Fréttablaðið - 04.04.2015, Blaðsíða 24

4. apríl 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 24
alltaf til einhverjir sem vilja ekki
vita af einhverju í kringum sig og
láta sem það sé ekki til og nýlundan
styggir.“
Ekki vísvitandi að hneyksla
En varstu vísvitandi að takast á
við einhverjar mýtur? „Takast á er
fullrausnarlega til orða tekið. Það
klisjusafn sem Íslandssagan er
var farin að valda óþoli. En Jónas
og Ragnheiður urðu mörgum drjúg
átylla til fordæmingar.“
Fleiri plötur þínar og lög hafa
valdið hneykslan, til dæmis Litlir
sætir strákar. Ertu vísvitandi að
hneyksla? „Nei, það er nú þannig
að ég er ekki vísvitandi að hneyksla.
En ef mér finnst eitthvað fallegt og
eiga erindi þá birti ég það. Fallegt
getur átt við bæði element í lagi og
texta nú eða flutningi og í þessu til-
felli átti Kenneth Knudsen píanó-
leikari útsetninguna sem varð stór
partur af karakter lagsins. Ég var
meðvitaður um að lagið Litlir sætir
strákar gat mætt versta misskiln-
ingi og fyrst í stað hugðist ég taka
það upp eingöngu fyrir sjálfan mig
en útkoman var slík að mér fannst
að það jaðraði við glæp gegn mann-
kyni að sitja á því.
En ég man ekki betur en að á
sínum tíma hafi Litlir sætir strákar
og Tvær stjörnur verið í svipuðum
flokki en enginn kannast við það í
dag að Tvær stjörnur hafi verið
litnar hornauga, en það var þannig.
Þetta var álitið ergi og öfugugga-
háttur.“
Nú eru Tvær stjörnur sungnar
í brúðkaupum og jarðarförum og
Orfeus og Efridís líka. Ertu orðinn
jarðarfararskáld? „Ég er auðvitað
jarðarfari og skiljanlega dauðvona
en prótókollinn var stífari hér áður
fyrr.“
En þú ert kominn inn í virðulegar
stofnanir, hefur verið verðlaunaður
og fleira. Upplifirðu það að nú sértu
viðurkenndur? „Ég sagði einhvern
tíma að ég hefði aldrei komist svo
langt inn að það væri ekki auðfarið
út. Og viðurkenningar og svoleiðis
dót eru léttar í vasa og eru enginn
passi, enginn VIP-passi eða þvíum-
líkt.“
Þannig að þú ert ekkert að setjast
í helgan stein? „Ég hef alltaf verið
þar. Setið á helgum steini.“
Viðreisn, ekki uppreisn
Þú segist ekki hafa verið að ögra
vísvitandi, en það hefur óneitan-
lega verið sláttur á þér. Upplifirðu
þig sem uppreisnarmann? „Nei, ég
upplifi mig sem mjög þægan mann
sem er alltaf að reyna að fara mjúk-
um höndum um hlutina í kringum
mig þannig að enginn verði sár. En
þegar ég söng Passíusálmana fyrst
með mínum eigum lögum, árið 1973,
þá voru fluttir leiknir tveir sálmar
í útvarpinu með gítarundirleik og
munnhörpu. Það urðu allar síma-
línur rauðglóandi. Mönnum fannst
þetta slík helgispjöll.
Síðan voru panelumræður um
þetta í lok vikunnar, um efni útvarps-
ins, og einn af þátttakendum var
Jakob Jónsson, klerkur í Hallgríms-
kirkju. Fulltrúar útvarpsins áttu von
á því að fá ægilegar vítur yfir sig frá
kirkjunnar manni og voru viðbúnir
hinu versta. Jakob sagði hins vegar
að þetta sýndi fram á að Passíusálm-
arnir ættu erindi hvenær sem væri
í hvaða búningi sem væri. Tímarnir
breyttust en sálmarnir væru sígildir.
Ýmsir af þjóðkirkjunnar geist-
legu voru þó ekki alveg sáttir við
þessa meðferð og eru ekki enn þann
dag í dag.“
Bókfylli af óútgefnu efni
Ertu alltaf að semja? „Það er svona
mismikið. Ef plata er í smíðum þá
er maður sífellt að klára og fín-
pússa, en eins og stendur dreg ég
lapp irnar. Það kemur svona lag og
lag, sérstaklega ef tilefni krefur.
Á 17. júní síðastliðnum dvaldi ég
á Hrafnseyri og söng prógramm
á þjóðhátíðardaginn og ég komst
ekki hjá því að gera eitthvað með
Hrafns eyrarundrið. Það var eigin-
lega, ja, ekki samkvæmt pöntun, jú,
ég pantaði það hjá sjálfum mér. Mér
fannst ég ekki geta gripið til þess
sem áður var gert af minni hálfu um
Jón. Mér þótti það ekki við hæfi. Það
væri ekki við hæfi.“
Sú saga gengur fjöllum hærra að
þú eigir heilu skápfyllin af óútgefn-
um lögum, er það rétt? „Ég segi nú
ekki skápfylli, en allavega bókfylli
til úrvals. Það er afskaplega margt
í svörtu bókinni sem aldrei komst í
hljóðritun, sumt reyndar voru til-
raunir sem ekki áttu erindi.“
Þú talar í þátíð eins og það muni
aldrei verða? „Textarnir voru til og
finnanlegir en það var erfiðara að
finna lögin. Mikið af þessu er því
undir glötuðum lögum. Lag var
skrifað á sínum tíma en varð við-
skila við textann og týndist.“
Er eitthvað í farvatninu varðandi
útgáfu? „Eins og á stendur er ekk-
ert hægt að fullyrða um útgáfur.
Þar er allt í lausu lofti og sér ekki
fyrir endann á. En það er ýmislegt
að gera í hljóðveri, t.d. að fínpússa
upptökur sem voru gerðar af Passíu-
sálmunum frá því í Grafarvogs-
kirkju í fyrra. Það er ýmislegt sem
betur má fara og þar sem það var
svo rándýrt fyrirtæki að setja upp
svona hljómleika verður maður að
leyfa sér þann munað að taka þær
upptökur sem eru og laga þær, held-
ur en að kalla saman alla útgerðina
aftur. Það er auðveldara að standa
í því, þetta var kostnaðarsamt og
mikið fyrirtæki, allir þessir músík-
antar og kórraddir.
Einhvers staðar í framtíðinni
sé ég eigin verk en enn er allt á
huldu. En mig langar til að gera
prógramm með tónlist og text-
um Þorvaldar Þorsteinssonar.
Skömmu áður en hann kvaddi
dúkkaði upp diskur með demó-
upptökum sem hann hafði gert
í Maastricht í Hollandi á náms-
árum sínum. Og það voru slík-
ar perlur, þessi lög og textar. Og
óþekkt. Eitt lagið var sungið við
jarðarförina og var mjög áhrifa-
ríkt. Við Skúli Sverrisson rædd-
um það okkar á milli að það væri
gaman að taka þetta betur upp við
betri skilyrði og meiri kunnáttu.
En þetta er sá hluti af verkum
Þorvaldar sem er síst aðgengileg-
ur. Það er hægt að komast í fyr-
irlestrana og myndlistin er alltaf
möguleg til sýningar, en engum
datt í hug að hann væri þetta
góður kompónisti.“
Svo er Óttar Guðmundsson búinn
að skrifa um þig bók? „Já, ég lagði
blessun mína yfir hana.“
Ýmislegt fram undan, heldurðu
að þú verðir alltaf að? „Afi Nóa sál-
uga, Metúsalem, varð tæplega þús-
und ára. Maður gerir ekki ráð fyrir
því að fara fyrr en maður fer.“
Með það kveð ég Megas. Enfant
terrible íslenskrar menningar sem
hefur ort ein fegurstu ástarljóð sem
til eru á íslenskri tungu. Manninn
sem hefur reynt á þanþol íslensk-
unnar og sýnt fram á að hún getur
verið síkvik en um leið haldið hefð-
inni á lofti. Manninn sem sagði
þegar hann hlaut verðlaun Jónasar
Hallgrímssonar á degi íslenskrar
tungu árið 2000 að fyrst og fremst
þýddu þau „bönns af monní“ fyrir
hann.
Þannig hefur hann leikið sér að
helgimyndunum og dregið þær
niður á okkar eðlislæga plan á
rabelaiskan máta. Og kannski fyrst
og fremst sýnt okkur fram á að ekk-
ert er heilagt, allra síst við sjálf og
skoðanir okkar.
En ég man ekki betur
en að á sínum tíma hafi
Litlir sætir strákar og Tvær
stjörnur veri í svipuðum
flokki. Það er reyndar liðið.
Menn kannast ekki einu
sinni við það í dag, að Tvær
stjörnur hafi verið litnar
hornauga, en það var
þannig. Þetta var álitið ergi
og öfuguggaháttur.
Tvær stjörnur– álitið öfuguggaháttur
Tíminn flýgur áfram og hann teymir mig á eftir sér
og ekki fæ ég miklu um það ráðið hvert hann fer
en ég vona bara hann hugsi soldið hlýlega til mín
og leiði mig á endanum aftur til þín
Ég gaf þér forðum keðju úr gulli um hálsinn þinn
svo gleymdir þú mér ekki í dagsins amstri nokkurt sinn
í augunum þínum svörtu horfði ég á sjálfan mig um hríð
og ég vonaði að ég fengi bara að vera þar alla tíð
Það er margt sem angrar en ekki er það þó biðin
því ég sé það fyrst á rykinu hve langur tími er liðinn
og ég skrifa þar eitthvað með fingrinum sem skiptir öllu máli
því að nóttin mín er dimm og ein og dagurinn á báli
Já og andlitið þitt málað hve ég man það alltaf skýrt
augnlínur og bleikar varir brosið svo hlýtt
jú ég veit vel að ókeypis er allt það sem er best
en svo þarf ég að greiða dýru verði það sem er verst
Ég sakna þín í birtingu að hafa þig ekki við hlið mér
og ég sakna þín á daginn þegar sólin brosir við mér
og ég sakna þín á kvöldin þegar dimman dettur á
en ég sakna þín mest á nóttinni er svipirnir fara á stjá
Svo lít ég upp og sé við erum saman þarna tvær
stjörnur á blárri festingunni sem færast nær og nær
ég man þig þegar augun mín eru opin hverja stund
en þegar ég nú legg þau aftur fer ég á þinn fund
KEMUR TIL BAKA „En á meðan maður heldur lífi þá á maður ekki svo óafturkvæmt að maður komi ekki til baka með því að hafa reynt á það sem fyrir skakkaföllum varð.“
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
0
3
-1
2
-2
0
1
5

2
3
:3
9
F
B
0
8
8
s
_
P
0
6
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
7
6
A
-3
0
0
C
1
7
6
A
-2
E
D
0
1
7
6
A
-2
D
9
4
1
7
6
A
-2
C
5
8
2
8
0
X
4
0
0
8
B

F
B
0
8
8
s
_
3
_
4
_
2
0
1
5
C
M
Y
K