Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Page 53

52 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Fastir fráteknir dagar fyrir sérstakar helgiathafnir eru sumar dagur-
inn fyrsti (sem skátar sjá um), lýðveldisdagurinn (á vegum þjóðhátíðar-
nefndar), Biblíudagurinn (annar sunnudagur í níuviknaföstu) í umsjá
Hins íslenska Biblíufélags, kristniboðsdagurinn (annar sunnudagur í
nóvem ber), æskulýðsdagurinn (fyrsti sunnudagur í mars), annar sunnu-
dagur í janúar (samkirkjulegur, bænavika), fyrsti sunnudagur í aðventu
(til eink aður Hjálparstarfi þjóðkirkjunnar), uppstigningardagur (helg aður
eldri borgurum), sjómannadagurinn (á vegum sjómanna dagsráðs), og
dagar í kringum jól og páska. Ennfremur hefur Samstarfs nefnd krist inna
trú félaga sjö messur á ári til umráða. Þessi trúfélög eru m.a. Aðvent istar,
Fíladelfía, Vegurinn, Hjálpræðisherinn, Íslenska kristskirkjan, Kaþólska
kirkjan og Óháði söfnuðurinn. Að auki er Fríkirkjunni í Reykjavík
úthlutað 1,5 messudegi á ári og Fríkirkjunni í Hafnarfirði einum.62
Árið 2007 var rofin 60 ára hefð að útvarpa guðsþjónustu 1. desember
frá kapellu Háskóla Íslands, sem að mestu leyti hafði verið í höndum
guð fræðistúdenta, m.a. prédikun. Messa á fullveldisdaginn var í fyrsta
skipti send út frá kapellunni 1948 og allar götur síðan þar til 2008, óháð
viku dögum.63 Það á svo eftir að koma í ljós hvort aftur verði útvarpað
frá henni þegar 1. desember ber næst upp á sunnudag. Ennfremur var
hætt að útvarpa tveimur guðsþjónustum á páskadag, eins og lengi var
siður, en það var síðast gert 2008.64
„Upp, upp, mín sál, og allt mitt geð“
Árið 1935 kom fram tillaga frá séra Gunnari Árnasyni um að „enda
dag skrá um föstuna með Passíusálmi“.65 Lestur Passíusálma hófst þó
ekki fyrr en 1944 og stóð hann alla föstuna. Sigurbjörn Einarsson,
síðar biskup, var fyrsti lesari sálmanna í útvarp.66 Mjög vel var látið
af þessum lestri og m.a. haft eftir gamalli konu „að sér finndist hún
aldrei hafa heyrt Passíusálmana áður“.67 Hinn almenni kirkjufundur
(kirkju þing) skoraði á útvarpsráð í október 1943 að láta hefja lestur
úr Passíusálmunum, og hefur það hugsanlega haft einhver áhrif á að
byrjað var á lestrinum á ofangreindum tímapunkti. Frumkvæði að
upplestrinum mun þó Magnús Jónsson prófessor og formaður útvarps-
ráðs hafa átt.68 Hefur lesturinn haldist æ síðan og fyrir löngu skipað sér
ákveðinn sess í þjóðlífinu. Mörgum þótti mikil helgi fylgja lestrinum
og var víða lesið með í hljóði á bókinni. Náði þetta skjótt miklum
vinsældum: „Sterk eru áhrif passíusálmanna. Mjer finnst bara allt verða
heilagt inni hjá mjer, á meðan sjera Sigurbjörn er að lesa þá.“69 Þá var