Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.2010, Blaðsíða 26

GLEYMIR ALDREI VIЭ
MÆLENDUM SÍNUM
Á eyjunni Flores í Indónesíu búa risa-rottur. Þær eru um hálfur metri að lengd. Ykkur myndi eflaust bregða, kæru lesendur, ef þið hittuð fyrir
eina slíka á förnum vegi. En ímyndið ykkur nú
að þið væruð sjálf ekki nema metri á hæð. Þannig
voru menn af dvergvöxnu tegundinni Homo flor-
esiensis, er voru uppi á sömu eyju, Flores í Indó-
nesíu, fyrir um þrettán þúsund árum síðan. Sumir
telja reyndar að menn af þessari tegund séu
enn uppi, en ritstjórnarskrifstofum DV
hefur ekki borist nýleg ljósmynd af
smámanni frá Flores.
Á eyjum víða um heiminn hafa fundist líkamsleifar dvergvaxta fíla. Á Sardin-íu, Sikiley, Krít og Möltu
liggja í hólum og hæðum beina-
grindur af fílum sem vógu ekki
nema 100 til 200 kíló en talið er
þeir hafi þróast úr tíu þúsund kílóa fílategund. Sömu sögu er að segja af
loðfílum sem héldu til á litlum eyjum úti fyrir ströndum Kaliforníu. Gríð-
arstórir loðfílar syntu út í eyjarnar og urðu að dvergum eftir nokkur þús-
und ára veru þar, og dóu að lokum út.
Þetta fyrirbæri kalla líffræðingar eyjadvergvöxt (e. insular dwarfism) en
hann verður þegar dýrategundir búa á litlum svæðum og einangruðum,
helst eyjum. Takmörkuð náttúrugæði á eyjunni og vannæring dýranna
leiða til dvergvaxtar.
Á Íslandi búa dvergar. Það eru dvergbleikjur í Þing-vallavatni og ýmsum ám og vötnum á Íslandi.
Þær þróuðust í dverga á tíu þús-
und árum, að því er líffræðing-
ar telja. Stórar og myndarlegar
bleikjur úr hafinu syntu upp í
íslenskar ár eftir að ísaldarjökull-
inn var horfinn og en lokuðust
svo inni í þeim vegna ógengra
fossa og annarra hindrana. Og nú eru vesalings bleikjurnar orðnar að
dvergum!
Sumir telja að Homo floresiensis-mennirnir hafi ekki verið sérstök dýra-
tegund, heldur verið menn af okkar eigin kyni, sem minnkað hafi vegna
næringarskorts sem þeir urðu óhjákvæmilega fyrir á eyjunni. Heilleg
beinagrind af fullorðinni konu af þessari þjóð er til. Líffræðingar kalla
hana því virðulega nafni LB1, en hún var 1,06 metrar á hæð og vó 25 kíló.
V ið Íslendingar erum stoltir eyj-arskeggjar af teg-undinni Homo
sapiens. Ef við lokuðum
landamærum okkar, eða
myndum einangrast al-
gjörlega í hafinu og lifðum einungis á því sem hér hefur orðið til af nátt-
úrunnar hendi, til dæmis vesalings dvergbleikjunum, er ekki loku fyrir
skotið að örlög okkar yrðu þau sömu og hobbitanna á Flores-eyju á Java-
hafi í Indónesíu. Við þyrftum reyndar að hafa mikið fyrir því að eyðileggja
öll okkar tæki og græjur sem létta okkur lund og hjálpa til við fæðufram-
leiðsluna. En möguleikinn virðist þó vera fræðilega fyrir hendi.
Eyjadvergvöxtur rímar á margan hátt við þá forn-kveðnu vísu að heimskt sé heimaalið barnið. Í
yfirfærðri merkingu getur þetta
undarlega líffræðilega fyrirbæri
slegið okkur nokkra varnagla
um eðli alheimsins. Það er
beinlínis varasamt að tyggja
ávallt sömu tuggurnar. Fæðuval-
ið verður að vera fjölbreytt.
Og það sama hlýtur að gilda um
allt annað. Við eigum að fagna
margbreytileika lífsins. Þó jörðin
sé ekki stór, rúmast þar þó til
dæmis næstum því sjö milljarð-
ar mannvera. Möguleikarnir í
því úrtaki eru óendanlegir.
Fordómar, forpokun og kreddur loka dyrum að óendanlega fjölbreyttum veruleika. Samkvæmt nýj-
ustu tölum Hagstofu Banda-
ríkjanna búa 6.817.700.000
manna á jörðinni. Ef Íslend-
ingar tækju upp á því að loka
dyrunum að landinu fyrir öllum
útlendingum í heiminum - að
því að þeir voru svo vondir og
sátu um okkur - myndum við
loka á 6.817.383.000 manns.
Slíkt framferði hlýtur að leiða til
menningarlegrar vannæringar
og dvergvaxtar. Það væri eins og að fleygja öllu úr ísskápnum nema radís-
unum og naga þær í angist í einrúmi.
Það væri eins og að vera íslenska dvergbleikjan, sem syndir föst inn í búri,
á milli hamra og ógengra fossa, og tyggur sömu gömlu tuggurnar, dag eftir
dag, ár eftir ár.
VILTU BREYTAST
Í DVERG?
„Ég byrjaði á DV árið 2005 en þaðan
lá leiðin á NFS. Þeirri stöð var lokað
skömmu seinna og þá fór ég á Frétta-
blaðið þar sem ég var fram á vetur
2009,“ segir Karen D. Kjartansdóttir,
fréttamaður Stöðvar 2, og bætir við að
það sé talsverður munur á að vinna á
ljósvakamiðli eða prentmiðli. „Styrk-
leikar miðlanna eru af mjög ólíkum
toga og því verða viðfangsefnin oft
ólík. Það sem getur verið frábært efni í
sjónvarpi hentar dagblaði alls ekki og
öfugt. Helsti kosturinn við sjónvarpið
er að þar fer mesta vinnan að miklu
leyti fram á vettvangi en ekki í síma og
því kann ég mjög vel.“
Byrjaði á DV
Karen er með BA próf í bókmennta-
fræði frá Háskóla Íslands. Hún var
nýbyrjuð í meistaranámi í blaða- og
fréttamennsku þegar henni bauðst
starf á DV. „Ég var að gera verkefni í
tengslum við námið og mætti þess
vegna á ritstjórn DV. Þegar þar var
komið bauðst mér starf á blaðinu sem
ég þáði,“ segir hún og bætir við að hún
sjái ekki eftir að hafa hætt í náminu.
„Á þessum tíma var ekki komin nægi-
lega skýr mynd á námið og því fannst
mér spennandi að prófa vinnumark-
aðinn. Nú skilst mér að það sé komin
góð og mikil reynsla svo námið þykir
víst afar gagnlegt í dag.“
Venjulegt fólk áhugaverðast
Þegar Karen er innt eftir hinum týp-
íska degi á fréttastofu Stöðvar 2 segir
hún vinnudaginn ávallt byrja á fund-
arhöldum. „Þar er dagurinn lagð-
ur upp og reifað hvaða vinkla eigi að
taka. Fréttamenn verða þá að vera
búnir að fara yfir fréttir dagsins og
vera tilbúnir með sínar hugmyndir og
vinkla af fréttamálum. Fréttastjórinn
skipuleggur svo daginn, hvað eigi að
vera í hádegisfréttum og hvað í kvöld-
fréttum. Þegar líður á daginn mót-
ast þetta svo allt saman betur,“ segir
hún og bætir aðspurð við að hún hafi
ekki jafngaman af öllum tegundum
frétta. „Það er ánægjulegast að segja
frá hversdagshetjum og því hvern-
ig venjulegt fólk fæst við óvenjulegar
aðstæður. Eins hef ég gaman af því
að fjalla um mál sem snerta samfélag
okkar, skoða hvernig verk og ákvarð-
anir úr efstu lögunum skilar sér til
fólksins í raun og veru.“
Fjölmiðlar eða heilbrigðis-
geirinn
Karen viðurkennir að vera í drauma-
starfinu sínu. „Mér fannst ég ekki
verða að gagni í bókmenntafræði, þá
er ég ekki að gera lítið úr mikilvægi
fræða og hugvísinda en ég taldi bara
víst að einhverjir sinntu því sviði bet-
ur en ég myndi gera. Mig langaði frek-
ar að vinna við eitthvað sem er meira
áþreifanlegt, eitthvað sem snert-
ir fleiri og fer um víðara svið í hvers-
deginum. Þegar ég var ung ætlaði ég
mér annaðhvort að vinna innan heil-
brigðisgeirans eða við fjölmiðla og ég
held að fréttamennskan hafi átt betur
við mig. En síðan getur vel verið að
ég skelli mér í skóla í framtíðinni og
læri eitthvað allt annað,“ segir hún en
bætir við að hún sé afar ánægð í vinn-
unni.
Í kvöldkjól í hjálparmiðstöð
„Hlutföll kynja á fréttastofunni eru
fremur jöfn og hér ríkir yndisleg-
ur mórall. Að öðrum vinnustöðum
ólöstuðum held ég að ég hafi aldrei
verið á jafngóðum vinnustað,“ segir
hún og bætir við að hún hafi gaman
af hasarnum og látunum sem fylgi
fjölmiðlum. „Sem dæmi um hasar-
inn sem fylgir starfinu yfirgaf ég mat-
arboð þegar fyrra eldgosið í Eyja-
fjallajökli hófst og mætti á kvöldkjól
upp í vinnu og var svo mætt tæpum
tveimur klukkustundum síðar í sömu
fötum í fjöldahjálparmiðstöðina sem
var búið að setja upp í gamla skól-
anum mínum á Hvolsvelli. Umbrot-
in fyrir austan snerta mig mjög djúpt
enda er ég af svæðinu og tengi sterkt
við það og fólkið þar. Slík fréttamál
hafa það líka umfram mörg önnur
að maður mætir á staðinn án fyrir-
framgefinna hugmynda um frétta-
mál heldur sér maður þau og upplifir
jafnharðan.“
Karen D. Kjartansdóttir, fréttamaður á
Stöð 2, er í draumastarfinu sínu. Karen
elskar hasarinn og lætin sem fylgja starf-
inu og yfirgaf matarboð þegar eldgosið hófst og var mætt í kvöld-
kjólnum í hjálparmiðstöðina á Hvolsvelli tveimur tímum seinna.
26 FÖSTUDAGUR 30. apríl 2010 UMRÆÐA
FRÉTTAMANNS
Næsta frétt í bígerð
Karen er oftast með
hugann við vinnuna.
Fréttir lesnar Karen að
ganga frá síðustu endum
svo fréttin geti farið í loftið.
Hasar Karen elskar has-
arinn og lætin sem fylgja
fréttamannsstarfinu.
HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON
skrifar
HELGARPISTILL