Morgunblaðið - 08.05.2015, Blaðsíða 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 2015
✝ Bergur Helga-son fæddist á
Kálfafelli í Fljóts-
hverfi 20. október
1928. Hann and-
aðist á Hjúkr-
unarheimilinu
Klausturhólum 29.
apríl 2015.
Foreldrar hans
voru Helgi Bergs-
son, f. 9. mars
1894, d. 30. apríl
1953, og Magnea Jónsdóttir, f.
19. mars 1902, d. 19. maí 1974.
Systkini hans eru Helga, f. 27.
júlí 1926, og Lár-
us, f. 2. ágúst
1942.
Bergur ólst upp
á Kálfafelli og tók
við búi að föður
sínum látnum
1953. Hann stund-
aði búskap þar
ásamt bróður sín-
um til hinsta dags.
Bergur var ógiftur
og barnlaus.
Útför hans fer fram frá
Prestbakkakirkju á Síðu í dag,
8. maí 2015, kl. 14.
Horfinn er úr heimi frændi
minn Bergur Helgason á Kálfa-
felli. Endalokin bar brátt að, inn-
an við mánuður leið frá því að
mein hans var staðfest og þar til
hann kvaddi jarðvistina. Þrátt fyr-
ir að árin væru orðin mörg og
frændi orðinn vinnulúinn mjög,
var fráfall hans sviplegt. Að eigin
sögn hafði honum vart orðið mis-
dægurt um dagana og hann gekk
til bústarfa nánast til loka, líkt og
hann hafði gert lungann af
lýðveldistímanum. Það segir sitt
um úthaldið við búskapinn, að á
ævikvöldinu var hann næstelsti
félagsmaðurinn í aðildarfélögum
Landssambands kúabænda.
Hann fylgdist með á þeim vett-
vangi allt til loka og var einn af
fundarmönnum á haustfundi LK á
Hótel Geirlandi í október sl., fimm
dögum fyrir 86 ára afmælið.
Ég heimsótti hann á spítalann
snemma í apríl. Frændi hafði þá
rétt fengið að vita að hverju
stefndi. Hann virtist taka hinum
válegu tíðindum af æðruleysi. Við
ræddum um tíðarfar, búskap og
þjóðmál. Þrátt fyrir að húmaði að
var viljinn til framfara enn til
staðar. Sem gömlum sveitar-
stjórnarmanni voru Bergi sam-
göngumálin hugstæð.
Hann var mikill áhugamaður
um jarðgöng undir Reynisfjall í
Mýrdal, „þetta væri eini staðurinn
sem vörubílstjórarnir þurfa að
keðja, allt frá Reykjavík austur á
Djúpavog, það gengur nú eigin-
lega ekki“.
Í æsku dvaldi ég nokkrum sinn-
um á Kálfafelli hjá þeim bræðr-
um, Bergi og Lárusi og myndaðist
við leggja þeim lið í heyskap. Það
skilur eftir góðar minningar. Um-
hverfið er eitt það fallegasta á
landinu og stóísk ró yfir tilver-
unni, jafnvel þótt Eyfirðingnum
þætti heyskapartíðin einatt frem-
ur rysjótt. Eftir því sem árin liðu
og viðfangsefnum fjölgaði, hafa
þær heimsóknir orðið strjálli og
líklega eru ein sjö ár liðin síðan ég
varð síðast að einhverju gagni við
bústörf þar á bæ. Engu að síður er
það svo, að þegar knúið er dyra, er
líðanin þannig að manni finnst
maður hafa kvatt daginn áður.
Það verður öðru vísi að heim-
sækja Kálfafell næst þegar annar
bústólpinn er fallinn, en það fær
víst ekkert stöðvað tímans þunga
nið. Þeir bræður hafa gengið sam-
an til verka í áratugi. Ýmsir hafa
orðið til að leggja þeim lið á síðari
árum. Þar hafa Magnús Ingólfs-
son, Anna Björk og Snorri lagt
drjúga hönd á plóg. Við Elin og
börnin sendum þeim sem Bergi
frænda stóðu næst okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur og biðjum
guð að blessa minningu hans.
Baldur Helgi Benjamínsson.
Falinn er frá ömmubróðir minn
og öðlingur mikill, Bergur Helga-
son á Kálfafelli í Fljótshverfi. Ég
fékk tækifæri til að dvelja hjá
þeim Kálfafellsbræðrum í fjögur
sumur og hafði ég gott af. Í sam-
tölum okkar í milli gekk ég ávallt
undir heitinu „nafni“, enda liggur
það beint við. Þó Bergur hafi verið
fremur alvarlegur að upplagi var
stutt í húmorinn og gaman þótti
honum að fara með sögur, sér-
staklega af sveitungum sínum.
Oftar en ekki komu þeir sem um
var rætt fram ljóslifandi þegar
Bergur brá sér í eftirhermulíki
þess sem var í hlutverki söguhetj-
unnar. Bergur var nægjusamur
með eindæmum og veit ég varla til
þess að hann hafi keypt sér nýjan
bíl um ævina, ef frá er talin síðasta
bifreiðin sem hann fékk sér fyrir
fáum árum. „Hvernig ertu að
hugsa um að borga hann?“ spurði
sölumaðurinn í bílaumboðinu.
„Tja, ætli ég staðgreiði hann
ekki!“ Bergur var mikill hófsmað-
ur og hafði hann á orði að hann
myndi varla hvort hann hefði
fundið á sér. Neftóbak var hans
eina nautn og á sjúkrabeði hans
kom ég með eina tóbaksdós, af
sterkari gerðinni. Nafni sagði hins
vegar í síðustu heimsókn sem við
Helga mín fórum til hans að hann
„treysti sér ekki í þetta“ þó hann
glotti við.
Það er eftirsjá að öðlingi eins
og nafna, hann kenndi manni hátt-
semi sem öllum er gott að hafa
sem veganesti út í lífið.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum)
Guð blessi minningu Bergs
Helgasonar.
Bergur Þorri Benjamínsson.
Bergur Helgason bóndi á
Kálfafelli í Fljótshverfi er fallinn
frá. Bergur var móðurbróðir
minn. Í mínum uppvexti dvaldi ég
flest sumur í sveitinni hjá honum,
ömmu Magneu og Lárusi. Til-
hlökkun fylgdi því alltaf að fara
austur, þar var væntumþykja og
alltaf gott veður. Amma hafði all-
an heimsins tíma fyrir stelpuna af
Rauðalæknum og eins var með þá
bræður. Bergur kunni mikið af
vísum sem hann kenndi mér og
æfði mig líka í hugarreikningi sem
hann sagði að væri gott til að
glöggva sig betur á tölum. Þetta
reyndist rétt hjá frænda og hefur
nýst mér vel í ævistarfinu. Bergur
var góður bókhaldsmaður, var
lengi í hreppsnefnd Hörgslands-
hrepps, sat í sóknarnefnd og
gegndi mörgum trúnaðarstörfum
fyrir sveit sína. Hann var með-
hjálpari í Kálfafellskirkju í 53 ár
og kom einnig að messuhaldi í
bænhúsinu á Núpsstað. Hann
hafði fallega söngrödd og söng í
kirkjunni sinni. Við eldri systur-
dætur hans, Björg og ég, vorum
oft saman í sveitinni og gegndum
ýmsum störfum. Bergur var mjög
starfsamur og féll sjaldan verk úr
hendi. Búskapurinn var fjöl-
breyttur, búið var með kýr og
kindur. Farið var á fjöru og sóttur
rekaviður, selveiðar stundaðar,
skinnin verkuð og spýtt á fleka.
Man ég oft þegar frændi kom ör-
þreyttur af fjöru, fleygði hann sér
smástund, tók í nefið og síðan var
tekið til við næsta verk. Bergur lét
okkur hjálpa til við flest störf,
mjaltir, skinnaverkun, að svíða
svið, smölun, rúning, raka dreifar
á túni, tína hagalagða og margt
feira sem til féll. Að fá að vera
þátttakandi var þroskandi,
skemmtilegt og hollt fyrir stelp-
urnar úr Reykjavík. En eitt feng-
um við samt aldrei að gera og það
var að aka dráttarvél, þá áhættu
tók frændi ekki að setja stelpurn-
ar á vélarnar. Minningarnar um
hann frænda eru allar á einn veg,
hann var hjartahlýr og drengur
góður. Samverustundir í seinni tíð
urðu færri en ég hefði óskað sök-
um búsetu minnar og starfa norð-
ur í Eyjafirði. Systkinum hans og
öðrum ástvinum votta ég innilega
samúð og þakka af alhug fyrir það
góða uppeldi sem ég fékk á Kálfa-
felli.
Blessuð sé minning Bergs
Helgasonar bónda.
Hulda Magnea Jónsdóttir.
Við fráfall Bergs Helgasonar,
bónda á Kálfafelli, vinar og vel-
unnara, er margs góðs að minn-
ast, litið til baka um langan, farinn
veg.
Ég sótti fyrst heim efri bæinn á
Kálfafelli sumarið 1954, gamalt
menningarsetur og kirkjustað.
Mér var veittur góður beini af
húsfreyju, Magneu Jónsdóttur, og
hún og börn hennar, Helga, Berg-
ur og Lárus, fögnuðu ferðamanni.
Húsbóndinn, Helgi Bergsson,
hafði látist ári fyrr. Við áttum
saman ættföður, sr. Jón Stein-
grímsson.
Síðar varð bróðir Magneu, Jón
Jónsson jarðfræðingur, heimilis-
vinur hjá mér í Skógum. Hann
endaði vísindastörf sín í kynningu
á jarðfræði Eyjafjalla.
Frá fyrsta samfundi á Kálfafelli
flutti ég að Skógum mikla hurð-
arskrá, smíðaða af Helga Bergs-
syni. Ég festi hana á hurð og hún
hefur lengi þjónað daglegu safn-
starfi í Skógum.
Allar götur frá 1954 hef ég haft
tengingu vináttu og velvildar við
Efra Kálfafell. Helga kynntist
þjóðkunnum Eyfellingi, Jóni Sig-
urðssyni frá Brúnum, eða Jóni í
bankanum eins og margir nefndu
hann, Bergur og Lárus héldu bú-
skap í góðu horfi, leiddu hann inn
til nýrrar aldar í ræktun, vélum,
húsakosti og híbýlaprýði.
Til þeirra var oft snúið för. Góð-
ar móttökur brugðust ekki. Berg-
ur var í senn bóndi og félagsmála-
maður, sat í sveitarstjórn, var
oddviti í Hörgslandshreppi, unni
samvinnu og allri framför. Hann
lét sér annt um kirkju sína, var
meðhjálpari, liðtækur í söng og
unni músík.
Það var segin saga hin síðari ár
er ég kom að Kálfafelli að ég sett-
ist við orgelið og gömlu, góðu lög-
in í fyrrverandi alþekktu Fjárlög-
unum voru vakin til lífs í söng.
Bergur sótti Skóga heim á 80
ára afmæli. Við áttum þá notalega
samverustund í safninu hér, sem
forsjónin hafði falið mér að efna
til.
Hann var einn þeirra fjölmörgu
sem þar höfðu stutt mig í starfi.
Ég þakka honum innilega fyrir
að hafa auðgað æviferil minn með
vinarhug og fyrir skilninginn á
nauðsyn þess að vernda menning-
ararfinn.
Helgu og Lárusi sendi ég
samúðarkveðju. Þökk sé öllum
Skaftfellingum sem varðað hafa
veg minn á langri lífsleið.
Þórður Tómasson.
Nú þegar ég kveð Berg Helga-
son koma kirkjuklukkurnar á
Kálfafelli upp í huga mér. Síðast
heyrði ég klukknahljóminn á
Kálfafelli í messu á degi uppsker-
unnar. Að þessu sinni las Bergur
ekki upp úr ritningunni heldur
kvaddi sér hljóðs við lok messunn-
ar með prestinn og kórinn sér við
hlið. Þarna var litla kirkjan á
Kálfafelli orðin stór og stundin
einstaklega hátíðleg í hauststill-
unni. Bergur hafði orð á því að
klukkurnar hljómuðu ekki eins og
þær ættu að gera. Auk þess að út-
skýra rót vandans með klukkurn-
ar upplýsti hann kirkjugesti um
að hann hafði þá verið meðhjálp-
ari í kirkjunni í fimmtíu ár.
Ekki eru svo mörg ár síðan ég
var síðast fenginn í baggaheyskap
á Kálfafelli, en það voru í mínum
huga mikil forréttindi. Helga syst-
ir þeirra bræðra, Bergs og Lár-
usar, bar fram bakkelsi og á borð-
inu var ísköld kúamjólkin og nóg
til af kaffinu. Þá var galsi í vinnu-
mönnum eftir erfiðan dag, en hver
baggi var handleikinn minnst
þrisvar þar til hann náði á áfanga-
stað. Bergur sat við borðsendann
eins og svo oft og lét galsann í
vinnumönnum viðgangast en
sjálfur sagði hann sögur á sinn
kankvísa hátt og með sínu ekta
skaftfellska tungutaki.
Mér er efst í huga þakklæti fyr-
ir góða viðkynningu, en með Bergi
er genginn mætur fulltrúi þeirrar
kynslóðar sem færði búskapar-
hætti fyrri tíma til nútímahorfs.
Hörður Hauksson.
Hvað er nú betra en að búa í sveit,
með bústofn og frjósama jörð,
og gera að lífsstarfi að rækta sinn reit,
þó raunar sé baráttan hörð.
Íslenski bóndinn er lífgjafi lands,
sem leikur á fjölþættum streng.
Hann stuðlar að samvinnu moldar og
manns
og miðlar oss gjarnan af feng.
Að vinna með höndunum heiðarlegt
starf
og með háttvísi að ganga um land
er hugsjón frá Guði sem gengur í arf
og gæfunnar tengingarband.
Megi hann lifa um ókomin ár
og eflast af sérhverri raun.
Þar til að endingu konungur klár
kemur og reiðir fram laun.
(Kristján Runólfsson.)
Þetta fallega ljóð um íslenska
bóndann kom upp í hugann nú
þegar fallinn er frá eftir langa ævi
og stutta sjúkdómsgöngu ná-
granni okkar, Bergur Helgason á
Kálfafelli. Hér bjó hann alla sína
ævi við sínar ær og kýr ásamt
Lárusi bróður sínum. Hann rækt-
aði land sitt og unni umhverfi sínu.
Minningarnar margar og ljúfar,
margar frá uppvexti Bjössa hér á
Kálfafelli og margar frá seinni tíð
eftir að við tókum við búi Snorra
og Ragnheiðar og gerðumst
bændur hér fyrir rúmum átta ár-
um.
Bergur var vandaður og góður
maður og afbragðs nágranni.
Óhætt að segja að aldrei hafi borið
skugga á samskipti milli okkar og
þeirra bræðra, Lárusar og Bergs.
Það er ekki sjálfgefið að samskipti
í slíkri nálægð geti verið góð, hér
eru skrefin ekki mörg á milli bæj-
anna, túnin samliggjandi og beit-
arlandið sameign. Við erum afar
þakklát fyrir hversu vel þeir tóku
okkur og börnunum okkar þegar
við settumst hér að og gott hefur
verið að leita til þeirra í gegnum
tíðina. Bergur vann ötullega að fé-
lagsmálum á sínum yngri árum,
vann sveit sinni vel og starfaði í 60
ár sem meðhjálpari og hringjari í
litlu kirkjunni okkar, Kálfafells-
kirkju.
Það gladdi okkur að vera við-
stödd vísitasíu sr. Kristjáns Vals
Ingólfssonar, vígslubiskups í
Skálholti, sl. sumar er hann veitti
Bergi viðurkenningu og gjöf með
þakklæti fyrir 60 ára starf við
kirkjuna sína. Við síðustu guðs-
þjónustu í Kálfafellskirkju í nóv-
ember sl. prikaði Bergur upp í
turn og hringdi kirkjuklukkunum
eins og vanalega, en leitaði til
Heiðu eftir aðstoð við að skrýða
prestinn sem auðsótt var. Upp úr
því dró hratt úr kröftum og þreki
og um páska greindist Bergur
með illkynja æxli í höfði. Við
minnumst góðs nágranna með
virðingu, hlýhug og þökkum fyrir
allt og allt.
Ég á eina minning, sem mér er kær:
Í morgundýrð vafinn okkar bær
og á stéttinni stendur hann hljóður,
hann horfir til austurs þar ársól rís,
nú er mín sveit eins og Paradís.
Ó, hvað þú, Guð, ert góður.
Ég á þessa minning, hún er mér kær.
Og ennþá er vor og þekjan grær
og ilmar á leiðinu lága.
Ég veit að hjá honum er blítt og bjart
og bærinn hans færður í vorsins skart
í eilífðar himninum bláa.
(Oddný Kristjánsdóttir.)
Guð blessi minningu Bergs
Helgasonar.
Ragnheiður Hlín, Björn
Helgi og börn, Kálfafelli.
Bergur Helgason
✝ Liselotte ElseHjördís Jak-
obsdóttir, ýmist
kölluð Lotta eða
Hjördís, fæddist í
Danmörku 29.
mars 1941. Hún
lést á hjartadeild
Landspítalans 25.
apríl 2015.
Hún var dóttir
Ástu Jónsdóttur, f.
1.12. 1917, d. 22.1.
1978. Ásta giftist síðar Jakobi
Jóhannessyni, f. 30.6. 1921, d.
22.2. 2011, sem gekk Lottu í
föðurstað. Systur Lottu eru
Jette Svava Jakobsdóttir og
Lilja Jakobsdóttir. Dætur Jak-
obs af síðara sambandi eru
Ingibjörg Jóna Jakobsdóttir og
Dagný Kristín Jakobsdóttir.
Lotta giftist 9. ágúst 1969
Holgeri Markusi Hansen, f.
16.4. 1944. Þau bjuggu í Hvera-
gerði í 32 ár. Frá 2007 hafa
þau búið í Norðlingaholti í
Reykjavík. Dætur
þeirra eru Iris
Hansen, f. 29.12.
1970, og Sonja
Hansen, f. 1.4.
1973. Dætur Sonju
eru Laufey María
Hansen Bragadótt-
ir og Eyrún Sara
Hansen Bragadótt-
ir.
Lotta ólst upp
við Laugaveginn í
Reykjavík. Hún útskrifaðist úr
Hjúkrunarskóla Íslands árið
1963, lauk framhaldsnámi í
heilsugæsluhjúkrun árið 1988
og djáknanámi frá HÍ árið
2002. Hún vann á ýmsum stöð-
um sem hjúkrunarfræðingur,
en lengst starfaði hún á Heilsu-
gæslustöð Hveragerðis og á
Sjúkrahúsi Suðurlands á Sel-
fossi.
Útför hennar fer fram frá
Árbæjarkirkju í Reykjavík í
dag, 8. maí 2015, kl. 13.
Þegar fyrstu fréttir bárust af
því að Lotta frænka hefði kvatt
þennan heim og haldið á vit
nýrra ævintýra á öðrum stað
var ekki laust við að okkur væri
brugðið. Við vissum kannski
ekki alveg hversu alvarleg veik-
indi hennar höfðu orðið á núna
stuttum tíma en svo er það líka
bara þannig að Lotta var al-
gjört hörkutól og það var ósköp
fátt sem náði að beygja hana
eða brjóta. Einhvern veginn
reiknaði maður bara með því að
hún myndi hrista þetta af sér
eins og allt annað og koma sér
á fætur aftur.
En Lotta var víst bara
mannleg eins og aðrir og nú er
komið að kveðjustund. Við
munum minnast Lottu sem
töffara.
Hún lét engan segja sér fyrir
verkum en fór sínar eigin leiðir.
Hún hafði skoðanir á mönnum
og málefnum og lét þær
óhrædd í ljós. Henni var alveg
sama hver var sammála henni
og hver ekki, það kom henni
ekki við. Hún var hreinskilin
þótt málin væru viðkvæm, enda
var það þannig að ef Lotta
ákvað að útdeila hrósi gat mað-
ur verið viss um að það væri
ekta og verðskuldað.
Lotta var með eindæmum
flink handavinnukona og eftir
hana liggja margir fallegir og
nytsamlegir hlutir sem hafa
orðið til í gegnum árin. Öllum
er okkur kær skírnarkjóllinn
sem Ásta amma keypti fyrir
eldri dóttur Lottu fyrir um 45
árum og mamma okkar fékk að
eiga með henni. Við systkinin
vorum öll skírð í þeim kjól og
svo okkar börn. Af mikilli alúð
og natni saumaði Lotta nöfn
allra þeirra barna sem hafa
fengið að nota hann, sem eru
nú orðin 18 talsins, í faldinn.
Nú þarf einhver að taka við því
hlutverki.
Lotta átti það til að birtast
alveg óvænt með þær falleg-
ustu handgerðu gjafir sem um
getur – útsaumaða dúkinn sem
Sólrún og Trausti fengu í brúð-
argjöf, prjónuðu gallana sem
börnin okkar fengu við fæð-
ingu, þjóðbúningahúfuna sem
Sólrún fékk þegar hún tók við
þjóðbúningnum sínum, hálf-
kláruðu peysuna hennar Tinnu
sem hafði setið í poka svo árum
skipti og Lotta tók í fóstur nú
um síðustu jól og mætti með
fullkláraða og fallega daginn
eftir, útsaumuðu vettlingana
sem leyndust í jóla- eða afmæl-
ispökkunum, barnalopapeysuna
sem var prjónuð á gamlársdag
og gefin í afmælisgjöf á nýárs-
dag, af því hún frétti þá að af-
mælisbarnið vantaði peysu á
litla barnið sitt, og svo má lengi
telja.
Þegar vantaði ráðleggingar
eða aðstoð við hannyrðir kom-
um við sjaldan að tómum kof-
unum hjá Lottu frænku. Þegar
Sólrún t.d. beit það í sig að
sauma fermingarkjólinn sinn
sjálf var mamma fljót að henda
henni upp í rútu og yfir heiðina
til Lottu frænku einn fagran
laugardagsmorgun. Meðferðis
hafði hún efni og snið í poka.
Þegar kvöldaði og Sólrún steig
upp í rútuna til heimferðar var
kominn fallegur fjólublár kjóll í
pokann.
Það var gaman að fá að
þekkja Lottu. Hún gaf lífinu
einhvern skemmtilegan lit.
Elsku Holger, Iris, Snorri,
Sonja, Bragi, Laufey María og
Eyrún Sara. Mikið skarð er
höggvið í ykkar líf núna og við
sendum ykkur okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Jóhanna, Halldóra, Sólrún,
Tinna Rós og Óli Karló
Steinsbörn.
Hún kom í kórinn okkar hóg-
vær, brosmild og elskuleg.
Fljótlega fannst okkur eins og
Lotta hefði alltaf verið félagi
okkar. Hún var söngelsk og
tónviss og naut kórinn þessara
hæfileika hennar.
Lotta var mikil hannyrða-
kona og hafði einstaklega fín-
gert og fallegt handbragð. Öll
munum við eftir fallegu hlut-
unum sem hún gaf á árlegan
jólabasar kórsins og eiga marg-
ir fallega heklaða engla og
prjónaða bangsa sem börnin
kunnu svo sannarlega að meta.
Lotta varð að hverfa frá kór-
starfi um tíma vegna veikinda
en kom aftur um leið og heilsan
leyfði. Þá birtist hún jákvæð og
hress eins og ekkert hefði
ískorist.
Ef hún var spurð hvernig
heilsan væri var svarið gjarnan:
„Það er ekkert að mér.“ Okkur
var því mjög brugðið þegar við
fréttum af andláti hennar því
skömmu áður hafði hún verið
að glettast við okkur á kóræf-
ingu eins og hún var vön.
Við kveðjum kæran félaga
með söknuði og sendum eig-
inmanni, dætrum og fjölskyld-
unni allri innilegar samúðar-
kveðjur.
Þú hirtir aldrei um hrósið valt
og heimsins misjafna dóma,
en hjúkraðir öllu, sem hretið kalt
og harmar lögðu í dróma;
þinn kærleikur náði yfir alt,
til allra dýra og blóma.
(Ólína Andrésdóttir)
Fyrir hönd Árnesingakórsins
í Reykjavík,
Herdís P. Pálsdóttir,
Ingibjörg Valdimarsdóttir,
Þorgerður Guðfinnsdóttir.
Liselotte Else Hjör-
dís Jakobsdóttir