Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Blaðsíða 155

154 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
gert ráð fyrir að þau hafi líkt og skipan bæja haldist að mestu óbreytt í
aldanna rás.
Hvernig skyldi nú bæjaskipan og landkostir, ásamt því sem áður er
fram komið um túlkun frásagna Landnámabókar, falla að hug mynd-
um Orra Vésteinssonar, Helga Skúla Kjartanssonar. o. f l. um fram vindu
landnámsins? Eins og áður er fram komið er sennilegt að fyrstu búsetu-
svæðin hafi verið jarðirnar Gröf og Reykjadalur ásamt nær liggjandi
jörðum, þar með Másstöðum (hjá Hvítárholti?) og Berghyl sem í Land-
námu eru sagðir bústaðir fyrstu landnámsmannanna.
Gamli kirkjustaðurinn Gröf með Seljunum og Ísabakka (Más stöðum?)
hefur öll einkenni frumlandnáms, svo sem votlendi og ár bakka sem hefur
verið skóglaust land og hentað bæði til heyskapar og beitar. Mikil og góð
engjalönd voru í landi Seljanna62 og þar átti Gröf lengi engjaítak við
svonefnda Grafartjörn.63 Í Hvítárholti (áður Ísabakka) voru engjalönd
„frábær, bæði starengi og sléttar valllendis f latir á Hvítárbökkum“ segir í
Sunnlenskum byggðum I.64 Engin önnur jörð í hreppnum fær þar slíka
umsögn um engjar. Lax- og silungsveiði hefur líka verið nærtæk í Litlu-
Laxá og Hvítá.
Auk Seljanna og Ísabakka, sem í hinum fornu máldögum Hruna kirkju
töldust til Grafarþinga, mynda Hellisholt, Hrafnkels staðir, Grafar bakki
og gamla hjáleigan Högnastaðir áberandi þéttbýli í næsta nágrenni við
Gröf (sjá kort). Þau býli munu einnig hafa tilheyrt hinum upp haf legu
Grafarþingum sem í raun voru úr sögunni á 14. öld.65 Þessar jarðir og
e.t.v. Bryðjuholt hafa líklega byggst úr landnámsjörð þar sem Gröf verður
miðstöð og kirkjustaður með prestsetri.
Mynd 3. Horft af Miðfelli norðvestur að Hvítárholti við Hvítá (á miðri mynd) og Syðra-Seli
lengst til hægri. Greina má bugður Litlu-Laxár neðst á myndinni.