Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Blaðsíða 114

BRÚÐARHÚS Í LAUFÁSI 113
öld bærilega þekktar. Athuganir á eldri íslenskum strikum eru enn
skammt á veg komnar og samanburðarefni því lítið. Helst er hægt
að styðjast við greinargerð um fjölbreytilegar strikgerðir sem er að
finna á viðum gamla bæjarins á Hólum í Eyjafirði.42 Því miður geta
strik þó ekki talist nákvæmt tæki til aldursgreiningar á viðum hér
á landi. Kemur þar tvennt til. Annars vegar má telja líklegt að sömu
strikhef larnir hafi í sumum tilvikum verið notaðir áratugum saman og
ekkert er því til fyrirstöðu að þeir væru yfir eina öld í notkun. T.d.
eru strik á viðum skálans á Keldum í rómönskum stíl en sökum þess að
hluti skálans virðist hafa orðið eldi að bráð á 15. eða 16. öld43 má ætla
að a.m.k. langviðir hafi verið endurnýjaðir. Raunar er ekki hægt að
útiloka endurnotkun slíkra viða úr öðru húsi á staðnum en búast mætti
við annars konar strikgerð ef viðirnir væru nýsmíði frá því um eða eftir
siðbreytingu. Aðra strikgerð sem getur einnig talist í rómönskum stíl er
að finna á vindskeið með ártalinu 1760 úr Blöndudalshólakirkju.44 Þessi
„stílseinkunn“ (retardation) er fræðimönnum ákveðinn vandi í íslenskri
stílsögu almennt, þ.e. að stíltegund ein og sér nægir ekki til að aldurs-
greina gripi. Sífelld endurnýting viða í nokkrar kynslóðir bygg inga
eykur enn á þennan vanda við notkun stílgerðar til aldursgreiningar.
Stílgreining á strikum getur hins vegar verið nothæf sem terminus post
quem, þ.e. að næsta víst er að strik með sterk barokk-einkenni getur
ekki hafa verið notað fyrr en sú stílgerð leit dagsins ljós um og eftir
aldamótin 1600. Strikið á brúðarhússfjölunum virðist hins vegar falla í
f lokk eldri gerða og því tæplega nothæft til aldursgreiningar.
Tekin voru sýni úr brúðarhússfjölunum til aldursgreiningar á
árhringjum en sú rannsókn bar ekki árangur þar sem allt timbrið sem
skoðað var er rekaviður og féll ekki að þekktum árhringjaskrám. Er
það miður að ekki skyldi fást nákvæm tímasetning á strikgerðina sem
á viðunum er. Hins vegar er það athyglisvert út af fyrir sig að allt þetta
timbur skuli vera rekaviður. Það segir sína sögu um hve víðtæk nýting á
reka var, líka í vönduðustu hús. Þar kemur einnig til að í torfhúsum er
notkun á rekaviði umfram nýhöggvinn við æskileg þar sem sjávarseltan
eykur þol viðarins gegn fúa.
Strikaðar fjalir í rjáfri og uppruni þeirra
Stærstur hluti fjala í rjáfri brúðarhúss ber þess merki að hafa eitt
sinn heyrt saman í öðru samhengi. Er annars vegar um að ræða
þykkar grópfjalir en hins vegar þynnri, sléttar f leygfjalir. Strikin eru
einungis á jöðrum grópfjalanna. Sú tilhögun er hliðstæð þeirri sem