Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Síða 26

ÁGRIP AF SÖGU MINNINGARMARKA OG STEINSMÍÐI Á ÍSLANDI 25
einn er norður á Möðruvöllum í Hörgárdal.39 Hafa þeir líklega verið
dregnir að vetrar lagi á sleðum norður Arnarvatnsheiði þó að hestur gæti
mögulega borið þá smæstu.
Steinarnir eru f lestir úr rauðleitum sand- eða leirsteini en aðrir úr
grárri þéttkorna steintegund. Rauði steinninn er úr Bæjargili á Húsa-
felli og mun finnast þar á tveimur stöðum. Grái steinninn mun ekki
eins algengur þótt víða megi hann finna enda mun hann ekki eins auð-
unninn og rauði steinninn. Finnst hann í Selgili sem er nokkru framan
við Húsafell.40
Eitt algengt sérkenni á Húsafellssteinunum er röð samtengdra hálf-
mána sem eru á öllum jöðrum steinsins og í öðrum tilfellum raðast
litlir ferningar kringum umgjörðina og verður bil á milli þeirra. Verð-
ur því áletrunarf löturinn ögn upphækkaður. Þetta mun vera svo-
nefndur „tannstafur“ og mun alþekktur í skreytilist 19. aldar.41 Stærð
Húsafellssteinanna er nokkuð mismunandi en aldrei eru þeir svo stórir að
nái grafarstærð eins og fyrr tíðkaðist. Þór Magnússon bendir á að stærsti
steinninn í Reykholtskirkjugarði sé um 49 x 124 cm. Margir steinanna
eru ferhyrndir en ekki er óalgengt að efst sé hálfmáni og stundum neðst
líka en bogarnir ná ekki út í hliðar steinsins og verða því þar stuttar
axlir. Innan þessara boga er þá meitlað blómaskraut eða jurtateinar.
Letrið er oftast með tvennu móti, annars vegar hástafir eða upp hafs-
stafir latínuleturs (antiqua, majuscule) og hins vegar settletur eða skrif-
letur. Aldrei er gotneskt letur (fraktur) á þessum steinum, eins og algengt
var á legsteinum fyrr, enda hér komið fram á 19. öld. Leg steinar þeirra
Húsafellsfeðga eru listilega gerðir og hafa þeir náð afar góðum tökum á
iðninni. Eru steinar þeirra og handbragð afar merkur hluti af iðnsögunni
og um leið listasögu Íslands.
Óþekktur steinsmiður
Að því er virðist á svipuðum slóðum og höfundar Garðasteinanna hefur
snemma á 19. öld búið steinsmiður sem ekki var afkastamikill en sem
þó hefur náð að skapa sér ákveðið form á legsteinum sínum. Steinar
þessir eru þó aðeins tveir en vera má að f leiri séu í kirkjugörðum neðan
moldar. Þeir hafa sama stíl og eru eins að skreyti og tækni. Annar
steinn inn er á Bessastöðum en hinn á Útskálum og skal honum lýst.
Þetta er f latur legsteinn, líklega úr blágrýti og er innlendur að smíð
og efni. Steinsmiðurinn hefur merkt sér verkið en neðst á stein inum
stendur: EGS HIO eða EGS hjó steininn. Alls eru meitlaðar tíu letur línur
á hann en milli línanna er meitlað strik. Efst á steininum er bekkur með