Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.2010, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 30. apríl 2010 VIÐTAL
Æskuvinkona hennar spurði hana einlæg hvort hún væri virki-
lega að berjast fyrir einhverju eða hvort hún væri bara athyglis-
sjúk. Eftir nauðgunarhótun komst hún að því að það væri skárra
að láta nauðga sér en tapa frelsinu. SÓLEY TÓMASDÓTTIR
er baráttukona, mótmælandi og borgarfulltrúi sem trúir á draum-
inn um réttlátara samfélag. Í viðtali við Ingibjörgu Dögg Kjart-
ansdóttur segir hún frá ást, átökum, sætum sigrum og syninum
sem hún hélt að hún myndi aldrei eignast.
Á kosningaskrifstofu vinstri grænna stendur Sóley Tómasdóttir borg-arfulltrúi úti á miðju gólfi og syngur hástöf-
um ásamt öðrum frambjóðendum
vinstri grænna þegar blaðamann ber
að garði. Hún blikkar mig og segist
ætla að klára. Frambjóðendakórinn
er að æfa fyrir fyrsta maí og lagaval-
ið ber þess merki, Veislusöngur-
inn og Vögguvísur róttækrar móð-
ur. Skömmu síðar kemur hún, býður
upp á kaffi eða vatn og leiðir mig upp
á næstu hæð þar sem auð skrifborð
standa á stangli. Við setjumst við eitt
slíkt og hefjum spjallið.
Sóley er dóttir Guðrúnar Jóns-
dóttur, talskonu Stígamóta, og Tóm-
asar Jónssonar sérkennslufulltrúa.
Mamma hennar vann fyrir Kvenna-
listann og Kvennaathvarfið á meðan
Sóley var að alast upp og systur henn-
ar voru kallaðar Kvennaathvarfsbörn-
in. „Við vorum mikið í Kvennaathvarf-
inu með mömmu. Einhvern tímann
þegar hún var í viðtali voru systur
mínar að leika sér á gólfinu og það
var tekin af þeim mynd, sem var svo
alltaf birt þegar það voru sagðar frétt-
ir af Kvennaathvarfinu eða heimilisof-
beldi.“
Móðir hennar á fjórar systur og
allar eru þær sterkar konur. Sóley
segir einnig að amma sín sé mik-
ið ólíkindatól. „Það er mjög rík hefð
fyrir því að konurnar í þessari ætt
séu sterkar. Mamma hefur oft dæst
og sagt: „oh, ég hefði átt að gefa þér
barbídúkku,“ segir Sóley og glottir
út í annað. „Ég fékk ekki mjög hefð-
bundið uppeldi. Ég var alltaf hvött
til þess að vera óþekk og standa með
sjálfri mér. Mínar fyrirmyndir hafa
gert það.“
SKILNINGURINN EYKST
Hún minnist þess þegar hún var með
æskuvinkonum sínum í saumaklúbbi
sem voru brjálaðar yfir kynbundnum
launamun. „Framan af blandaði ég
mér lítið í umræðuna en spurði svo
hvort þær væru ekki að taka mitt hlut-
verk í hópnum, því það væri ég sem
væri alltaf að tala um þetta. Þá sögðu
þær að ég hefði alist upp við að vita
hvernig samfélagið er í raun en þær
væru að rekast á þessa veggi núna
og ætluðu að fá að vera reiðar. Ég átt-
aði mig á því að það var alveg rétt hjá
þeim.
Þeim hefur alltaf þótt ég skrýtin og
þó að þær hafi sýnt mér stuðning var
ég oft að berjast fyrir málum sem þær
skildu ekki alveg og höfðu ekki samúð
með. En eftir því sem við eldumst og
þær reka sig á fleiri veggi eykst skiln-
ingur þeirra og þær verða dyggari
stuðningskonur mínar.
Ein vinkona mín spurði mig í ein-
lægni hvort ég væri raunverulega að
berjast fyrir einhverju eða hvort mér
þætti bara svona gaman að fá athygli.
Ég viðurkenni það að mér þykir ekkert
leiðinlegt að fá athygli, þótt ég hefði
ekki kosið alla þá athygli sem ég hef
fengið, því hún hefur ekki alltaf verið
jákvæð. Fólk á erfitt með að skilja þá
sem brenna svona svakalega fyrir ein-
hverju málefni.“
LAS YFIR KENNARANUM
Sóley var ekki nema ellefu ára gömul
þegar hún gekk út úr kennslustund
og skellti á eftir sér hurðum af því að
kennarinn lagði eftirfarandi stafsetn-
ingaræfingu fyrir bekkinn: „Konan
vinnur úti, konan vanrækir heimil-
ið.“ Þegar hún mætti aftur í skólann
útskýrði hún það svo fyrir kennaran-
um að þetta gengi ekki. Á svipuðum
aldri sendi hún fyrsta bréfið til Jafn-
réttisstofu. „Ég man eftir einu for-
eldraviðtali þar sem kennarinn reyndi
að kvarta undan mér og mamma út-
skýrði það fyrir honum að það væri
ekki í boði, það væri allt í lagi að ég
væri eins og ég er. Sami kennari vann
með pabba þegar ég komst fyrst á lista
og sagði þá að hann vissi ekki hvort
hann ætti að óska pabba til hamingju
en það hefði verið löngu ljóst hvert
stefndi.
Ég hef alltaf staðið með sjálfri mér
og fengið hvatningu til þess að láta til
mín taka. Ég er mjög þakklát fyrir það.
Það hefur aldrei háð mér. Eins reyni
ég að hvetja bæði börnin mín og alla í
kringum mig til þess að reyna að hafa
áhrif á umhverfið. Vera virkur þátttak-
andi í samfélaginu í stað þess að fljóta
með straumnum. Af því að samfélagið
er ekkert mjög sanngjarnt.“
SYSTUR SEM SLÁST
Sóley var líka alin upp við það að vera
mjög sjálfstæð og var farin að passa
systur sínar mjög ung. Þegar hún var
sextán ára flutti fjölskyldan til Noregs
en hún ákvað að verða eftir heima og
flutti þá til móðursystur sinnar. „For-
eldrar mínir báru mikið til traust til
mín. Þau treystu mér til þess að bera
ábyrgð á sjálfri mér. En þó að ég hafi
borið mikla ábyrgð fékk ég alltaf að
vera barn og var lengi vel eina barnið
í fjölskyldunni og þótti ansi merkileg
fyrir vikið. Foreldrar mínir, amma og
afi og fimm systkini mömmu ólu mig
öll upp saman. Ég var ein í fanginu á
þeim öllum.“
Það var því ansi erfitt þegar lítil
systir kom í heiminn. Sóley var fimm
ára þegar Þóra fæddist og kleip hana
þegar móðir þeirra sá ekki til. „Þeg-
ar Þóra fékk eyrnabólgu og grét við-
stöðulaust sagði ég við mömmu að
ég vissi vel hvað hún væri að reyna að
segja: „Ekki henda mér í ána!“
Það var mjög kalt á milli okk-
ar Þóru og við urðum ekki vinkonur
fyrr en hún varð unglingur. Fimm ár á
milli systkina eru langur tími og ekki
bætti úr skák að ég var svo lengi ein
með mjög mikla athygli.“
Hún hlær létt á meðan hún segir
frá átökunum á milli þeirra systra. „Við
höfum alveg slegist og gert talsvert af
því. Oft fáum við nóg af hvor annarri.
Þá er eins gott að við séum þrjár, því
þá tökum við nokkra daga í silent, eins
og við köllum það. Ef það gýs upp úr
á milli mín og Kristínar tala ég bara
meira við Þóru í staðinn og öfugt. Við
gerum þetta líka við mömmu, setjum
hana í silent öðru hverju. En systur
mínar eru bestu vinkonur mínar. Ein-
hvern tímann fór ég yfir símanotkun-
ina mína og tók eftir því að ég tala að
meðaltali sjö sinnum á dag við Krist-
ínu systur. Þóra er náttúrlega flutt út til
Noregs og það er ferlegt.“
EIGUM EKKI AÐ HLÝÐA
Snyrtimennska og hljómflutningstæki
voru á meðal þess sem Sóley fór á mis
við í uppeldinu. „Það voru engar græj-
ur heima hjá mér, ekki einu sinni út-
varp með fm. Það var bara eitt pínu-
lítið svarthvítt sjónvarp. Ég hélt að ég
myndi aldrei bíða þess bætur. For-
eldrar mínir hafa aldrei verið neitt sér-
staklega materialískir.
Ég lék mér heldur aldrei við dúkk-
ur eða barbí. Og það var hvorki lögð
áhersla á snyrtimennsku né prúð-
mennsku í mínu uppeldi. En ég held
að allt þetta hafi gert mér gott.
Ég held að ein ástæðan fyrir hruninu
er sú að börn eru almennt ekki hvött til
þess að vera gagnrýnin í hugsun. Það
er endalaus áhersla á börn eigi að vera
prúð og þæg. Við lærum það snemma
að fylgja straumnum. Sem varð til þess
að þrjú hundruð þúsund manna þjóð
fór út á ystu nöf þar til allt hrundi. Við
þurfum að vera miklu meðvitaðri um
eigin skoðanir og það hvernig við get-
um komið þeim á framfæri.“
MÉR VAR
HÓTAÐ
nauðgun
Fólk á erfitt með að skilja
þá sem brenna
svona svakalega
fyrir einhverju
málefni.