Morgunblaðið - 12.06.2015, Qupperneq 17

FRÉTTIR 17Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 2015
FÆDDIST ÞÚ UNDIR HEILLASTJÖRNU?
Lesendur okkar eru vitanlega fæddir á öllum tímum ársins og í mismunandi
stjörnumerkjum. Áskrifendur Morgunblaðsins eru hins vegar stjörnurnar sem
blaðamenn okkar taka mið af í daglegu starfi.
Allir áskrifendur Morgunblaðsins eru með í áskriftarleiknum.
Fylgstu með þegar við drögum út vinningshafann þann 17. júlí.
Til stendur að opna nýja grunnsýn-
ingu á Sjóminjasafninu í Reykjavík.
Grunnsýningin sem nú er uppi er orð-
in hátt í 10 ára gömul eins og safnið
sjálft, en stefnt er að því að ný sýning
verði opnuð vorið 2017.
Sigrún Kristjánsdóttir, deildar-
stjóri á Borgarsögusafni Reykjavík-
ur, segir að stefnt verði að því að hafa
sýninguna nútímalega og með fersku
yfirbragði. Þó að einblínt verði á sjáv-
arútveginn sem atvinnugrein, allt frá
því fiskurinn er veiddur og þar til
hann kemur á diskinn, verði efnið
jafnframt skoðað í víðu samhengi.
„Sjónarhornið er víðara og jafnframt
því að segja sögu sjávarútvegsins
sem atvinnugreinar, tækniframfara
og menningar höfum við einnig per-
sónuleg sjónarhorn, sögu fólksins.
Það verða frásagnir fólks sem segir
frá sinni reynslu af tilteknum hlutum
sem verið er að fjalla um í gegnum
alla sýninguna,“ segir Sigrún. Í hinni
nýju sýningu mun sjónum einnig
verða beint að hlutverki kvenna og
barna en mikil áhersla verður lögð á
að fjölbreyttur hópur fólks komi við
sögu.
Hollenskir hönnuðir
Guðbrandur Benediktsson safn-
stjóri segir tímabært að huga að
nýrri grunnsýningu fyrir safnið enda
sé líftími sýninga á minjasöfnum yfir-
leitt nokkur ár. „Þegar safnið var
sameinað öðrum söfnum Reykja-
víkurborgar og varð hluti af Borgar-
sögusafni Reykjavíkur, fyrir rétt
rúmu ári, var sett það markmið að
efla Sjóminjasafnið enn frekar en
byggja á þeim trausta grunni sem þar
hefur verið lagður.“ Segir hann mikið
í lagt til að sýningin muni heppnast
vel. „Hollenskir sérfræðingar hafa
verið fengnir til að vinna með okkur,
sem er mjög spennandi. Þessir hönn-
uðir hafa marga fjöruna sopið, til
dæmis við hið glæsilega sjóminjasafn
Dana í Helsingör, en safnið var eimitt
tilnefnt til evrópskra safnaverðlauna
um daginn,“ segir Guðbrandur. Sýn-
ingin verði samstarfsverkefni margra
aðila, systursöfn hérlendis og erlend-
is muni koma að því, en einnig verði
leitað til fyrirtækja og stofnana með
samstarf eða stuðning í huga. Mark-
miðið sé að sýningin nái til fólks um
þennan undirstöðuþátt í menningu
okkar og sögu. brynjadogg@mbl.is
Ný sýning á Sjóminja-
safnið í Reykjavík
 Stefnt að opnun sýningar vorið 2017  Nýjar áherslur
Fiskvinnsla Gripirnir á nýju sýningunni eru að hluta úr safnkosti Sjóminja-
safnsins en ýmislegt kemur frá öðrum systursöfnum hérlendis og erlendis.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Ólafur R. Dýrmundsson man ekki
eftir viðlíka ærdauða og fréttir ber-
ast af í vor, á áratuga ferli hans sem
ráðunautur hjá Bændasamtökum Ís-
lands. „Þetta er ekki einfalt mál,
menn þurfa að hafa augun opin
gagnvart mörgum þáttum. Það er
eitthvað ekki í lagi alveg frá rækt-
un, fóðrun og yfir í sjúkdómavarnir.
Þetta þarf að rannsaka vel.“
Eins og aðrir nefnir Ólafur hey-
gæðin sem hugsanlega skýringu.
Heyfóður á suðvestur- og vestur-
landi hafi verið mjög lélegt eftir
sumarið í fyrra og raunar hafi
sumarið þar á undan verið erfitt til
heyskapar. Telur hann hugsanlegt
að skemmdu heyi hafi verið rúllað
en allavega að það vanti í það orku
og prótein og jafnvel vítamín.
Margir bændur hafi verið að
spara við sig tilbúinn áburð á síð-
ustu árum. Það leiði til þess að hey
verði næringarminni.
Ef heyin eru það léleg að þau
dugi ekki nema til viðhalds skepn-
anna þarf að gefa fóðurbæti með.
Það var lengi gert með fiskimjöli.
Það er hins vegar dýrt og hefur í
seinni tíð verið skipt út fyrir innflutt
sojamjöl, sem er mun lakari fóð-
urbætir. Í sambandi við fóður-
bætinn og breytingar sem orðið
hafia nefnir Ólafur einnig að sumir
fóðursalar noti erfðabreyttan maís
sem lítið sé vitað um.
„Margir bændur hafa verið að
stækka búin heldur hressilega. Ég
er hræddur um að þeir hafi ekki all-
ir verið nógu duglegir við að grisja
út gamlar ær. Þær eru vandfóðr-
aðar og ef hey eru léleg eru of
margar gamlar ær ávísun á vand-
ræði,“ segir Ólafur. Hann nefnir
fleiri breytingar í sauðfjárrækt sem
hugsanlega hafi áhrif. Farið sé að
vetrarrýja meginhluta fjárins. Það
þýði aukið álag á skepnuna og meiri
fóðurþörf og lélegt fóður geti haft
meiri áhrif en ella.
Dýralæknir hefur nefnt hvort
áralöng rækun fitu úr fjárstofninum
kunni að hafa slæm áhrif á skepn-
urnar við aðstæður eins og voru í
vor. Ólafur segir það ekki hafa ver-
ið rannsakað. Hann nefnir hins veg-
ar að frjósemi hafi mjög aukist í ís-
lenska fénu og einnig hafi færst í
vöxt að gemlingar séu látnir eiga
lömb. Það geti skapað viss vanda-
mál.
Ólafur segir ekki útilokað að
smitsjúkdómar valdi ærdauðanum.
Hér er bólusett fyrir þremur sam-
stofna sjúkdómum, helmingi færri
en í nágrannalöndunum. Segir Ólaf-
ur hugsanlegt að bóluefni hafi ekki
virkað eða hingað hafi borist nýir
smitsjúkdómar.
Loks nefnir hann breytingar á bú-
fjáreftirliti. Forðagæslumenn sveit-
arfélaganna heimsóttu hvern bæ en
búfjáreftirlitsmenn Matvælastofn-
unar sem tóku við hlutverki þeirra
skoða búin ekki reglulega. Segir
Ólafur að margir forðagæslumenn
hafi getað gripið fljótt inn í atburða-
rásina þegar fé var ekki nógu vel
fóðrað eða heybirgðir of litlar.
Morgunblaðið/Ómar
Réttir Sífellt bætast við fleiri dæmisögur um ærdauðann.
Þarf að hafa augun
opin fyrir mörgu
 Ærdauðinn verri en ráðunautur veit um
Við kortlagningu ærdauðans berast sífellt nýjar dæmi-
sögur. Svavar Halldórsson, framkvæmdastjóri Lands-
samtaka sauðfjárbænda, nefnir að einn bóndi hafi
misst upp undir helming bústofnsins. Bændur eru við-
kvæmir fyrir því að segja opinberlega frá og er trúnaði
heitið þegar upplýsingum er safnað.
Dæmin koma víðar að en áður. Nú hafa bæst við sög-
ur af Vestfjörðum. Má heita að alvarlegur ærdauði hafi
orðið um allt land. Það er helst að Suðurland hafi
sloppið. Enn hafa ekki fundist skýringar á vandamálinu
en unnið er að kortlagningu og rannsóknum, meðal annars söfnun blóð-
sýna og krufningu kindahræja hjá Tilraunastöð Háskóla Íslands á Keld-
um. Matvælastofnun hefur sent spurningalista til sauðfjárbænda.
Helmingur fjárstofnsins drapst
VANDINN KORTLAGÐUR OG ORSAKA LEITAÐ
Ærdauði Unnið er
að rannsóknum.