Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Síða 44

Frá 1936 og allt til ársins 1967 gafst almennum borgurum á Íslandi
kostur á að láta útvarpa jarðarför ástvina sinna. Boðið var upp á þessa
þjónustu gegn ákveðnu gjaldi en aðeins var sent frá kirkjum á höfuð -
borgarsvæðinu, nær eingöngu í Reykjavík. Eftir 1967 hefur útför um
einungis verið útvarpað á vegum ríkisins. Þar að auki hefur Ríkis út-
varpið á síðustu áratugum heiðrað örfáa einstaklinga með því að senda
út jarðarför þeirra á sínum vegum. Síðustu ríkisútförum hefur einnig
verið sjónvarpað. Útvarpsjarðarfarir hafa ekki áður verið rann sakaðar
og gefa því tilefni til að setja fram eftirfarandi spurningar: Hverjar voru
forsendur þess að farið var að útvarpa jarðarförum og hverjir nýttu sér
þessa þjónustu? Hverjir hlustuðu og í hvaða mæli? Var hlustað á útfarir
ókunnugs fólks? Er hægt að greina einhvern kynja- eða stéttamun hjá
þeim sem fengu jarðarförum sínum útvarpað? Hvers vegna var hætt að
senda út útfarir „venjulegs“ fólks og var það hugsan lega til marks um
aukna stéttaskiptingu? Hér verða útvarps jarðarfarir skoð aðar í samhengi
við ýmis hliðstæð fyrirbæri, einkum útvarps messur, dánartilkynningar,
minningargreinar og félags leg áhrif útvarps á sam félag og heimilislíf.
Tekið skal fram að með útvarps jarðar för er einkum átt við þá athöfn
sem fram fór í kirkjunni, þar með taldar minningarathafnir.
Opinberu helgihaldi útvarpað
Hér er sett fram sú skoðun að ein helsta forsenda þess að farið var að
út varpa jarðarförum hafi verið að útsending á guðsþjónustum var þegar
fyrir hendi, en auðvitað kom f leira til eins og reynt verður að sýna fram á.
ÁGÚST ÓLAFUR GEORGSSON
„ALLTAF VAR ÞAR EITTHVAÐ
SEM HÖFÐAÐI TIL FÓLKSINS“
Jarðarfarir og messur á öldum ljósvakans