Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Page 196

FORVARSLA SKÁLARÚSTAR VIÐ AÐALSTRÆTI 195
úr sílíkötum. Þannig er mikið samræmi milli torf leifanna og sílíkatanna
í forvörslu vökvanum. Það mætti komast svo að orði að veggirnir verði
steingerðir þegar vökvinn þéttist og myndar glerkennt sílíkat sem heldur
torfinu saman.
Tilraunirnar sýndu að þörf var á því að meðhöndla torfið þrívegis til
að fá nægilega stöðugt, hart og sterkt efni sem hefði eðlilegan torf lit.
Ekki var erfitt að láta efnið harðna, en ekki auðvelt að mæla hersluna.
Þar eð ekki var til aðferð til að mæla það hvernig herslan jókst var notast
við samanburð á hörku efnisins við hörku algengra efna.
Til að rannsaka örformgerð torfsins sem búið var að meðhöndla
með forvörsluefninu voru gerðar þunnsneiðar. Skorið var lóðrétt í torf
sem búið var að meðhöndla einu sinni, tvisvar og þrisvar. Eftir fyrstu
meðhöndlun má sjá lítilsháttar merki um kísilhlaup innan um niður-
brotnar agnir úr lífrænu efni. Þunnsneið úr torfi eftir aðra meðferð
sýnir skýrari mynd af því hvernig kísil hlaupið sest til, korn úr lífrænu
efni eru nú þakin glæru glerkenndu kísilhlaupi sem sest hefur utan á
þau. Sjá mátti smá vegis sprungu myndun í kísil hlaupinu sem sest hafði á
yfirborðið. Eftir þriðju meðferðina sýnir þunn sneiðin mjög skýra mynd:
Öll lítil holrúm eru full af kísilhlaupi, sem loðir við lífrænar agnir og
styrkir þær. Aftur sáust sprungur í kísilhlaupinu, þannig að torfið sem
búið var að meðhöndla er enn holótt. Þannig tókst að finna nothæft
styrkingarefni sem nota mætti á torfið í rústinni við Aðalstræti, þó að
eftir væri að þróa frekar verklagið við forvörsluna.
Forvarsla undirbúin og skipulögð
Á grunni tilrauna þessara sem gerðar höfðu verið á rannsóknarstofu
var ályktað að torfið næði mestum styrk eftir að það hefði verið
meðhöndlað þrisvar. Ekki var hægt að vigta torfrústina, og því þurfti að
reikna út hve mikið þyrfti af vökva miðað við rúmmál. Fyrir um það
bil 12 rúmmetra þurfti um 12.000 lítra af forvörsluvökvanum. Til að
reikna út heildarmagn vökvans sem til þurfti var rústinni og umhverfi
Ómeðhöndlað torf Š marens
Torf meðhöndlað einu sinni Š kex
Torf meðhöndlað tvisvar Š molasykur
Torf meðhöndlað þrisvar Š frauðsteypa
7. mynd. Til að lýsa og bera saman hörku torfsins fyrir og eftir meðhöndlun voru notuð þessi
heiti.