Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2010, Qupperneq 28

Æi, Baldur, ég er svo stíf í öxlunum. Nennirðu ekki að nudda mig aðeins?“ spurði konan mín mig upp úr þurru. Við vorum í útilegu á tjaldstæðinu í
Fossatúni í Borgarfirði. Höfðum rétt nýlokið
við að sporðrenna kolagrilluðum lambal-
ærissneiðum - frá Fjallalambi auðvitað.
Dagurinn var 25. júní og fimm dagar voru
í að frumburðurinn okkar ætti að fæðast,
samkvæmt plani.
Eins og góðum unnusta sæmir tók ég mér stöðu fyrir aftan konuna og hóf að nudda á henni axlirnar. „Já, að-eins ofar,“ sagði hún og hallaði aftur
augunum á meðan við spjölluð-
um við föðursystur mína og syni
hennar um daginn og veginn.
Eftir um hálfrar mínútu nudd rauf hún samræður okkar hinna og sagði stundarhátt: „Baldur... annaðhvort var ég að pissa á mig eða, eða, eða vatnið er farið,“ sagði hún svo ærandi þögn sló á okkur hin. Tíminn stóð í stað og hjartað tók kipp. „Ertu viss?“ spurði ég eins og
flón. Auðvitað var hún viss.
Þegar hún stóð upp og glært vatnið flæddi í gegnum buxurnar hringdum við í nokkrar ljósmæður og verðandi ömmur, svona til öryggis. Frekari vitna þurfti ekki við. Ég reif niður tjaldið í sérkenni-legu hugarástandi og tróð því öfugu í skottið. Ég man lítið eftir öku-
ferðinni til Akraness, þar sem til hafði staðið að barnið kæmi í heiminn.
Ég man reyndar að sífellt þurfti að bæta undir hana handklæðum og flík-
um til að vatnið færi ekki allt í sætið á bílnum. Ég man reyndar líka að ég
leiddi hugann að því á leið út af tjaldstæðinu hvort við gætum ekki fengið
endurgreitt, þar sem við höfðum ekki nýtt tjaldgistinguna sem við höfð-
um greitt fyrir. En afgreiðslan var líklega lokuð og við höfðum mikilvægari
hnöppum að hneppa. Barnið vildi út.
Við ókum beinustu leið að sjúkrahúsinu og vorum komin þangað um 40 mínútum eftir nuddið sem setti allt af stað, um klukkan hálf eitt um nótt. „Hún hélt ekki vatni yfir nuddinu,“ sagði ég hreykinn við ljósmóðurina þegar við höfðum fullvissað okkur um að allt væri
eins og það átti að vera. Hún sendi okkur í heimahús þar sem við freistuð-
um þess að hvílast. Það reyndist lífsins ómögulegt þar sem hríðirnar voru
byrjaðar og gerðust sífellt öflugri. Þegar hún hafði kastað upp lambalær-
issneiðunum – frá Fjallalambi – vildi hún fara í bað. Ég baðaði hana og
henni leið betur um stund.
Um tveimur tímum eftir að við komum á Skagann fórum við aftur á sjúkrahúsið. Þá var hún komin með fimm eða sex í útvíkkun og allt að gerast. Næstu tímar liðu einkennilega hægt þó þetta hafi í raun gerst á tvöföldum hraða. Á milli klukkan fimm og hálf sex um
morguninn mátti hún byrja að rembast. Eftir mikil átök, tvo lítra af app-
elsínudjús og dass af glaðlofti kom barnið í heiminn – upp úr klukkan hálf
7. „Það er strákur!“ sagði ég upphátt og frekara glaðloft var óþarft. Gleðin
var algjör og sonurinn fékk viðurnefnið Útilegumaðurinn. Tilfinningunni
að sjá afkvæmi sitt fæðast verður ekki lýst með minna hugtaki en krafta-
verk. Ég skil ekki enn hvernig barn getur komist jafn fullmótað en samt
svo hjálparlaust niður mjaðmagrindina og út um – þið vitið – á konum.
Það er ólýsanlegt að sjá en ég verð eiginlega að nota tækifærið og þakka
starfsfólki sjúkrahússins á Akranesi fyrir yndislegar móttökur og ummön-
un. Fjölskyldunni hefur, ykkur að segja, heilsast vonum framar. Við feðg-
arnir þyngjumst jafnt og þétt og Útilegumaðurinn sprengir alla skala og
viðmið sem honum er ætlað að fylgja.
Óhætt er að segja að lífið hafi tekið stakkaskiptum frá því sem áður var. Skyndilega er maður óendanlega áhugasamur um annarra manna börn; þyngd þeirra, lengd og hárvöxt. Maður spyr jafnvel um svefnvenjur, snuð, brjóstagjöf og hægðir annarra barna, eins
og ekkert sé sjálfsagðara.
Að eignast barn er stórkostlegt og áhrifin sem það hefur á mann eru ólýsanleg. Það eina sem maður veit er að stórkostlegar breytingar hafa orðið á lífi manns þegar maður fagnar því eins og lottóvinningi þegar annar einstaklingur prumpar, ropar eða gerir ærlega í bræk-
urnar – í bókstaflegri merkingu. Maður veit að kraftaverk hefur átt sér stað
þegar maður vaknar
með bros á vör klukk-
an fimm á morgnana
til að skipta um bleyju.
Eitthvað mikið hefur
breyst þegar líðan
manns er svo kyrfilega
undir öðrum einstakl-
ingi komin að maður
brosir þegar hann
gleðst, fellir tár þegar
hann grætur og þeg-
ar þreytan ber hann
ofurliði – fer maður
sjálfur að sofa. Það er
eiginlega ekki hægt
að segja að við höfum
eignast barn – barnið
hefur eignast okkur.
Góða helgi.
Hélt Ekki VAtni
yfir nUddinU
Á þessum vettvangi fyrir viku var ég
að fjalla um breytta ráðherraskipan í
ríkisstjórninni, og minntist þá meðal
annars á að ég vonaði að Ögmund-
ur Jónasson – nýr dómsmálaráð-
herra – myndi halda ótrauður áfram
viðleitni fráfarandi ráðherra, Rögnu
Árnadóttur, til að taka með einhverj-
um hætti upp hin gömlu Guðmund-
ar- og Geirfinnsmál. Ég trúi reyndar
að Ögmundur hafi varla þurft mína
hvatningu til, því þótt hann sé um-
deildur fyrir ýmislegt, þá blandast
engum hugur um að hann er ákaf-
ur fjandmaður óréttlætis, hvar sem
hann kemur auga á það. Og þar sem
það er eitt mesta óréttlætismál í ís-
lensku réttarkerfi að þessi mál skuli
ekki hafa verið tekin upp að nýju,
þá munu þau vitaskuld fyrr en síðar
verða ofarlega á hans borði. Og það
er heldur ekki seinna vænna. Vissu-
lega hefur íslenskt dómskerfi nógu að
sinna um þessar mundir, en ég held
þó að það gæti tekist mun hreinlegar
á við hin óteljandi dómsmál Davíðs-
hrunsins ef þegar væri búið að fjar-
lægja hinn ljóta blett Guðmundar- og
Geirfinnsmála.
AF HVERJU AÐ RIFJA UPP ÞESSI
ELDGÖMLU MÁL?
Ég var spurður að því eftir að greinin
birtist fyrir viku – og hef verið spurður
að því oft áður – af hverju ég fari ein-
lægt að tuða upp úr þurru um Guð-
mundar- og Geirfinnsmál, sem allir
ættu að vera löngu búnir að gleyma.
Þessi mál voru á döfinni fyrir 35 árum
eða þar um bil, og Hæstiréttur hefur
þegar úrskurðað einu sinni að ekki
sé grundvöllur til að taka málin upp.
Nú eru þeir líka smátt og smátt að
týna tölunni, þeir sem komu við sögu
málsins – og ég hef reyndar þá kenn-
ingu, og hallast að því að gæti jafn-
vel verið sönn, að yfirvöld dómsmála
hafi fram undir þetta reynt að þráast
við að taka málin upp, þar til sem allra
flestir af þeim hvítflibbum sem rann-
sökuðu málin og dæmdu í þeim séu
horfnir á vit feðra sinna – og þurfi því
ekki að þola sjálfir neina smán fyrir
glappaskot sín.
Því glappaskot voru framin, held-
ur betur! Og þau glappaskot voru svo
ægileg að ég að minnsta kosti get ekki
almennilega treyst íslensku réttar-
fari fyrr en það hefur sýnt að það sé
þess umkomið að leiðrétta það hróp-
lega ranglæti sem framið var, þegar
nokkur ungmenni voru sakfelld fyr-
ir að myrða Guðmund Einarsson og
Geirfinn Einarsson með níu mánaða
millibili árið 1974. Þetta ranglæti er
svo augljóst, þegar maður kynnir sér
málið, að það er ekki aðeins svartur
blettur fyrir réttarfarið á sínum tíma,
heldur er það álíka svartur blettur fyr-
ir réttarfarið á vorum dögum að ekki
skuli maður ganga undir manns hönd
í dómskerfinu til að hreinsa þessa
smán af íslensku samfélagi.
Og ég veit ekki almennilega hvort
ég get treyst íslensku réttarkerfi til að
höndla hrunmálin, ef það hefur eng-
an áhuga á að gagnrýna sjálft sig með
því að taka Guðmundar- og Geir-
finnsmál til endurskoðunar.
MEIRA AÐ SEGJA ATBEINI
DAVÍÐS DUGÐI EKKI TIL
En fram að þessu hefur réttarkerf-
ið nefnilega alls ekki sýnt nokkurn
áhuga á því, nema síður sé. Það hef-
ur þráast við, dregið lappirnar, skotið
skildi fyrir alla sína menn, hvaða glor-
íur sem þeir hafa greinilega framið, og
komið í veg fyrir það í meira en ald-
arfjórðung að dómarnir í málunum
– sem augljóslega voru rangir – væru
leiðréttir. Meira að segja á velmekt-
ardögum Davíðs Oddssonar á tíunda
áratugnum – þegar hann hafði ægi-
vald yfir mestöllu íslensku samfélagi
– og hafði komist að þeirri niðurstöðu
og lýst því opinberlega, að dómarn-
ir í Guðmundar- og Geirfinnsmálum
væru ekkert minna en „réttarmorð“,
þá dugði það ekki til. Dómskerfið
komst samt að þeirri niðurstöðu að
engin ástæða væri til að skoða málin
upp á nýtt og gaf réttlætisvitund bæði
minni og Davíðs – og ótal margra
annarra – langt nef.
Síðan hefur Davíð að vísu ekki
hreyft málinu, en samviskan hefur
ekki látið suma aðra friði, og þeir hafa
reynt að halda málinu lifandi – til að
þurfa ekki að þola þá smán að hafa átt
þátt í að viðhalda augljósu ranglæti í
samfélaginu.
Ég ætla rétt að vona að Rögnu
Árnadóttur hafi tekist að koma mál-
inu á það góðan skrið í tíð sinni sem
dómsmálaráðherra, að Ögmundi
muni reynast léttur leikur að ljúka
því. Það verður aðeins gert með því
að finna farveg til að taka málið upp
aftur, og ég trúi því bara ekki að það sé
svo ógurlega flókið. Þegar þessi mál
eru frá, þá mun ég að minnsta kosti
vera vissari en ella um að íslenskt rétt-
arkerfi muni hantéra öll hrunmálin af
sanngirni jafnt sem réttlætisvitund.
HETJULEG TILRAUN SÆVARS
CIESIELSKIS
Það er vissulega við ramman reip að
draga – það gamla staðnaða valda-
samfélag sem ríkti hér alla 20. öld,
það var ekki vant því að þurfa að end-
urskoða ákvarðanir sínar með tilliti til
svo ómerkilegra hluta sem réttlætis!
Kerfið var sannfært um yfirburði sína
– þannig að nokkur misvitur ung-
menni, sem lentu milli tannanna á
því í Guðmundar- og Geirfinnsmál-
um áttu ekki minnsta séns.
Ég var núna nýlega að rekast á
skelfilegt dæmi um hvernig einn
óformlegur gæslumaður kerfisins leit
á málin, en í dagbókum Matthíasar
Johannessen fyrir árið 1996 (um þær
mundir sem Sævar Ciesielski gerði
hetjulega tilraun sína til að fá málið
upptekið að nýju) þá rifjar Matthías
málið upp fyrir sjálfum sér í dagbók-
inni – vitaskuld eingöngu frá sjónar-
hóli kerfisins – og segir um „játning-
ar“ Erlu Bolladóttur, sem er löngu
upplýst að voru rangar og fengnar
fram með bellibrögðum: „Ég man
reyndar ekki hvort hún tók játningar
sínar aftur, skiptir enda engu máli.“
Þannig skrifaði ritstjóri á stærsta
fréttablaði landsins, ótrúlega áhrifa-
miklu um þær mundir. Maður sem
var tengdur beint inn í allt valda-
kerfið eins og það lagði sig, og er því
verðugur fulltrúi þess, hann segir
um það hvort stúlkuræfill hafi játað
á sig morð eða ekki: „[S]kiptir enda
engu máli.“
Ögmundur! Hér er verkefni fyr-
ir okkur! Það eru þrátt fyrir allt ekki
önnur mikilvægari í dómskerfinu
nú.
Baldur Guðmundsson skrifar
helgarpistill
28 umræða 10. september 2010 föstudagur
„skiptir enda
enGu máli“
Illugi Jökulsson brýnir Ögmund Jónasson til dáða í Guðmund-
ar- og Geirfinnsmálum og kveðst ekki geta treyst íslensku dóms-
kerfi fyllilega fyrr en þau verða tekin upp að nýju.
trésmiðja illuga
Ögmundur!
Hér er
verkefni
fyrir okkur!
Að morgni 26. júní
2010 „Útilegumað-
urinn“ mættur MyND
úR EINKASAFNI