Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2009, Qupperneq 21

FRÉTTIR 30. desember 2009 MIÐVIKUDAGUR 21
indum náðst á milli leiðtoga flokk-
anna í kringum 20. janúar á heimili
Lúðvíks Bergvinssonar, þáverandi
þingmanns Samfylkingarinnar, við
Gnitanes í Reykjavík.
Samfylkingin var líka í einkenni-
legustu stöðunni af flokkunum
þremur. Sjálfstæðisflokkurinn var í
vonlausri stöðu og gat í raun og veru
bara tapað á meðan VG hafði engu
að tapa og allt að vinna. Samfylking-
in bar vissulega töluverða ábyrgð á
hruninu en gat bjargað sér með því
að binda trúss sitt við VG og þannig
notfært sér flekkleysi þess flokks
sem erfitt var að draga til ábyrgðar
vegna hrunsins. Á meðan Samfylk-
ingin var í stjórn með Sjálfstæðis-
flokknum var þeim hins vegar áfram
spyrt saman og leið Samfylkingin
fyrir það.
Samfylkingin var í sérstakri stöðu
því að á sama tíma og flokkurinn var
gagnrýndur harðlega fyrir stjórn-
arhættina með Sjálfstæðisflokkn-
um var flokkurinn að reyna að ná
samkomulagi við VG um að mynda
stjórn sem orðið gæti tákngerving-
ur fyrir Nýja Ísland, svo gripið sé til
klisjunnar. Þetta samkomulag náð-
ist og tók hin nýja minnihlutastjórn
Samfylkingarinnar og VG við þann
1. febrúar. Jóhanna Sigurðardóttir
fór fyrir stjórninni og varð þar með
fyrsta konan til að gegna embætti
forsætisráðherra á Íslandi.
Myndun nýju stjórnarinnar var
þó skammgóður vermir fyrir flokk-
ana tvo þar sem blása átti til kosn-
inga við fyrsta tækifæri. Þetta var svo
gert í apríl þar sem VG og Samfylk-
ingin náðu meirihluta og mynduðu
vinstristjórn sem hafði meirihluta
á þingi. Þetta hafði ekki gerst áður í
sögu lýðveldisins.
Vandamálin á stjórnarskútunni
voru líka mörg vegna afleiðinga
bankahrunsins og er það ekki
fjarri sanni að segja að það sé
nánast pólitískt sjálfsmorð að
vera í ríkisstjórn í landi þar
sem álíka efnahagshrun
og hið íslenska hefur átt sér stað.
Stjórnin gat því langt í frá bú-
ist við að sitja á friðarstóli
heldur þurfti hún strax
að reyna að hefja víð-
tækar aðgerðir við erf-
iðar aðstæður enda af
svo mörgu að taka.
Átökin um Seðla-
bankann
Eitt fyrsta verk ríkis-
stjórnarinnar var að
reyna að koma Davíð
Oddssyni, fyrr-
verandi
formanni Sjálfstæðisflokksins,
úr embætti seðlabanka-
stjóra.
Sú aðgerð var ekki
síður rammpólitísk
en búsáhaldabylt-
ingin. Bæði bylt-
ingin og sú
ætlun rík-
isstjórn-
arinnar
að koma
Davíð
frá völdum voru atlögur að Sjálf-
stæðisflokknum og valdatíð hans í
landinu sem hafði tekið svo dramat-
ískan enda í janúarlok.
Ríkisstjórnarskiptin og atlagan
að Davíð voru því gríðarlega tákn-
ræn og í reynd uppgjör við
„Gamla Ísland“, eins og
klisjan segir. Davíð
ætlaði sér hins vegar
ekki að fara svo glatt.
Frá febrúarbyrj-
un til loka mánað-
arins ríkti eins kon-
ar pattstaða á milli
ríkisstjórnarinnar og
Davíðs Oddssonar. Jó-
hanna Sigurðardóttir
reyndi að fá Davíð til
að hætta í bankanum
í bréfi sem hún
sendi hon-
um en
hann neitaði því á þeim forsendum
að hann hefði ekki áður hlaupist frá
þeim störfum sem hann hefði verið
ráðinn til að vinna og ætlaði sér það
ekki nú. Jafnframt sagðist hann telja
að ríkisstjórnin hefði ekki sett fram
málefnaleg rök fyrir því af hverju
hann ætti að hætta.
En Jóhanna hafði tromp á hend-
inni því hún gat komið Davíð og hin-
um seðlabankastjórunum tveimur
frá með því að keyra í gegn lagafrum-
varp til að tryggja að stjórnin gæti
rekið þá. Jóhanna sagði Davíð frá
þessum möguleika í bréfinu til hans
en allt kom fyrir ekki.
Það var ekki fyrr en 26. febrúar,
sama dag og samþykkja átti nýju
lögin um Seðlabankann, að Davíð
lét tilleiðast og lét af störfum.
Með brottför Davíðs úr Seðla-
bankanum höfðu átt sér stað á ein-
um mánuði tveir atburðir sem þóttu
marka tímamót í uppgjörinu við ís-
lenska efnahagshrunið: Davíð Odds-
son og Sjálfstæðisflokkurinn hans
voru formlega orðnir valdalausir og
gátu nú hvorki tekið ákvarðanir um
stjórn landsins né peningastefnu.
Áður en þessi ósköp dundu yfir
BYLTINGARÁRIÐ 2009
BIÐIN LANGA
n „Pólitískar hamfarir eru uppspretta
vonar ekki síður en óvissu og þær ham-
farir sem urðu í byrjun ársins, í kjölfar
hrunsins, sköpuðu vonir um að breyt-
inga mætti vænta í stjórnmálum og
stjórnkerfi landsins. Það var hægt að
ímynda sér að 2009 myndi marka upp-
gjör við kerfið sem brást og að á árinu
yrði til sýn á framtíðina sem gæti leitt
stefnumótun og pólitíska hugsun. Það er
tæpast hægt að halda því fram að eitthvað í þessa veru hafi
gerst á árinu. Þvert á móti hefur allt árið farið í þreytandi
og kjánalega lönguvitleysu stjórnarandstöðu og stjórn-
ar þar sem manni virðist stundum að allt annað en það
sem skiptir máli sé til umræðu. Það er líka merkilegt hve
lítið hefur orðið úr því pólitíska grasrótarstarfi sem virtist
komið á mikinn skrið í upphafi ársins og erfitt á átta sig á
hvort tækifærunum var klúðrað eða hvort aldrei var um
raunveruleg tækifæri að ræða. Það er dálítið eins og allt
hafi staðið í stað í bið eftir einhverju sem er varla ljóst einu
sinni hvað var. En það er engin ástæða til annars en að vera
bjartsýnn. Biðin langa er vonandi á enda þegar þetta birtist.
Árið 2010 getum við hætt að tala um Icesave og farið að tala
um pólitík.“
Jón Ólafsson, prófessor í heimspeki við Háskólann á Bifröst
HIÐ VERSTA ER EFTIR
n „Mikil heift einkenndi stjórnmálin
allt árið. Fólki þótti stjórnvöld bregð-
ast seint við hruni efnahagslífsins.
Óþolinmæðin náði hámarki í bús-
áhaldabyltingunni í upphafi ársins.
Stjórnarmyndunin í kjölfar kosning-
anna kom fæstum á óvart. Við sam-
fylkingarfólk lögðum höfuðáherslu
á að Íslendingar legðu fram umsókn
um aðild að Evrópusambandinu. Það
gerðist í júlí. Ég er ákaflega stolt yfir að hafa átt hlut að
því máli og tel þetta eitt af merkustu skrefum í íslenskri
utanríkispólitík.
Hjá alþingismönnum fór mikill tími í Icesave-mál-
ið, sem einhver sagði að væri ömurlegasti fylgifiskur
bankahrunsins. Það má sannarlega taka undir það. En
ég held að fólk sé aftur að missa þolinmæðina og stjórn-
málamenn þurfa að læra af reynslunni eins og annað
fólk.
Það tók lengri tíma en ætlað var að koma bönkunum
á lappirnar, en kostaði íslenska þjóð ekki eins mikið og
búist var við. Það má þakka fyrir það. Kreppan varð ekki
eins djúp á árinu og búist var við, vondu fréttirnar eru að
það versta er örugglega eftir, en við munum hafa það af.“
Valgerður Bjarnadóttir, þingkona Samfylkingarinnar
RÚSSÍBANAREIÐ
n „Mikil umskipti urðu í lífi mínu á árinu
2009 og minnir árið einna mest á rússí-
banareið. Í byrjun ársins þurfti ég að takast
á við atvinnumissi eftir 9 ára samfellt starf í
háskólageiranum. Röð atvika sem tengjast
bankahruninu og siðblindu margra stjórn-
enda háskólageirans á Íslandi urðu til þess
að ég stóð skyndilega uppi án fastrar vinnu
en með umtalsverða rannsóknarstyrki.
Vonin um nýtt Ísland kveikti baráttuþrek
innra með mér og ég ákvað að taka þátt í kosningabaráttunni
sem skilaði mér á þing. Pólitískt markmið mitt er samfélag
byggt á félagslegum jöfnuði og lýðræði. Því miður hefur gengið
hægt að bæta varanlega stöðu skuldsettra heimila og á meðan
er lítið hægt að gera til að tryggja aukinn jöfnuð. Okkur þing-
mönnum tókst að auka völd Alþingis verulega og nú er ekki
lengur bannað að breyta frumvörpum framkvæmdavaldsins.
Enn hefur ekki tekist að tryggja að frumvörp þingmanna fái
sömu meðhöndlun í þinginu og frumvörp framkvæmdavalds-
ins. Því markmiði verður að ná, ef takast á að draga úr flokks-
ræðinu og foringjahollustunni á Alþingi sem hindrar marga
þingmenn í að fara að sannfæringu sinni af hræðslu við áhrifa-
leysi, einangrun og ekki síst við að vonin um ráðherrastól verði
að engu.“
Lilja Mósesdóttir, þingkona VG
„Þolinmæði fólks er
á þrotum. Mótmæl-
in í gær voru krafa um
kosningar og þessi
skilaboð komu afar
skýrt yfir til ríkisstjórn-
ar og þingmanna.“
Tíðindi ársins Frá mótmælunum við
Alþingishúsið í búsáhaldabyltingunni í
janúar. Hluti mannfjöldans kveikti bál á
Austurvelli fyrir framan þinghúsið og öskraði
í sífellu einkunnarorð byltingarinnar: „Vanhæf
ríkisstjórn.“ Byltingin er sú fyrsta hér á landi
sem leiðir til þess að ríkisstjórn láti af völdum.
Uppgjör við hrun Uppgjörsþrenningin
sem samanstendur af Ólafi Haukssyni,
Evu Joly og Páli Hreinssyni hefur mikið
verið í umræðunni enda er uppgjörið við
efnahagshrunið á þeirra könnu. Ólafur og
Joly tilheyra ákæruvaldinu sem getur sótt
menn til saka fyrir lögbrot og Páll fer fyrir
rannsóknarnefndinni sem á að greina og
útskýra orsakir hrunsins.