Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.2010, Blaðsíða 13

FRÉTTIR 22. febrúar 2010 MÁNUDAGUR 13
LOKAÐI MOGGANUM
FYRIR SVERRI
Styrmir Gunnarsson „...
hægur vandi væri að segja
skuldunum upp og ganga að
Styrmi og gera hann gjaldþrota.“
flokksins. Slíkar væru upplýsingarn-
ar sem bréfið hefði að geyma og slíkt
væri eðli hótananna.
Matthías Johannessen kvaðst um
sama leyti ekki skrifa undir kenningu
Sverris um höfund bréfsins en kann-
ast við að hafa fengið það og afhent
Sverri.
Bréfið var ritað eftir að Dav-
íð Oddsson forsætisráðherra hafði
gert árangurslausa tilraun, með að-
stoð hluta af stjórn Árvakurs, til að
loka Morgunblaðinu fyrir Sverri Her-
mannssyni. Sverrir hafði farið ham-
förum á síðum blaðsins vorið og
sumarið 1998 og beint spjótum sín-
um einkum að Davíð og Finni Ing-
ólfssyni eftir að hann hraktist nauð-
ugur frá Landsbankanum.
Friður óttans
Bréfritari byrjar á því að segja
frekari umræður um Lands-
bankamálið þýðingar-
lausar og tilgangur
Morgunblaðsins sé sá
einn að verja Sverri
Hermannsson því
hann fái að „ryðja
úr sér óþverranum
á síðum blaðsins“.
Ritstjórarnir muni
fá að kenna á slíku
framferði.
Bréfritari víkur
að málum Styrmis
en segir að um það
allt saman hljóti
Matthías Jo-
hannessen að vera kunnugt. Dav-
íð Oddsson hafi sagt Styrmi að fyrst
hann notaði Moggann til að hafa af
sér mannorðið myndi hann (Davíð
Oddsson) launa honum lambið gráa
og upplýsa allt um fjármál hans. Úr
því myndi fást skorið hvor þeirra lifði
slíkt af.
Bréfið endar svo á því að lagt er til
að allur málatilbúnaður, sem víki að
Sverri, verði af lagður. Hann sé eng-
um til góðs, en af nógu sé að taka í
banka eins og Landsbanka, ef nógu
djúpt sé grafið og menn séu nægilega
ósvífnir. Minnt er á að friður óttans sé
varanlegasti friðurinn.
Stjórn Árvakurs varð ekkert
ágengt við að loka Morgunblaðinu
fyrir Sverri fyrir um 12 árum og rit-
stjórarnir höfðu óundirritaða bréfið
að engu.
Það var ekki fyrr en Davíð
hafði sjálfur verið hrakinn
úr stóli seðlabanka-
stjóra, grunaður
um vanrækslu
eða yfirsjónir í
starfi og orðinn
ritstjóri Morg-
unblaðsins, að
loks tókst að
loka blaðinu
fyrir Sverri
Hermanns-
syni.
Ritstjórinn Davíð Oddsson neitaði
að taka grein Sverris til birtingar og
var hún því birt í Fréttablaðinu.
Andri Árnason, hæstaréttarlögmað-
ur og aðjúnkt við lagadeild Háskól-
ans í Reykjavík, ritar grein í nýtt
tölublað Tímarits lögfræðinga um
ráðherraábyrgð og bendir á að lögin
um ráðherraábyrgð hafi sætt ýmiss
konar gagnrýni.
Í fyrsta lagi hafi verið bent á að
ákvæði 10. greinar laganna kunni að
vera of almennt orðað og óljóst til að
fullnægja meginreglunni um skýr-
leika refsiheimilda.
Í umræddri lagagrein segir að
ráðherra verði sekur eftir lögunum
misbeiti hann stórlega valdi sínu
enda þótt hann hafi ekki beinlínis
farið út fyrir embættismörk sín.
Síðari málsgreinin þykir öllu
mikilvægari en þar segir að ráðherra
verði sekur „ef hann framkvæm-
ir nokkuð eða veldur því, að fram-
kvæmt sé nokkuð, er stofnar heill
ríkisins í fyrirsjáanlega hættu, þótt
ekki sé framkvæmd þess sérstaklega
bönnuð í lögum, svo og ef hann læt-
ur farast fyrir að framkvæma nokk-
uð það, er afstýrt gat slíkri hættu,
eða veldur því, að slík framkvæmd
ferst fyrir“.
Andri segir að þessi grein lag-
anna um ráðherraábyrgð sé eins
konar vísiregla og mat verði að
leggja á það hvort viðbrögð ráð-
herra, athafnir þeirra eða athafna-
leysi varðandi tiltekna athöfn eða
atburði, sem haft geti áhrif á heilll
íslenska ríkisins, hafi verið forsvar-
anleg.
Fjórir fyrrverandi ráðherrar eru
nefndir til sögunnar vegna mögu-
legrar vanrækslu, andvaraleysis
eða mistaka; Geir H. Haarde, Björg-
vin G. Sigurðsson, Árni M. Mathie-
sen og Ingibjörg Sólrún Gísladótt-
ir. Öll voru þau í ríkisstjórn þegar
bankakerfið hrundi í byrjun októb-
er 2008.
Eru lögin nægilega skýr?
Andri dregur einnig fram að lögin
um ráðherraábyrgð hafi sætt gagn-
rýni vegna þess að þau hafi ekki að
geyma ákvæði um upplýsingagjöf
ráðherra. „Í annan stað hefur þeirri
spurningu verið varpað fram hvort
ekki þurfi sérstaklega að skoða hvort
leggja eigi refsingu við því í lögum
um ráðherraábyrgð ef ráðherra gef-
ur Alþingi rangar eða villandi upp-
lýsingar eða leynir mikilvægum
upplýsingum.“
Andri bendir í þriðja lagi á að lög
um ráðherraábyrgð sem og lögin frá
sama tíma um landsdóm, sem ætlað
er að dæma ráðherra, geri ekki ráð
fyrir því að fram fari sérstök rannsókn
á ætluðum brotum ráðherra áður en
Alþingi ákveður að höfða mál. Þar á
hann við rannsókn sambærilega lög-
reglurannsókn í opinberum málum.
Þetta gangi þvert gegn þeirri megin-
reglu laga um meðferð sakamála að
rannnsókn skuli vera að fullu lokið
áður en mál sé höfðað með ákæru.
Í fjórða lagi, bendir Andri á „að
ákvæði laga um ráðherraábyrgð
séu óljós varðandi ábyrgð ráðherra
gagnvart stjórnarframkvæmdum,
þar með talið vegna athafna undir-
manna þeirra“.
Þingið í hlutverk saksóknara
Jónatan Þórmundsson lagaprófess-
or gerir þó ekki mikið úr ágöllum ís-
lensku laganna um ráðherraábyrgð.
„Þau eru vel samin og standa vel
tímans tönn miðað við að þau eru
samin árið 1963. Það er því ekki erf-
iðara að túlka lögin um ráðherra-
ábyrgð en mörg önnur lög.“ Jónatan
bendir á að í samtímanum sé krafist
meiri nákvæmni um refsiheimildir
og refsiákvæði en það sé í samræmi
við mannréttindaákvæði sem tek-
in voru upp í stjórnarskrá árið 1995.
Hann telur jafnframt að íslensku
lögin um ráðherraábyrgð séu ekki
lakari og að sumu leyti skýrari og ít-
arlegri en þau dönsku. En augljós-
lega sé of seint að breyta lögunum
gagnvart þeim málum sem kunna
að koma til álita í skýrslu rannsókn-
arnefndar Alþingis.
Alþingi tekur ákvörðun um máls-
höfðun gegn ráðherra eða ráðherr-
um á grundvelli þingsályktunartil-
lögu. Að því loknu þarf það að skipa
sérstakan saksóknara Alþingis. Það
er skylda þessa saksóknara að leita
allra fáanlegra sannana fyrir kæru-
atriðum. „Honum ber að undirbúa
gagnasöfnun og rannsókn á málinu
og gera tillögur til landsdóms um
viðeigandi ráðstafanir til að leiða
hið sanna í ljós,“ eins og segir í grein
Andra.
Alþingi hefur þegar skipað þing-
mannanefnd undir forystu Atla
Gíslasonar, VG, sem undirbýr fram-
hald málsins. Fulltrúar í nefndinni
eru í hlutverki saksóknara og eiga úr
þessu erfitt með að tjá sig um málið
opinberlega.
JÓHANN HAUKSSON
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Í hlutverki ákæruvalds Atli Gíslason er
formaður þingmannanefndar sem taka á
ákvarðanir um mögulega saksókn gegn
ráðherrum.
Ýmiss konar gagnrýni Andri Árnason
aðjúnkt bendir á að refsiheimildir séu
ekki nægilega skýrar varðandi ábyrgð
ráðherra.
Ekki erfitt að túlka lögin Jónatan Þór-
mundsson lagaprófessor segir íslensku
lögin um ráðherraábyrgð að ýmsu leyti
skýrari en þau dönsku.
ALÞINGI
ÁKÆRIR
Verði ráðherrar ákærðir á grundvelli skýrslu rannsóknarnefndar
Alþingis ber þinginu að samþykkja fyrst þingsályktunartillögu og
skipa sérstakan saksóknara Alþingis.
Alþingi Lögmenn telja lögin
um ráðherra ábyrgð skýr.