Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.2010, Blaðsíða 27

Ein af undar-
legri hugmynd-
um sem hef-
ur sprottið upp
undanfarið er sú
að Geir Haarde,
Ingibjörg Sólrún
og fleiri hafi með
einhverjum hætti
þegar borið pól-
itíska ábyrgð á
gerðum sínum.
Það er erfitt að sjá
hvenær þau eiga
að hafa gert það. Einbeitum okkur að
Geir í bili.
Ekki bar hann pólitíska ábyrgð í
Guð blessi Ísland-ræðunni, né held-
ur þá mánuði sem á eftir komu. Hann
sagði ekki af sér af fúsum og frjálsum
vilja, heldur sprakk ríkisstjórn hans
eftir mestu mótmæli Íslandssögunn-
ar. Þegar hann gaf ekki kost á sér aftur
í formannsembætti Sjálfstæðisflokks-
ins bar hann við persónulegum veik-
indum, ekki pólitískri ábyrgð. Margir
hafa reynt að fá hann til að axla ábyrgð
á gerðum sínum, með öðrum orðum
að biðjast afsökunar. Hann kom fram
á BBC þar sem hann sýndi enn meiri
vanhæfni með hinum fleygu orðum
„Maybe I should have,“ en að biðj-
ast afsökunar datt honum ekki í hug
þrátt fyrir ítrekaða beiðni þáttastjórn-
enda. Hann þráaðist við og gerir enn.
Svo virðist því vera að samkvæmt
sjálfstæðismönnum og sumum sam-
fylkingarmönnum geti ráðherrar ein-
göngu borið pólitíska ábyrgð með því
að hrökklast frá völdum í búsáhalda-
byltingum. Rétt eins og þeir hafna
lögum um landsdóm virðast þeir því
vera að segja að þeir beri eingöngu
ábyrgð gagnvart byltingarmönnum.
Það væri óskandi að þeir hefðu meiri
trú á þingræðinu en það.
Þegar ekkert var gert rétt
Að sjálfsögðu ber Geir Haarde ekki
einn ábyrgð á hruninu. En hann var í
mestu ábyrgðarstöðu þjóðarinnar árin
á undan og mánuðina á eftir, þegar
ekkert var gert rétt. Sjálfstæðismenn
eru ekki pólitískir óvitar. Þeir eru tals-
vert færir í að vinna kosningar. Þeir eru
hins vegar efnahagslegir óvitar, og ferst
illa úr hendi að stjórna heilu landi.
Mikið hefur verið gert grín að dýra-
lækninum sem gerðist fjármálaráð-
herra og Haarde gerði mann með litla
þekkingu á hagfræði, vin sinn Davíð
Oddsson, að seðlabankastjóra. Van-
hæfni Davíðs í því starfi kom líklega
fæstum sem til þekkja á óvart. En það
var ef til vill ástæða til að hafa meiri trú
á Geir Haarde.
Ástæða til að trúa á Geir?
Á pappír virðist Geir hafa margt til
að bera. Hann hefur meistaragráðu
í hagfræði frá virtum bandarískum
háskóla, sem hefði getað virst góður
bakgrunnur fyrir forsætisráðherra að
hafa. En einmitt hér liggur vandamál-
ið. Allt frá því um 1970 hafa banda-
rískir hagfræðingar skipst í tvo hópa.
Annars vegar eru svonefndir „fersk-
vatnsskólar“ sem eru staðsettir við hin
stóru innhöf, svo sem háskólinn í Chi-
cago, Rochester og háskólinn í Minn-
esota þar sem Haarde nam. Hér var
frjálshyggjan í hávegum höfð undir
miklum áhrifum frá Milton Friedman.
Hins vegar voru „saltvatnsskólarn-
ir,“ þar sem menn sáu til hafs og telja
virtar stofnanir eins og Berkeley, MIT,
Princeton, Columbia, Stanford, Yale
og Harvard. Í þeim síðarnefndu lögðu
menn áherslu á hlutverk ríkisins til að
koma í veg fyrir miklar efnahagssveifl-
ur, og kenndu einnig að fólk hagaði sér
ekki alltaf skynsamlega í peningamál-
um heldur stjórnaðist gjarnan af öðr-
um hvötum.
Betri á pappír
Ef Geir hefði farið í betri skóla, eða ver-
ið gagnrýnni nemandi, þá hefði hann
ef til vill verið betri forsætisráðherra.
Til óhamingju fyrir þjóðina lapti hann
upp ferskvatnshagfræði Minnesota,
sem virkaði mun betur á blaði held-
ur en í raunveruleikanum rétt eins og
Geir sjálfur.
Geir Haarde var vanhæfur sem
hagfræðingur. Þetta gerði hann einn-
ig vanhæfan sem fjármálaráðherra
og síðar sem forsætisráðherra. Hvort
hann gerðist einnig brotlegur við lög
mun nú koma í ljós, en vanhæfni hans
verður varla dregin í efa. Verk hans eru
til vitnis.
Það hefði verið meira réttlæti í því
að draga fleiri gerendur fyrir dóm. Það
er þó örlítið réttlæti fólgið í því að rétta
að minnsta kosti yfir einum. Á Íslandi
er örlítið réttlæti eins og örlítið krafta-
verk. Og við þurfum á örlitlu krafta-
verki að halda.
Árni Pétur Guðjónsson leikur
eitt aðalhlutverka í þáttunum Hæ
Gosi en fyrsti þáttur var sýndur í gær
á Skjá Einum. Árni Pétur og bróðir
hans Kjartan leika bræðurna Börk og
Víði í þáttunum en Kjartan er einmitt
uppáhaldsleikarinn hans Árna Péturs.
Bræður
leika
Bræður
myndin
Hver er maðurinn?
„Árni Pétur Guðjónsson leikari.“
Hvar ertu uppalinn?
„Aðallega í Svíþjóð og Danmörku og svo
í Reykjavík.“
Hvað drífur þig áfram? 
„Metnaður í leiklist.“
Afrek vikunnar?
„Um helgina var ég á námskeiði í
búddisma í Reykholti.“
Hvernig þáttur er Hæ Gosi?
„Grínþáttur um daglegt líf Akureyringa.“
Áttu eitthvað sameiginlegt með
persónunni sem þú leikur?
„Já, ég nota bæði ljósu og dekkri hlið-
arnar á sjálfum mér og svo stel ég ýmsu
frá pabba mínum og öðru fólki sem ég
þekki og mynda þannig heilstæðan
nýjan karakter.“
Hvar líður þér best? 
„Einhvers staðar við hafið.“
Átt þú þér fyrirmynd? 
„Þær eru allar komnar til himna eða
á annað tilverustig. Ein af þeim er
Japaninn Ikeda, forseti SGI.“
Hver er uppáhaldsmaturinn? 
„Maturinn sem ég bý til sjálfur, þegar
mér tekst vel upp.“
Hvað er fram undan? 
„Ég er að vinna að einleiknum Svikaran-
um sem verður frumsýndur í desember
en sýningin er unnin upp úr verkum
franska rithöfundarins Jean Genet sem
hefði orðið 100 ára 19. desember.“
uppáhaldsleikari?
„Kjartan bróðir minn. Vð leikum bræður
í Hæ Gosa.“
maður dagsins
„Nei, ég hefði viljað sjá fleiri.“
inGA HuldA HelGAdóttir
26 ÁRA, PóStBERI
„Nei, ég hefði engan viljað sjá.“
Björn Árni ÁGústsson
60 ÁRA, úRSMIðUR
„Nei, ég hefði viljað sjá þá alla og er
sammála Sigurði Líndal lagaprófessor
um að vegna þess hve ákærurnar eru
keimlíkar þá hefði verið rétt að það væri
landsdómur sem skæri úr um það en
ekki þingmenn.“
oddur einArsson
57 ÁRA, VINNUR í SAMGöNGURÁðUNEytINU
„Nei, mér finnst það ekki réttlátt. Einn
maður getur ekki borið ábyrgð á þessu,
þetta er samstarf.“
Þórunn ÞórHAllsdóttir
27 ÁRA, NEMI
„Nei, annað hvort allir eða enginn.“
jóHAnnA siGurjónsdóttir
70 ÁRA, HEIMAVINNANDI
Finnst þér réttlátt að Geir Haarde sé eini ráðHerrann sem Fer Fyrir landsdóm?
dómstóll götunnar
föstudagur 1. október 2010 umræða 27
Einn er betri en enginn
Á Íslandi er örlít-ið réttlæti eins
og örlítið kraftaverk.
kjallari
valur
gunnarsson
rithöfundur skrifar
MÁl MÁlAnnA Flestra athygli beindist að Alþingi í vikunni þegar ljóst varð að draga ætti Geir Haarde fyrir landsdóm vegna mögulegra misgerða í aðdraganda efnahags-
hrunsins 2008. Bekkurinn var þétt setinn á þingpöllum þegar greidd voru atkvæði um málið. Ekkert skal um það sagt hvað þau voru að hugsa þessi þrjú, en einbeitingin
leynir sér vart. Mynd siGtryGGur Ari