Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Side 13

12 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
oft er vængjað. Þegar komið er fram á seinni hluta 17. aldar verða einnig
algengar lágmyndir í hornum af bústnum englahöfðum með vængjum.
Þá er og algengt að bústnir englar (kerúbar) séu skjaldberar skjalda sem
á eru meitlaðir upphafsstafir hins látna. Eitt einkenna þessara stóru leg-
steina sem hér er fjallað um er hástemmd lýsingarorð og skrúðmælgi graf-
skriftarinnar. Sem dæmi um slíkt er grafskriftin á legsteini Ragnheiðar
Eggertsdóttur sem nefndur var hér að framan. Textinn er hér færður til
nútíma stafsetningar og línuskiptingum ekki fylgt:11 Hér hvílir sú guð-
hrædda, göfuga og dyggðaríka höfðingskvinna Ragnheiður Eggertsdóttir, hver
sætlega í Guði burt sofnaði 6. ágúst anno 1642 á síns aldurs ári 94 er hún hafði í
heiðarlegum hjúskap ærlega lifað frá sínu 15. ári með sínum elskulegum ektamanni
þeim vísa og nafnfræga höfðingja Magnúsi Jónssyni nær 30 ár; átti 12 börn,
sat síðan í heilögu ekkjusæti yfir 50 ár. Hennar síðustu orð: Heilög guðdómsins
þrenning, bú þú nú í mínu brjósti því ég befala mig þér á vald.
Apoc. 2. Vers 10. Vertu trúaður allt til dauða og mun ég gefa þér lífsins
kórónu. Anno 1644. Biblíutilvitnunin er úr Opinberunarbók Jóhannesar
(Apocalypsis), öðrum kaf la, tíunda versi.
Guðmundur frá Bjarnastaðahlíð
Ekki voru þessar stóru grafarhellur allar meitlaðar ef erlendum stein smiðum
þó oft sé efnið sótt utan. Eitt er það nafn meðal íslenskra listamanna á
17. öld sem hvað hæst rís en það er nafn Guðmundar Guðmundssonar
sem kenndur er við Bjarnastaðahlíð í Vesturdal í Skagafirði. Guðmundur
hefur verið kallaður hagasti listasmiður sinnar tíðar á Íslandi. Hann var
enda lærður útskurðarmaður og ber handbragð hans og kunnátta af þeirri
alþýðuskurðlist sem stunduð var af annars högum útskurðarmönnum
íslenskum á 17. öld.12 Heimildir um ævi Guðmundar eru nokkuð
slitróttar. Hann var sonur hjónanna í Bæ í Borgarfirði, Guðmundar
lögréttumanns þar Guðmundssonar og Helgu Jóns dóttur prests í Stafholti
Egilssonar. Faðir Guðmundar lögréttumanns var Guðmundur Hallsson
lögréttumaður í Norðtungu. Fæðingarár Guðmundar smiðs er ekki vitað
en föður sinn missti hann árið 1618 þegar hann og sex aðrir drukknuðu
úti fyrir Seltjarnarnesi. Mikið fyrr getur Guðmundur ekki hafa verið
fæddur því með vissu er hann á lífi 1681 og bendir ýmislegt til að hann
hafi unnið nokkuð lengi eftir það. Þrátt fyrir sviplegt fráfall Guð mundar
lögréttumanns komst fjölskyldan þó vel áfram enda allvel stæð. Þrír bræður
Guðmundar lærðu til prests og tveir aðrir urðu mætir lögréttumenn.
Ekkert hefur því verið í vegi þess að Guðmundur sigldi utan til að mennta
sig í snikkaraiðn. Ekki er vitað hvenær Guðmundur sigldi utan en með