Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.05.2015, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.5. 2015
* Þeir gaufuðu sér að vísu við pönnukökubakstur og -át íheilan mánuð áður en ríkisstjórninni var komið saman, enkjörtímabilið er hálfnað.
Steingrímur J. Sigfússon á Alþingi í vikunni.
Landið og miðin
SIGURÐUR BOGI SÆVARSSON
sbs@mbl.is
HNJÓTUR
Inga Hlín Valdimarsdóttir hefur verið ráðin forstöðumaður Minjasafns Egils Ólafssonar á Hnjóti. Inga lauk
BA-prófi í fornleifafræði f ú2007 og e
hefur starfað sem safnvör ni Árnesinga
Hnjóti við Örlygshöfn, 36 i á leiðinni út á
sunnanverðumVestfjörðu sögu sjósóknar, landbún
S
M ur
bo upp úr fjörunni
á rartanga og við
H
sunnanstormunum í vetur
gróðri á þessum svæðum
is. Á Facebooksíðu Landg
ef fram heldur sem horfir
foksandur geti valdið alva
ökutækjum. Landgræðslan nú
að kanna mögulegar aðge
verður dregið úr sandfok til
viðeigandi ráðstafana. Lan t til
að borinn verði áburður á
hjá Óseyrartanganum, ves
og sömuleiðis á nokkra h
Ennfremur er brýnt að sá
fyrst þar sem sandskaflarn
HRÍSEY
Safnast hafa 3 milljónir króna
til stofnunar hlutafélags
kemu
Fe
S
stofn
Vilji fl
skrán
FJARÐABYGGÐ
Fjarðabyggð leitar að fólki til að skipa lið sveitarfélagsins
í spurningakeppninni Útsvari næsta vetur og fer forval
fram á bæjarskrifstofunni næsta mánudag. Gunnlaugur
Sverrisson, forstöðumaður stjórnsýslu í Fjarðabyggð, segir við austurfrett.
is ekki öruggt hve mikil endurnýjun verði í liðinu, en hvetur fólk til þess að
mæta á staðinn og taka þátt. „Það er um að gera fyrir þá sem telja sig hafa þá
umframþekkingu sem þarf til þess að mæta. Fólk þarf ekki að vera feimið og
ekki verður prófað í leiklist,“ segir Gunnlaugur.
RANGÁRÞING YTRA
Forráðamenn Rangárþings ytra, EAB New Energy
ehf. undirrituðu í vikunni viljayfirlýsingu um sam
EAB New Energy er þýskt einkahlutafélag se
skipulagningar, byggingar og reksturs vindo
íhugar nú fjárfestingar í endurn
ytra áhugaverðan kost í þe
uppbyggingu vindorkugar
rfélagið hafi á
UM ALLT LAND
Náttúruhamfarir á síðustu ár-um hafa aukið áhuga fólksá örnefnum og að hver
staður landsins hafi nafn við hæfi.
Starfsfólki Stofnunar Árna Magn-
ússonar hefur á síðustu mánuðum
borist fjöldi ábendinga og tillagna
um nöfn á hið nýja landslag sem
myndaðist í eldgosinu í Holuhrauni.
Margar hugmyndir
komu sömuleiðis
fram í eldgosinu á
Fimmvörðuhálsi
fyrir rúmum fimm
árum.
Hjá Árnastofnun
er það Hallgrímur
J. Ámundason sem
sinnir skráningum
og rannsóknum á
sviði nafnfræði. Segir hann ánægju-
legt að finna hve sterkar skoðanir
almenningur hefur á þessu efni.
Kennt við eyktarmörkin
„Eldgos og jarðhræringar undan-
farin ár hafa sannfært mig um að
örnefni eru mönnum hjartans mál.
Bæði að því er varðar gömul og gild
örnefni sem mönnum er annt um og
sárnar ef rangt er farið með fram-
burð eða rithátt eða staðsetningu.
Þetta á þó ekki síður við þegar
kemur að nýjum nöfnum,“ sagði
Hallgrímur í viðtali við Morgun-
blaðið á dögunum.
Þess má annars geta að örnefnið
Holuhraun er komið frá Þorvaldi
Thoroddsen náttúrufræðingi og kom
fyrst fram um aldamótin 1900. Þess
má og geta að eftir honum er
nefndur Þorvaldstindur við Öskju.
En hvað merkir hugtakið örnefni?
Þekkt er frá fyrri tíð að fólk gæfi
stöðum í umhverfi sínu nöfn til að
tengja sig því. Mörg kennileiti voru
kennd við gömlu eyktarmörkin. Þau
eru hvert um sig þrjár klukkustund-
ir. Fyrst kemur miðnætti, þá ótta,
svo rismál, dagmál, hádegi, nón,
miðaftann og náttmál. Af þessu hafa
mörg örnefni sprottið með vísan til
sólarlags og -seturs. Dagmálahnjúk-
ur er á nokkrum stöðum á landinu
og sum vísa til þess hvenær sólin er
hæst á lofti. Þannig varð til örnefnið
Hádegismóar í Reykjavík, þar sem
Morgunblaðið er til húsa, af því að
sólin var þar yfir um kl. 12, frá
ákveðnum stað séð.
Þessa dagana er Mjólkursam-
salan að hleypa af af stokkunum
málræktarátaki, þar sem ætlunin er
að vekja áhuga fólks á örnefnum í
nærumhverfi sínu. Á mjólkurfernum
eru nefndir staðir og frekari fróð-
leik er að finna á netinu. „Mjólkur-
fernur eru á flestum eldhúsborðum
og því öflugur miðill til að koma
skilaboðum til landsmanna. Við höf-
um viljað efla íslenska tungu í
markaðsstarfi okkar. Íslendingar
hafa áhuga á móðurmáli og um-
hverfi og því þótti okkur upplagt nú
að vekja athygli á örnefnum,“ segir
Guðný Steinsdóttir, markaðsstjóri
MS.
Fyrirspurnir daglega
Söfnun og skráning örnefni er starf
sem margir tengja sennilega við nið
ÍSLAND
Örnefni eru
hjartans mál
LANDSLAG VÆRI LÍTILS VIRÐI EF ÞAÐ HÉTI EKKI NEITT.
HJÁ ÁRNASTOFNUN SKRÁ MENN ÖRNEFNI LANDSINS –
OG Í ÞVÍ EFNI HAFA ELDGOS VAKIÐ BRENNANDI ÁHUGA.
Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is
Mánuðum saman kraumaði norðan Vatnajökuls. Hraunbreiðan þar er víðfeðm og er jafnan nefnd Holuhraun. Það nafn
kom náttúrufræðingurinn Þorvaldur Thoroddsen með fyrir rúmlega öld og hefur því öðlast sess í tungutaki landans.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Á Fimmvörðuhálsi. Í eldgosinu þar 2010 mynduðust tvær keilur sem ráðherra-
skipuð nefnd gaf nöfn. Móði er á miðri mynd en göngufólkið í hlíðum Magna.
Morgunblaðið/hag
Hallgrímur
Ámundason