Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.2010, Blaðsíða 13

mánudagur 13. september 2010 fréttir 13
leyndin og oddvita-
ræðið fyrir dóm
Bönkum var auðveldað að fara sínu fram og sniðganga
reglur og stjórnvöld og jafnvel eru
þess dæmi að alvarleg brot á lögum
sættu ekki kæru til valdstjórnar.
Atli Gíslason, þingmaður VG, ætl-
ar í dag, mánudag, að gera Alþingi
grein fyrir sjónarmiðum sínum
varðandi niðurstöður þingmanna-
nefndarinnar sem hann veitti for-
mennsku og hefur nú skilað skýrslu
og þingsályktunartillögum um
málshöfðun á hendur þremur til
fjórum ráðherrum.
Athygli vekur að nefndin, sem
skipuð var 9 þingmönnum, náði
ekki samkomulagi um að hefja sér-
staka og óháða rannsókn á einka-
væðingu bankanna. Hins vegar var
nefndin einhuga um að láta fara
fram sjálfstæða og óháða rannsókn
á starfsemi lífeyrissjóðanna og á
aðdraganda og orsökum falls spari-
sjóðanna. Þetta er lagt til í sérstakri
þingsályktunartillögu sem allir
nefndarmenn standa að. Í tillög-
unni er jafnfamt gert ráð fyrir sér-
stakri stjórnsýsluúttekt á Fjármála-
efirlitinu og Seðlabanka Íslands.
Tillaga um að hefja einnig sér-
staka rannsókn á einkavæðingu
bankanna féll á jöfnu; tveir fulltrú-
ar Samfylkingar, einn fulltrúi VG og
fulltrúi Hreyfingarinnar greiddu at-
kvæði með því að hefja slíka rann-
sókn en fulltrúar Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins
lögðust gegn slíkri rannsókn. Atli
Gíslason, formaður nefndarinn-
ar, tók ekki afstöðu og því náði til-
laga um slíka rannsókn ekki fram
að ganga.
„Ég vil ekki tjá mig um þessa
afstöðu mína í fjölmiðlum fyrr en
ég hef gefið Alþingi skýrslu í dag.
Ástæður mínar fyrir hjásetu varð-
andi rannsókn á einkavæðingu
bankanna voru tvær, báðar mik-
ilvægar og málefnalegar að mínu
mati,“ sagði Atli í samtali við DV í
gær.
Saknæmt eftirlitsleysi?
Þingmannanefndin tekur undir þá
gagnrýni sem fram kemur í skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis á eft-
irlitsstofnanir fjármálamarkaðar-
ins. Fyrst og fremst er átt við Seðla-
banka Íslands og Fjármálaeftirlitið.
Bent er á að valdheimildir hafi ver-
ið túlkaðar þröngt, vettvangsat-
huganir hafi verið nær óþekktar og
athugasemdum innri endurskoð-
enda ekki fylgt eftir. Ofan á allt
bættist að lítil sem engin yfirsýn
hefði verið yfir kerfisáhættuna í
fjármálakerfinu. „Bönkum var auð-
veldað að fara sínu fram og snið-
ganga reglur og stjórnvöld og jafn-
vel eru þess dæmi að alvarleg brot
á lögum sættu ekki kæru til vald-
stjórnar.“
Sú ákvörðun bankastjórnar
Seðlabankans að þekkjast ekki boð
breska seðlabankans í apríl 2008
um að aðstoða Íslendinga við að
minnka bankakerfið er einnig harð-
lega gagnrýnd. Erlendir seðlabank-
ar hafi metið það svo um vorið 2008
að umfang vanda íslensku bank-
anna væri orðið slíkt að það yrði
ekki leyst með fyrirgreiðslu sem er-
lendir seðlabankar gætu veitt. Eini
möguleikinn væri að leita til Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins um aðstoð.
Tæknilegt gjaldþrot
Seðlabankans
„Þá telur þingmannanefndin það
gagnrýnisvert að Seðlabankinn
hafi veitt víðtæk veðlán án viðeig-
andi trygginga þegar hann gerði
sér grein fyrir veikleikum fjármála-
fyrirtækjanna. Lán til fjármála-
fyrirtækja með veði í skuldabréf-
um og víxlum þeirra námu um
300 milljörðum kr. í október 2008
og leiddu til tæknilegs gjaldþrots
bankans í október 2008,“ segir í
skýrslunni.
Þingmannanefndin er einhuga
um að Seðlabanki Íslands hafi ekki
haft nægar upplýsingar til að meta
stöðu Glitnis rétt þegar banka-
stjórnin lagði til við ríkisstjórn-
ina að Glitnir yrði keyptur. Því hafi
Seðlabankinn varla haft forsend-
ur til að meta hvort forsvaranlegt
væri að eyða 600 milljónum evra
til kaupa á 75 prósenta hlut í Glitni.
Þingmannanefndinni er tíð-
rætt um skort á formfestu í stjórn-
sýslunni og einhliða forræði odd-
vita stjórnarflokkanna yfir málum
sem og fyrrverandi formanns Sjálf-
stæðisflokksins í embætti seðla-
bankastjóra. „Bankastjórn Seðla-
banka Íslands hafði frá nóvember
2007 verulegar áhyggjur af stöðu
bankanna. Þrátt fyrir það var þeim
áhyggjum aðeins komið á fram-
færi með óformlegum hætti og
þannig fór ekki saman mat bank-
ans á hinni alvarlegu stöðu og rök-
rétt viðbrögð og tillögur byggðar á
því mati. Þingmannanefndin telur
að mikið hafi skort á að samskipti á
milli bankastjórnar Seðlabankans
og stjórnvalda hafi verið eðlileg og
í samræmi við góða stjórnsýslu.“
Ekki í höndum
þingnefndarinnar
Þingmennirnir í nefndinni voru
allir sammála þeirri gagnrýni sem
fram kom í skýrslu rannsóknar-
nefndar Alþingis á seðlabanka-
stjórana þáverandi, Davíð Odds-
son, Eirík Guðnason og Ingimund
Friðriksson, sem og Jónas Fr. Jóns-
son, fyrrverandi forstjóra Fjár-
málaeftirlitsins. Telja þeir, eins og
rannsóknarnefndin, að þeir hafi
sýnt af sér vanrækslu. En það var
hins vegar ekki í verkahring þing-
mannanefndarinnar að höfða mál
gegn embættismönnunum og
sendi því ríkissaksóknara ábend-
ingu í vor um möguleg lögbrot of-
angreindra embættismanna, gegn
seðlabankalögum, stjórnsýslu-
lögum og lögum um eftirlit með
fjármálafyrirtækjum. „Niðurstaða
setts saksóknara (Björns L. Bergs-
sonar hrl.) var að umfjöllunarefni
og ályktanir rannsóknarnefndar-
innar gefi að svo stöddu ekki tilefni
til að efna til sakamálarannsóknar
á hendur seðlabankastjórunum
eða forstjóra Fjármálaeftirlitsins,“
eins og segir í skýrslu þingmanna-
nefndarinnar.
Þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins, Ragnheiður Ríkharðsdóttir og
Unnur Brá Konráðsdóttir, skiluðu
engu sérstöku áliti eða þingsálykt-
unartillögu og vilja ekki draga ráð-
herrana fyrir landsdóm. Ragnheið-
ur véfengir ekki að það hafi verið á
valdsviði þingmannanefndarinn-
ar að ákveða hvort ráðherrar, einn
eða fleiri, yrðu ákærðir samkvæmt
lögum um ráðherraábyrgð. „Við
erum hins vegar ósammála öðr-
um nefndarmönnum í þessu efni,“
segir Ragnheiður og kveðst ætla að
kynna Alþingi fyrst röksemdirnar
fyrir því áður en hún ræði það við
fjölmiðla.
„Þá átelur þingmannanefndin að ekkert mat hafi farið fram af hálfu íslenskra
eftirlitsaðila á fjármögnunarleiðum bankanna og hvaða áhætta kynni að fylgja
þeim fyrir fjármálakerfi Íslands. Þingmannanefndin gagnrýnir sérstaklega
að Seðlabanki Íslands og Fjármálaeftirlitið hafi ekki kallað eftir formlegum
áætlunum og aðgerðum um flutning erlendra innlánsreikninga frá útibúi yfir í
dótturfélag.
Þingmannanefndin gagnrýnir harðlega þá ákvörðun bankastjórnar Seðla-
banka Íslands að þekkjast ekki boð breska seðlabankans í apríl 2008 um að að-
stoða Íslendinga við að minnka bankakerfið. Um vorið var það mat bankastjóra
erlendra seðlabanka að umfang vanda íslenskra fjármálafyrirtækja væri orðið
slíkt að það yrði ekki leyst með fyrirgreiðslu sem erlendir seðlabankar gætu
veitt. Eini möguleikinn væri að leita til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um aðstoð og
minnka bankakerfið.“
úr niðurstöðum skýrslunnar
Vill einkavæðingar-
rannsókn Jóhanna
Sigurðardóttir forsætis-
ráðherra gagnrýnir að
einkavæðing bankanna
verði ekki rannsökuð.
mynd SigTryggur ariOddvitaræðið Geir H. Haarde
og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
oddvitar ríkisstjórnarinnar
í hruninu. Björgvin lýsir
samskiptaleysi við þau.
Þung spor Þingmenn og ráðherrar taka
nærri sér að þurfa að taka ákvörðun um
málshöfðun gegn samstarfsmönnum.
Jóhanna Sigurðardóttir og Össur Skarp-
héðinsson á göngum þingsins um helgina.
mynd SigTryggur ari
engin rannsókn
á einkavæðingu
Undrun vakti að ekki náðist meirihluti fyrir því í þingmannanefnd atla gíslasonar
að hefja óháða rannsókn á einkavæðingu bankanna. Málið féll á jöfnu með hjásetu
formannsins, en sjálfstæðis- og framsóknarmenn lögðust gegn slíkri rannsókn. Atli
ætlar að gera grein fyrir afstöðu sinni á þingi í dag, mánudag.
jóhann haukSSOn
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
gerir grein fyrir sér í dag Atli
Gíslason, formður þingmannanefnd-
arinnar, segir málefnalegar ástæður
fyrir hjásetu sinni varðandi rannsókn á
einkavæðingu bankanna.