiningar hraungambra voru prófuð í gróðurhúsi
með því að rækta heilar greinar, 1 cm búta af efstu 6 cm
greina og mosahræring á mold og vikri.
4Í tilraunum með landnám mosa á Hellisheiði voru áhrifstærðar og undirlags prófuð í 15 mánuði með því að
dreifa heilum greinum, 1 cm greinabrotum af efsta hluta
greina og mosahræringi af hraungambra, melagambra, tild-
urmosa og engjaskrauti í moldarflagi ásamt því sem hraun-
gambra var dreift á vikri.
Geta nýst við ákvarðanatöku
Niðurstöður verkefnisins benda til þess að skemmdar
hraungambraþembur við háhitaborteiga geti vaxið aftur ef
skemmdirnar ná ekki dýpra en 3 cm. Niðurstöðurnar sýna
einnig að hægt er að nota heilar greinar, 1 cm greinabrot
efst af greinum og mosahræring til að örva landnám mosa á
röskuðum svæðum, mold sem undirlag getur þó verið tak-
markandi þáttur fyrir heilar greinar og 1 cm greinabrot.
Að sögn Magneu geta þessar niðurstöður nýst við ákvörð-
unartöku um vistheimtaraðgerðir á skemmdum mosa-
þembum og í vistheimt á röskuðum svæðum þar sem mosar
eru ríkjandi.
Hún segir mosann ekki síst heillandi vegna þess hversu
drjúgur hann er. Auðvelt sé að teygja á honum. „Mosi getur
nýst á margfalt stærra svæði en maður tekur hann af. Þarf
ekki endilega að vera einn á móti einum, getur þess vegna
verið einn á móti tíu. Það er ýmislegt hægt að gera við mos-
ann og auðvelt að vinna með hann. Helsti ókosturinn við
mosann í sambandi við landgræðslu er að hann vex frekar
hægt.“
Mosi í
sérstöku
uppáhaldi
Lagersvæði á Hellisheiði í september 2012. Orka
náttúrunnar hefur nú gengið frá svæðinu.
Lagersvæðið 2014, ári eftir að fræslægju af Hellisheiði var dreift yfir.
Í fræslægju er fræ af staðargróðri, plöntuhlutar og mosabrot.