Dagblaðið Vísir - DV - 16.04.2010, Blaðsíða 22

24 FÖSTUDAGUR 16. apríl 2010 FRÉTTIR
Gátu ekki gjaldfellt
Um fyrra atriðið segir í skýrslunni
um áhættu Baugsfjölskyldunn-
ar: „Fjölskyldan í heild myndar svo
stóra áhættu hjá bankakerfinu að
fullyrða má að enginn bankanna
hafi haft efni á að gjaldfella lán á að-
ila tengdum þeim, vegna hugsan-
legra keðjuverkandi áhrifa.“ Íslensku
bankarnir þurftu því að halda áfram
að fjármagna Baug eins og til dæmis
30 milljarða fyrirgreiðsla Kaupþings
til 1998 ehf. um sumarið 2008 sýnir.
Fram eftir ári 2008 gátu Baug-
ur og önnur íslensk eignarhaldsfé-
lög hins vegar flest hver keypt sér
gálgafrest með því að fá fyrirgreiðslu
hjá íslensku bönkunum. Dæmi
um þetta er til dæmis Þáttur Inter-
national sem Glitnir fékk í fangið í
febrúar 2008 eftir að Morgan Stanl-
ey neitaði að endurfjármagna lán til
félagsins út af hlutabréfakaupum í
Glitni.
Á endanum fór það svo að Glitn-
ir, sem FL Group var stærsti hluthaf-
inn í, gat hvorki fundið fjármögnun
hér innanlands né utan á haust-
mánuðum 2008. Lausafé Glitnis var
uppurið. Það var þá, þegar fokið var
í flest skjól, sem Glitnismenn leituðu
til Seðlabankans eftir fyrirgreiðslu
upp á 600 milljónir evra. Þá hafði
þýski bankinn, Bayerische Landes-
bank, hafnað því að framlengja tvö
af lánum bankans sem samtals voru
upp á 150 milljón evrur og útséð var
að bankinn gæti ekki fjármagnað sig
á næstunni. Eftir það hófst atburða-
rásin sem leiddi til þess að íslenska
ríkið yfirtók 75 prósent í bankan-
um og lagði honum til 600 milljón-
ir evra. Með Glitnisyfirtökunni náðu
deilur Jóns Ásgeirs og Davíðs nýjum
dramatískum hápunkti eftir Baugs-
málið: Jón sat eftir og taldi sig fórn-
arlamb Davíðs í málinu. Því sjónar-
miði Jóns til varnar fær Davíð á sig
ákúrur í skýrslunni fyrir að hafa ekki
kannað betur hvaða afleiðingar yfir-
takan myndi hafa.
Í kjölfarið hrundi íslenska fjár-
málakerfið eins og spilaborg.
Handstýrði Glitni
Ýmisleg gögn sem komið hafa fram
upp á síðkastið styðja þá staðhæf-
ingu að Jón Ásgeir hafi stýrt Glitni
í gegnum formlega stjórnend-
ur bankans og að þetta skýri þá að
hluta hvernig það gat gerst að áhætt-
an að Baugi gat farið upp í nærri 90
prósent af eiginfjárgrunni bankans.
Í stefnu skilanefndar Glitnis gegn
Jóni Ásgeiri, og nokkrum öðrum eig-
endum og stjórnendum Glitnis, sem
þingfest verður síðar í mánuðinum
er vitnað í tölvupósta þar sem Jón
sendi Lárusi Welding, bankastjóra
Glitnis, skipanir. Málið snerist um
að Glitnir keypti hlut Pálma Har-
aldssonar í bresku skartgripaversl-
uninni Aurum á 6 milljarða þrátt
fyrir að verðmat hans hafi verið um
fjórum sinnum lægra. Þessir atburð-
ir áttu sér stað um vorið 2008 þegar
verulega var farið að kreppa að í ís-
lenska fjármálalífinu. Skilanefndin
vill fá milljarðana sex til baka.
Jóni var mjög um að gengið yrði
hratt og örugglega frá viðskiptunum
sem skilanefndin hefur nú stefnt
þeim fyrir og sagði hann meðal ann-
ars í tölvupóstinum til Lárusar áður
en hann gaf skipanirnar: „Þetta eru
málin nenni ekki að bögga ykk-
ur á hverjum degi með þessu enda
ætlast ég til að CEO þessara félaga
vinni sín mál ef við komum þessum
málum frá þá er borðið mitt hreint.
Annars er kannski best að ég verði
starfandi stjórnarformaður GLB.“
Með þessum tölvupósti var Jón Ás-
geir að undirstrika að Aurum-mál-
ið yrði klárað þó vel kunni að vera
að hann hafi verið að slá aðeins á
létta strengi með síðustu staðhæf-
ingunni.  
Í stefnu skilanefndarinnar er lagt
mat á samskipti Jóns Ásgeirs og Lár-
usar út frá þeim tölvupóstum milli
þeirra sem skilanefndin hefur að-
gang að. Þar segir: „Bersýnilegt er
af framangreindum tölvupóstsam-
skiptum að Jón Ásgeir var álitinn
„eigandi“ bankans af yfirmönnum
hans og að hann gaf forstjóra bank-
ans bein fyrirmæli um að ráðstafa
fjárhagslegum hagsmunum bank-
ans í sína þágu og félaga í fjárhags-
legum tengslum við hann,...“ en líkt
og áður segir var áhættan vegna
lánveitinga til Baugs og tengdra að-
ila mest hjá Glitni sem Jón stýrði í
gegnum FL Group.
Skýrsla styður stefnu
Tölvupóstar Jóns Ásgeirs úr Glitn-
isstefnunni, og þær ályktanir sem
eðlilegt er að draga út frá þeim, ríma
svo nokkuð vel við aðra tölvupósta
hans sem vitnað er til í skýrslunni. Á
einungis nokkrum dögum hafa því
komið fram upplýsingar sem sýna
beina aðkomu að Jóns Ásgeirs að því
hvernig Glitni var stjórnað. Í öðru
bindi rannsóknarskýrslunnar er vitn-
að til þess hvernig Jón Ásgeir hlutað-
ist til um viðskipti Glitnis og Landic
Property í september 2008.
Í skýrslunni segir að Glitnir hafi
verið að vinna í því að bæta stöðu
sína gagnvart fasteignafélaginu
Landic Property, sem var í eigu Jóns
Ásgeirs, með því að sækjast eftir
auknum áhrifum varðandi stjórnun
félagsins. Magnús Arnar Arngríms-
son, framkvæmdastjóri fyrirtækja-
sviðs á Íslandi, sendi tölvupóst til
Skarphéðins Bergs Steinarssonar,
forstjóra Landic, þar sem hann sagði
honum að bréf myndi berast til fé-
lagsins með þessum upplýsingum.
Bankinn var því í raun að láta félag í
eigu Jóns Ásgeirs vita að hann efaðist
um stöðu þess og vildi tryggja hags-
muni sína.
Jón Ásgeir svaraði bréfinu fyrir
hönd Landic Property: „Sæll Magnús.
Sem aðaleigandi Stoða sem er stærsti
hluthafi í Glitni langar mig að vita
hvernig svona bréf á að þjóna hags-
munum bankans. [...] Gera stjórn-
endur sér grein fyrir því að Stoðir að-
aleigandi Landic er jafnframt með
leyfi FME að fara með ráðandi eign-
arhlut í Glitni hvernig heldur þú að
þetta bréf líti út frá því sjónarmiði?“
Ályktunin sem rannsóknarnefndin
dregur af tölvupósti Jóns Ásgeirs er
sambærileg við þá ályktun sem dreg-
in er í stefnu skilanefndar Glitnis en
það er talið sýna fram á það hvernig
Jón Ásgeir og aðrir hluthafar bank-
ans skiptu sér af daglegum rekstri
hans - í Glitnisstefnunni er að finna
sams konar pósta frá Pálma Haralds-
syni til starfsmanna Glitnis. „Bréfið
ber einnig vitni því umboði sem full-
trúar stærstu hluthafa bankans, sem
ekki sátu í bankaráði, töldu sig hafa
til að hlutast til um daglegan rekstur
bankans.“
Dæmin í rannsóknarskýrslunni
um þetta beina eigendavald og af-
skipti Jóns Ásgeir ná bara til Glitnis
enda var hann ekki hluthafi í hinum
bönkunum. Skuldastaða Jóns Ásgeirs
og félaga hans við Landsbankann og
Kaupþing sýna þau góðu tengsl sem
voru á milli hans og þessara banka og
stjóra þeirra, Sigurjóns Árnasonar og
Hreiðars Más Sigurðarssonar.
Áfellisdómur
Skýrsla rannsóknarnefndar Alþingis
er áfellisdómur yfir Jóni Ásgeiri Jó-
hannessyni, Baugi og öðrum auð-
mönnum og eignarhaldsfélögum
sem þar er fjallað um á ítarlegan og
afdráttarlausan hátt.
Jón Ásgeir og félög í hans eigu eru
hins vegar ávallt tekin út sérstaklega
í þeirri umfjöllun vegna þess hversu
háar lánveitingarnar til þessara fé-
laga voru og hversu mikil áhætta
hlaust af þessum útistandandi lán-
um fyrir íslenska fjármálakerfið. Því
þarf kannski ekki að koma óvart þeg-
ar slík ígrunduð samantekt er birt
opinberlega að bankinn, sem aðilar
tengdir Baugi voru eigendur að, hafi
fallið á undan hinum bönkunum.
Ábyrgð Jóns Ásgeirs er mikil í þess-
ari sögu þó vitanlega beri hann hana
ekki einn. Jón Ásgeir gagnrýndi þá
staðhæfingu í blaðagreininni í árslok
2008 að hann hefði sett Ísland á haus-
inn og reyndi að færa rök gegn því. Þá
spurði Jón Ásgeir: „Setti ég Ísland á
hausinn?“ Svarið við því er, ef stuðst
er við skýrslu rannsóknarnefndar-
innar, að Jón Ásgeir hafi átt stærri þátt
í því en aðrir að koma Íslandi á haus-
inn: Hann er höfuðpaurinn.
Jón þarf hins vegar að læra að lifa
með þeim dómi sem skýrslan fellir
yfir honum á sama tíma og hann mun
þurfa að glíma við lagalegar afleiðing-
ar af viðskiptum hans í útrásinni, líkt
og Glitnisstefnan sýnir meðal annars
fram á.
Minn viðskipta-ferill hefur ein-
kennst af sókn. Ég hef
byggt upp mín fyrirtæki
af miklu kappi, í sam-
ræmi við leikreglur.
Ný gögn Gögn sem koma fram í stefnu skilanefndar Glitnis gegn Jóni Ásgeiri og nokkr-
um öðrum og í rannsóknarskýrslunni renna stoðum undir það að hann hafi handstýrt
Glitni sjálfur í gegnum Lárus Welding á síðasta eina og hálfa árinu fyrir bankahrun. MYND BIG
Fór ekki eftir reglum Öfugt við það sem Jón Ásgeir hélt fram fyrir rúmu ári sýnir
rannsóknarskýrsla Alþingis að hann fór ekki eftir reglum við uppbyggingu veldis
síns. Líkt og aðrir stóri fjárfestar þverbraut hann áhættureglur um lán til einstakra og
tengdra aðila. MYND BIG
Áfellisdómur Skýrsla rannsóknarnefndar Alþingis
er ekkert annað en áfellisdómur yfir eignarhaldsfé-
lögunum og auðmönnunum sem hvað mest hafa
verið í umræðunni frá bankahruninu: Baugi, Exista,
Samson, Fons, Milestone svo einhver séu nefnd.