Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Side 147

146 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Í næsta kaf la Landnámu segir svo að feðgar tveir sem komu út „síð
land námstíðar“ hafi numið land og búið í Haukadal í Biskupstungum
og því til viðbótar numið „hinn efra hlut Hrunamannahrepps sjón-
hend ing úr Múla í Ingjaldsgnúp fyrir ofan Gylðarhaga“16, þ.e. efri hluta
landnáms Naddoddssona. Haraldur Matthíasson hefur bent á að þessi
lýsing sé í samræmi við staðhætti þar sem miðað er við Gylðarhaga (nú
Gyldurhaga), og þar liggur landnámslínan nærri landamerkjum jarðanna
Jötu og Lauga.17 Framhald línunnar austur að Stóru-Laxá liggur um það
bil á landamerkjum jarðanna Hörgsholts og Kaldbaks. Það verður þó að
liggja milli hluta hvort landnám Haukadalsmanna hafi talist ná yfir allan
efri hluta hreppsins á milli Hvítár og Stóru-Laxár eða Ingjaldshnjúkur
hefði verið talinn hornmark að suðaustan, en þá vantaði austurmörkin að
öðru leyti í lýsinguna.18
Helgi Þorláksson taldi ástæðu til að taka mark á Landnámu um land-
nám í uppsveitum Árnessýslu „vegna þess að Ari fróði mun hafa komið
nálægt samantekt hennar og hann var að fóstri í Haukadal“.19 Sagnir um
landnámsmennina og bústaði þeirra hafa þá lifað í munnlegri geymd fram
á ritöld en taka verður með varúð því sem segir um stærð og takmörk
einstakra landnáma. Ósennilegt er líka að sannar sagnir af landakaupum
manna um eða upp úr 900 hafi geymst þar til landnámsfrásagnir voru
skráðar, líklega snemma á 12. öld. Frásögnin af landakaupum Þorbjarnar
jarlakappa af Mávi verður því ekki tekin bókstaf lega. Eins og Þór
Magnús son benti á gæti hún þó bent til þess að Másstaðir hafi verið neðar
í hreppnum og nær Hólum en Berghylur.20
Líklegt er að tímasetning landnámsins, „snemma landsbyggðar“ og
„síð landnámstíðar“, hafi ekki síst byggst á ættrakningu frá landnáms-
mönnunum, þ.e. fjölda ættliða frá þeim til þekktra manna. T.d. er Hjalti
Skeggjason talinn fjórði ættliður frá Mávi Naddoddssyni en Gissur hvíti
samtímamaður og tengdafaðir Hjalta annar ættliður frá Ketilbirni gamla
sem nam land í Biskupstungum á undan Haukadalsfeðgum.21 Eðlilegt
var því að telja Má og þá bræður talsvert eldri en landnámsmennina í
Haukadal. Einnig má benda á að Kári Sölmundarson er í Landnámu
talinn sonarsonur Þorbjarnar jarlakappa.22 Hann er kallaður Sviðu-Kári
í Landnámu, væntanlega í tengslum við undankomu hans úr Njáls-
brennu sem segir frá í Njálu. Hann hefði þá verið samtímamaður Hjalta
Skeggjasonar en tveimur ættliðum skemmra kominn frá Þorbirni en
Hjalti frá Mávi. Þó ekki væri annað en líklegur aldursmunur land náms-
mannanna tveggja er full ástæða til að taka með fyrirvara frásögninni um
stórfelld kaup Þorbjarnar á óbyggðu landi.