Bókasafnið - 01.05.2012, Blaðsíða 18

18
Þessi grein er byggð á vinnu Ímyndarhóps Upplýsingar og
SBU. Hún fjallar um mikilvægi þess að taka upp yfirheitið
upplýsingafræðingur í stað bókasafns- og upplýsingafræð-
ingur. Víða um heim hafa háskólar tekið upp heitið
upplýsinga fræði fyrir námsgreinina. Í greininni er lögð
áhersla á mikilvægi þess að laga ímynd bókasafns- og upp-
lýsinga fræðistéttarinnar og lögð er til stutt en hnitmiðuð
lýsing sem hún gæti sameinast um. Hún hljóðar svo:
Upplýsingafræðingur skipuleggur upplýsingar og greiðir
almenningi, atvinnulífi, skólum og vísindasamfélagi aðgang
að afþreyingu og áreiðanlegri þekkingu (hvort sem er á
stafrænu eða áþreifanlegu formi).
Inngangur
Það var þetta langa heiti, bókasafns- og upplýsingafræðingur,
sem stjórnir SBU (Stéttarfélags bókasafns- og upplýsinga-
fræðinga) og Upplýsingar voru alltaf að hnjóta um. Félag
sem stendur í kjarabaráttu fyrir félagsmenn á ekki auðvelt
uppdráttar þegar viðsemjendur eru sífellt að hnjóta um
starfsheitið og vita ekki hvað félagar þess starfa við. Nema
kannski að raða upp bókum! Bókasafns- og upplýsinga-
fræðingar (hér eftir nefndir upplýsingafræðingar) vinna
fjölbreytt störf á mörgum sviðum þjóðfélagsins. Stéttina
sárvantar hnitmiðað starfsheiti, sem skilgreinir starfið
almennt þrátt fyrir ólík sérsvið félagsmanna, starfsheiti, sem
sameinar og styrkir heildina. Auk þess þarf stöðugt að vinna
með ímynd bókasafns- og upplýsingafræðinga eins og ímynd
annarra stétta þeim til framdráttar og vegsauka.
Noa Aharony (2006, s. 236) vitnar til skilgreininga í
Veforðabókinni fyrir bókasafns- og upplýsingafræði (The
Online Dictionary for Library and Information Science
(ODLIS)) frá 2004 og í greinum eftir R. Taylor frá 1966 og H.
Borko frá 1968.
Veforðabókin skilgreinir upplýsingafræði sem kerfis-
bundna rannsókn og greiningu heimilda, þróun, söfnun,
skipulag, dreifingu, mat, notkun og stjórnun upplýsinga í
öllum myndum þeirra, þar með taldar boðleiðir (formlegar og
óformlegar) og tæknin sem notuð er við miðlun þeirra.
Taylor lagði til aðra og miklu víðtækari skilgreiningu:
[Upplýsingafræði er] vísindin sem kanna eiginleika og
hegðun upplýsinga, öflin sem stýra flæði upplýsinga og
aðferð irnar við vinnslu upplýsinga til að hámarka aðgengi
og notagildi. Ferlin fela í sér skipulagningu, miðlun, söfnun,
skipulag, vörslu, endurheimt, túlkun og notkun upplýsinga.
Fræðasviðið spannar eða tengist stærðfræði, rökfræði,
mál vísindum, sálfræði, tölvutækni, rannsóknum, grafík,
fjarskiptum, bókasafnsfræði, stjórnun, og nokkrum öðrum
sviðum.
Aharony bendir á að í þessari skilgreiningu megi greina
nokkra eiginleika upplýsingafræða:
1. Áhersla upplýsingafræðinnar er fyrirbærið upplýsingar.
Sviðið spannar alla þætti upplýsinga, óháð formi þeirra.
2. Upplýsingafræðingurinn sinnir upplýsingum allan
„líftíma“ þeirra.
3. Sviðið er þverfaglegt.
4. Þessi skilgreining miðast hvorki við stofnun né stað,
heldur er öll áherslan á tilgang bókasafnsins: aðgengi
og notagildi/nýtingu upplýsinga.
Þótt með þessari skilgreiningu sé reynt að greina á milli
upplýsingafræðinnar og bókasafnsfræðinnar, fylgir
hún skilgreiningu ALA (American Library Association) á
bókasafnsfræði.
Aharony vitnar síðan í Borko sem segir:

Upplýsingafræði er það fag, sem rannsakar eiginleika og
hegðun upplýsinga, öflin sem stjórna flæði upplýsinga,
og aðferðir við úrvinnslu upplýsinga til hámarks aðgengis
og notagildis þeirra. Hún fjallar um þann þátt þekkingar
sem snertir uppruna, söfnun, skipulag, vörslu, endurheimt,
túlkun, miðlun, umbreytingu og nýtingu upplýsinga.
Ímynd bókasafns- og upplýsingafræðinga
Ímyndarhópur Upplýsingar og SBU