Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.05.2015, Qupperneq 8

8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.5. 2015
* Ef við leggjum okkur fram um að vera sáttfús og grípum tileinhliða slökunaraðgerða mun Pútín líta á það sem merkium veiklyndi og óákveðni og flýta sér að fylla upp í tómarýmið.
Sven Mikser, varnarmálaráðherra Eistlands.
Alþjóðamál
KRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is
HEIMURINN
BANDAR
WASHINGTON D n
Dylon Wint, sem er
grunaður um að ha rt
með hrottale
þekkta fjölsk Wahing
og ráðskonu
loks handtek
á fimmtudag
sólarhringa e
bílar sérsveit
í Washington
þátt í eftirfö
slapp eitt sin
Maryland. Þe
koma að hót
hann að yfirg
við hótelið. E
kílómetra ak ó
A
ru þ
og t
SÝRLAN
DAMAS menn hry íslams
ast að þeir notidi á valdi sínu og er ótthafa hina
aðnum. IS-menná tímum Persa og Rómverja á sttum frtækifær
org Nimrod frá tímumsund ára rústum í hinni frægu bmöru gjörey g þú
u til þess jarðýtum.þeir náðu henni á sitt vald, beittak þegar
uð ir íbúa í grennd viðm styttum í Mósúl. Tugþúsundþeir fornu
ast ei nn gerði loftárásir ám sinn hag. Sýrlenski stjórnarherit nnig u
n reyni að taka borginn ekki er talið líklegt að hara á fi nmmtudag e
ARÍKIN
ókn í T ær 4nsran exas-háskóla með n 0
nna að tvodil ky rekki karlmaður bolla
ð bætt frammistöðu
h. Niðurstöðurnar b
væri 42% ólíklegr
k rukku ka
þjá af offit
ró áhrif
i. L
m
ð v
rkjagav
RÚND
MB nds ðingA
g ogt höá götuman
viknaitilraun r lögreglun
tudagíf.mannslkostað um 20
yrðistosðð ö Rgn au
nnar,mikil sk
varaðæstjórnara
byssum lö
r Pierremæötuvígju
bjóðaeti áurun
m þaða si
étt.
Hvers vegna hikaði Vladímír
Pútín Rússlandsforseti ekki við
að skora vesturveldin á hólm
með innlimun Krímskaga og
innrás í Austur-Úkraínu? Eng-
um dettur í hug að Rússland
ráði yfir meiri og öflugri
vopnabúnaði en NATO. En
eins og oft áður er það spurn-
ingin um vilja og oft fífldirfsku
sem ræður för. Pútín teflir
djarft, er staðráðinn í að
tryggja að Úkraína verði
annaðhvort á áhrifa-
svæði Rússa eins
og síðastliðin 400
ár, eða að öðr-
um kosti að
landið verði
lamað af klofn-
ingi, fátækt og
stjórnleysi.
TEKUR ÁHÆTTUNA
Evrópuríkin í Atlantshafs-bandalaginu, NATO, hafa frá1990 minnkað framlög til
landvarna um að meðaltali 20%. Við
lok kalda stríðsins fyrir aldarfjórð-
ungi álitu margir að nú gætu menn
andað léttar, líkurnar á hern-
aðarátökum væru úr sögunni. Rúss-
land væri að verða friðsamt lýðræð-
isríki. En Rússland er annað mesta
kjarnorkuveldi heims, í fastahern-
um eru nær 800 þúsund manns og
um 2,5 milljónir manna í varaliðinu.
Síðustu árin hafa Rússar sýnt að
þeir hika ekki við að beita þessu
hervaldi gegn minni grannþjóðum
þegar þeim sýnist svo.
Úkraínska þingið ákvað í vikunni
að öllu hernaðarsamstarfi við Rússa
yrði slitið. Úkraínumenn segjast nú
hafa sannanir fyrir því að rúss-
neskir hermenn hafi tekið þátt í
hernaði með aðskilnaðarsinnum.
Þeir hafi stundað spellvirki, skipu-
lagt fyrirsátir, lagt jarðsprengjur og
komið fyrir sprengjum sem beinst
hafi gegn óbreyttum borgurum.
Rússar segja á móti að um sé að
ræða hermenn í leyfi sem hafi gerst
sjálfboðaliðar í herjum aðskiln-
aðarsinna.
Pólskir þingmenn efndu nýlega
til eigin heræfinga og stjórnvöld í
Litháen hafa dreift út leiðbein-
ingum til borgaranna um viðbrögð
ef gerð verði innrás. Hinir hlutlausu
Svíar stórauka nú framlög til varn-
armála af ótta við Rússa. Og Finn-
ar, sem ekki eru í NATO frekar en
Svíar og forðast ávallt að styggja
Rússa, hafa sent um 900 þúsund
manns í varaliði hersins bréf þar
sem útskýrt er hverjar skyldur
þeirra séu ef „hættuástand“ skapist.
Í sjónvarpsauglýsingu eru varaliðar
minntir á að herskylda sé „horn-
steinn varna Finnlands“.
Að sjálfsögðu segja ráðamenn í
Helsinki að um sé að ræða lið í
áætlunum sem gerðar hafi verið
fyrir nokkrum árum og alls ekki sé
um að ræða nein „skilaboð til
Rússa“. En fyrrverandi efnahags-
ráðgjafi Vladímírs Pútíns, Andrei
Illaríonov, fullyrðir að rússneski
forsetinn álíti að hlutar af Finnlandi
ættu að réttu lagi að vera undir
stjórn Rússlands.
Átökin í Úkraínu eru viðvörun
sem hefur dugað mörgum ráða-
mönnum NATO til að endurskoða
hug sinn. Samþykkt var á NATO-
fundi í Wales í fyrra að auka á ný
framlög til varnarmála og sum ríkin
eru þegar byrjuð á því, þrátt fyrir
efnahagskreppu sem víða herjar.
2014 höfðu aðeins þrjú NATO-ríki
staðið við fyrirheit um að verja
minnst 2% af landsframleiðslu til
varnarmála, víða var hlutfallið
reyndar mun lægra.
„Litlu, grænu karlarnir“
Enn vantar mikið upp á að 2%
markinu verði náð. Rússar hafa á
hinn bóginn stóraukið hern-
aðarframlög sín síðustu árin og
ljóst að ráðamenn í Kreml
munu draga sínar ályktanir
ef ekki tekst samstaða í
NATO um að styrkja varnir
aðildarlandanna. Þá er ekki
síður mikilvægt að fylgjast
með því hvernig hálfgerðum
neyðarópum NATO-ríkjanna
á vesturjaðri Rússlands verð-
ur svarað. Eistlendingar, Lettar og
Litháar vilja að nokkur herafli frá
öðrum NATO-löndum verði að stað-
aldri látinn vera með bækistöðvar í
löndum þeirra. Öflug Evrópuríki
höfnuðu óskinni, sögðu að þannig
væri verið að ögra Rússum um of.
En Eystrasaltsþjóðirnar þrjár
efla nú varnir sínar eftir bestu
getu. Þessar grannþjóðir Rússa
vilja sýna þeim að „litlu grænu
karlarnir“, óeinkennisklæddir her-
menn úr röðum Rússa, geti ekki
valtað yfir þær eins og úkraínsku
hermennina á Krímskaga í fyrra.
Augljóst er að smáþjóðirnar þrjár
hafa enga burði til að verjast til
langframa árásum næstmesta her-
veldis heims. En markmiðið er að
halda svo lengi út að Atlantshafs-
bandalagið geti sent liðsauka á
vettvang áður en lokið hefur verið
við að hernema löndin.
Flugherir NATO-landanna halda
uppi eftirliti í loftrými Eystrasalts-
landanna. Nokkur hundruð banda-
rískir hermenn hafa einnig í hálft
annað ár tekið þátt í æfingum með
hermönnum Eystrasaltsríkjanna,
stundum hafa bandarískir skrið-
drekar verið í nokkurra tuga km
fjarlægð frá rússnesku landamær-
unum. Bandarískir hermenn hafa
einnig þjálfað hermenn í Póllandi,
Úkraínu og Georgíu.
Allir grannar Rússa eru mjög á
varðbergi vegna stöðugra ógnana
og ögrana Rússa. En Lettar og
Eistlendingar hafa ekki síst áhyggj-
ur af fjölmennum þjóðarbrotum
Rússa í löndum sínum. Landa-
mæraborgin Narva í austurhluta
Eistlands er nánast alveg byggð
rússneskumælandi fólki. Fátt bend-
ir til þess núna að jarðvegur sé þar
fyrir aðskilnaðarsinna. En munu út-
sendarar Vladímírs Pútíns Rúss-
landsforseta ef til vill efna til óeirða
sem hann mun síðan nota sem
átyllu til að gera innrás?
KALDA STRÍÐINU LAUK EN VÆNTINGARNAR UM FRIÐ AÐ
EILÍFU GENGU EKKI EFTIR. ÁRÁSARSTEFNA RÚSSA ER STÖÐ-
UG ÓGN VIÐ GRANNÞJÓÐIR ÞEIRRA, EYSTRASALTSRÍKIN
ERU Í SKOTLÍNU PÚTÍNS. RÍKI ATLANTSHAFSBANDALAGS-
INS AUKA NÚ FRAMLÖG TIL VARNARMÁLA.
Rússar ráða yfir nú rúmlega 15.000 skriðdrekum. Stjórnvöld í Washington hafa sent hergögn til Eystrasaltsríkjanna síð-
ustu mánuði, bandarískur Abrams-skriðdreki sést hér á hafnarbakkanum í Riga, höfuðborg Lettlands, í mars.
AFP
Vopnin brýnd í Evrópu á ný