Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2009, Blaðsíða 24

Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2009, Blaðsíða 24
24 MIÐVIKUDAGUR 30. desember 2009 FRÉTTIR á árinu var þegar DV opnaði lánabók Kaupþings frá árinu 2006 í sumar og birti lista yfir alla starfsmenn Kaup- þings sem fengu slík lán. Þar kom meðal annars fyrst í ljós hversu hátt kúlulán Kristján Arason hafði feng- ið hjá bankanum, nærri 900 millj- ónir króna. Stjórn Kaupþings felldi svo niður persónulegar ábyrgðir starfsmannanna fyrir lánveitingun- um skömmu fyrir bankahrunið þar- síðasta haust og enn er ekki útséð um hvort starfsmennirnir þurfi að greiða skatta af þeim. Alveg ljóst er hins vegar að al- menningur í landinu mun eiga í erf- iðleikum með að sætta sig við að slík kúlulán verði tekin upp aftur sem hluti af hvatakerfum fjármálafyr- irtækja í framtíðinni, slíkt er óþol- ið fyrir þeim orðið eftir umræðu síðastliðins árs. Sennilega fangaði einn þeirra starfsmanna Kaupþings sem fékk slíkt kúlulán, Svali Björg- vinsson, stemninguna í samfélag- inu nokkuð vel þegar hann sagði að- spurður við DV hvað honum fyndist um kúlulánin: „Aldrei aftur.“ Sennilega verða orð Svala ekki grafskrift kúlulána hér á landi um ókomin ár en þó má segja að þau fangi viðhorfið í garð þeirra um þessar mundir. Afskriftir hjá auðmönnum Önnur umræða sem verið hef- ur áberandi og tengist kúlulánun- um snýst um afskriftir skulda auð- manna í íslenska bankakerfinu. Segja má að Fréttablaðið hafi haf- ið þessa umræðu með sprengju í júlí í sumar þegar blaðið greindi frá því á forsíðu að Björgólfsfeðgar vildu láta afskrifa helming 6 milljarða króna skuldar sinnar við Nýja Kaupþing. Skuldin var tilkomin vegna þess að eignarhaldsfélag þeirra, Samson, hafði fengið lán frá Búnaðarbank- anum árið 2003 til að greiða íslenska ríkinu fyrir kjölfestuhlutinn í Lands- bankanum sem keyptur var í árslok 2003. Þessi frétt fór afar illa í almenn- ing vegna þess að stofnað hafði verið til skuldarinnar til að kaupa Lands- bankann og sagði Steingrímur J. Sig- fússon fjármálaráðherra að lánið væri það síðasta undir sólinni sem ætti að afskrifa. Mánuðina þar á eftir greindu fjöl- miðlar frá mörgum slíkum málum þar sem afskrifa átti skuldir auð- manna. Til að mynda sagði DV frá fyrirhuguðum afskriftum á um 50 milljarða króna skuldum útgerðar- mannsins Magnúsar Kristinssonar við gamla Landsbankann. Magn- ús átti ekki eignir til að greiða alla skuldina auk þess sem ábyrgðir fyrir lánunum voru af skornum skammti. Sú frétt vakti mikla athygli, sérstak- lega þar sem Magnús hafði verið stór hluthafi í Landsbankanum. Magnús sendi síðar frá sér yfir- lýsingu þar sem hann greindi frá því hvernig hann hefði stofnað til skuld- anna við bankann. Í máli hans kom fram að lánin hefðu verið tekin „fyr- ir áeggjan stjórnenda Landsbank- ans“. Sagan af skuldastöðu Magnús- ar þótti sýna fram á hversu glæfraleg og hugsunarlaus lánastefna íslensku bankanna hafði verið fyrir hrun þar sem aðgangur hluthafa og viðskipta- félaga og eigenda bankanna að láns- fé var nær ótakmarkaður. Önnur slík frétt var þegar DV greindi frá því í september að Bjarni Ármannsson, fyrrverandi forstjóri Glitnis, hefði samið um afskrift á 800 milljóna króna skuld eignarhaldsfé- lags í hans eigu við bankann. Í sam- tali við DV lét Bjarni þau orð falla að það hefði verið óábyrg meðferð á fjármunum að greiða skuldina þar sem hann þyrfti þess ekki. Fjölmargar fleiri slíkar frétt- ir komu fram í fjölmiðlum og má segja að umræðan hjá almenningi hafi verið sú að fólki sveið að sumir gæðingar þyrftu ekki að greiða him- inháar skuldir sínar til fulls þar sem þær hefðu verið inni í eignarhalds- félögum eða persónulegar ábyrgð- ir þeirra verið litlar. Á meðan þurfti meginþorri almennings að standa í skilum sem orðið var erfiðara eftir efnahagshrunið og gengisfall krón- unnar. Óréttlætið sem tíðkaðist á Ís- landi fyrir hrunið þótti hafa komið þarna í ljós holdi klætt í einstökum auðmönnum. Stóru eignarhaldsfélögin hrynja Ein afleiðinga efnahagshrunsins hefur líka verið sú að mörg þekkt- ustu og stærstu eignarhaldsfélög landsins hafa orðið gjaldþrota á árinu. Þessi félög voru mörg hver helstu flaggskip íslensku útrásar- innar og góðærisins sem tók enda með hruninu. Ber þar fyrst að nefna gjaldþrot Baugs, eignarhaldsfélags Jóns Ás- geirs Jóhannessonar og fjölskyldu, sem meðal annars átti Bónus og Hagkaup. Baugur var úrskurðað- ur gjaldþrota í mars og er gjaldþrot félagsins það stærsta í sögunni hjá einkafyrirtæki hér á landi: Kröfurn- ar í bú þess nema meira en 300 millj- örðum króna. Baugur hafði selt verðmætustu eign sína, verslanakeðjuna Haga, út úr félaginu í fyrrasumar og fékk ann- að félag, 1998 sem var í eigu sömu aðila og áttu Baug, lán upp á 30 millj- arða króna frá Kaupþingi til að kaupa félagið út úr Baugi. Mikið hefur verið rætt um þessi viðskipti á árinu sem er að líða og hefur ýmsum þótt Nýja Kaupþing, nú Arion banki, sýna eig- endum 1998 mikla þolinmæði þrátt fyrir mikla skuldsetningu. Í þessu máli hafa einnig komið við sögu af- skriftir skulda því líkt og DV greindi frá í nóvember var meira en helm- ingur skuldar 1998 afskrifaður þegar lán félagsins fluttist frá gamla Kaup- þingi yfir í nýja bankann. Í þessu máli, líkt og nokkrum öðrum, eru skoðanir manna mjög skiptar: Eiga stofnendur Bónuss, þeir Jóhannes Jónsson og sonur hans Jón Ásgeir, að fá að halda Hög- um eða á bankinn að leysa félagið til sín að öllu leyti? Málið mun væntan- lega skýrast um miðjan janúar en þá rennur út frestur þeirra feðga til að koma með nýtt hlutafé inn í félag- ið. Takist það fá þeir væntanlega að halda Högum. Annað félag sem mikið hefur ver- ið til umræðu er eignarhaldsfélag- ið Milestone sem sömuleiðis varð gjaldþrota á árinu og er í skiptameð- ferð líkt og Baugur. Kröfur í þrotabú Milestone nema um 100 milljörð- um króna. Eigendur félagsins, Karl og Steingrímur Wernerssynir, hafa sömuleiðis verið til rannsóknar hjá sérstökum saksóknara vegna við- skipta tryggingafélagsins Sjóvár sem þeir áttu að fullu. Exista, eigandi Símans, VÍS og Bakkavarar, hefur sömuleiðis bar- ist í bökkum en félagið var stærsti hluthafi Kaupþings fyrir hrun. Enn sem komið er hefur félagið náð að halda sér á floti þótt það sé gríðar- lega skuldsett og kröfuhafar hafi sótt að því. Mikil dramatík hefur verið í kringum Exista í ár og er skemmst að minnast ræðu annars helsta eig- anda félagsins, Lýðs Guðmundsson- ar, á aðalfundi félagsins í lok sum- ars þar sem hann talaði um atlögu kröfuhafa og bloggsamfélagsins að félaginu. Ljóst er því að árið 2009 hefur alls ekki verið ár eignarhaldsfélaganna, öfugt við árin þar á undan þar sem þau sópuðu til sín eignum og eig- endur þeirra voru hafnir upp til skýj- anna fyrir snilli sína. Leiðtogar í kröppum dansi Af öðrum málum ber að nefna að tveir leiðtogar Sjálfstæðisflokksins hafa komist í krappan dans á árinu. Fyrst ber að nefna Gunnar I. Birgis- son, fyrrverandi bæjarstjóra í Kópa- vogi, en eftir að DV greindi frá því í apríl að Kópavogsbær hefði í stjórn- artíð hans átt í stórfelldum viðskipt- um við útgáfufyrirtæki dóttur hans, Frjálsa miðlun, veiktist staða hans nokkuð. Um var að ræða 40 milljóna króna greiðslur til hennar á síðustu sex árum. Samfylkingarfólk í Kópavogi fór í kjölfarið fram á rannsókn á við- skiptunum við dóttur Gunnars og staðfesti niðurstaðan að það sem fram hafði komið í frétt DV var satt. Samstarfsflokkur Sjálfstæðisflokks- ins í bænum, Framsóknarflokkur- inn, var ekki sáttur við þessi tíðindi og hið sama má segja um einhverja sjálfstæðismenn. Um miðjan júní, mánuði eftir að greint var frá þess- ari niðurstöðu rannsóknarinnar, gaf Gunnar það út að hann hefði ákveð- ið að hætta sem bæjarstjóri í Kópa- vogi. Sömuleiðis hefur Bjarni Bene- diktsson, sem kjörinn var formað- ur Sjálfstæðisflokksins á lands- fundi flokksins í maí, átt á brattann að sækja upp á síðkastið eftir að DV greindi frá því að hann hefði kom- ið að viðskiptum sem faðir hans og frændi stóðu í með eigendum Mil- estone, Karli og Steingrími Werners- sonum. Bjarni var stjórnarformaður eignarhaldsfélagsins BNT, eiganda olíufélagsins N1, og stundaði við- skipti samhliða pólitísku starfi sínu þar til í desember í fyrra og gaf hann það út að hann ætlaði að einbeita sér alfarið að stjórnmálunum. Lítið hefur hins vegar verið rætt um þátt- töku hans í viðskiptalífinu og tengsl hans við þá Wernerssyni þar til nú og kemur það nokkuð á óvart þegar lit- ið er til þess hversu mikil tengsl hans eru við þá. Góðærið og hrunið í baksýnis- speglinum Þegar litið er yfir árið sést því að upp- gjör við efnahagshrunið og góðæris- árin á undan hefur verið stór hluti af umræðunni í samfélaginu á árinu 2009. Þessu uppgjöri er vitanlega hvergi nærri lokið og mun taka nokkur ár hið minnsta að gera upp þennan tíma. Skýrsla rannsókn- arnefndarinnar er ekki enn kom- in út og nær öruggt er að halda þarf áfram með þá vinnu í kjölfarið þar sem meiri tíma þarf til rannsókn- ar- og greiningarvinnu. Að sama skapi hefur sérstakur saksóknari ekki enn gefið út ákæru vegna efna- hagshrunsins og hefur Eva Joly sagt að reikna megi með því að ákæru- valdið muni þurfa að minnsta kosti nokkur ár til að komast til botns í þeim málum sem Fjármálaeftirlitið sendir þangað. Íslenskt samfélag er laskað eftir efnahagshrunið og enn er til dæmis ekki fyllilega ljóst hverjir munu eign- ast Íslandsbanka og Arion banka og enn síður hvaða áherslur nýir eig- endur munu koma með þegar þeir taka við stjórn bankanna. Því er nokkur óvissa um hvað komandi ár mun bera í skauti sér þar sem mikill óstöðugleiki hefur einkennt íslenskt efnahagslíf frá hruninu. Og þó að árið hafi verið erfitt er það líklega rétt sem Valgerður Bjarnadóttir seg- ir í samtali við DV, að ástandið í sam- félaginu muni versna á næstunni: „Kreppan varð ekki eins djúp á árinu og búist var við, vondu fréttirnar eru að það versta er örugglega eftir, en við munum hafa það af.“ Samhliða þessari líklegu spá má fólk þó líka hafa það í huga sem rit- höfundurinn Jón Kalman Stefáns- son segir í samtali við DV. Sjónarmið eins og Jón reifar hér er í raun furðu- lega sjaldgæft á Íslandi um þess- ar mundir. Þetta sjónarmið geng- ur út frá því að horfa okkur fjær til að átta okkur á því að þrátt fyrir það nauðsynlega uppgjör sem nú á sér stað í samfélaginu, og þrátt fyrir að ástandið sé erfitt hjá mörgum, sé það þrátt fyrir allt enn góður kostur að búa hér á landi. „Það eru vissulega erfiðir tímar, það hvarflar ekki að mér að draga úr því, við höfum orð- ið fyrir áföllum, erum skuldug, en flestir hafa það bara ágætt, það var örtröð í verslunum fyrir jól og kaup- máttur svipaður og fyrir 7 árum; ekki 70, ekki 200 árum, heldur sjö. Þetta hefur gerst: þjóð sem var ríkust allra, sem keypti allt sem hreyfðist og snarkaði í, hefur lent í hremming- um. Þó ekki meiri en svo að lífsgæð- in hér eru meiri en í flestum löndum heimsins. Samt erum við orðin hás af sjálfsvorkunn.“ Fórnarlömb byltingar Ráðherrarnir Björgvin G. Sigurðsson og Geir H. Haarde voru tvö af fórnarlömbum byltingarinnar í janúar enda þótti ábyrgð þeirra á óförum hrunsins vera skýr.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.